Recensie Nachtschade Aubergine

Claron McFadden heeft drie identiteiten. En geen van die drie – Amerikaans, Europees en zwart – is volledig. Ze trok voor de voorstelling ‘Nachtschade: Aubergine’ naar Toledo (Spanje), Rabat (Marokko), Sicilië (Italië), Chania (Griekenland) en Istanboel (Turkije) op zoek naar de oorsprong van de aubergine. Die groente was oorspronkelijk groen, vindt zijn oorsprong in Zuidoost-Azië maar veranderde na verloop van tijd van kleur toen die zijn opmars verder zette naar Europa. In die vorm ging de groente ook terug waardoor er nu twee soorten aubergine bestaan, maar de bordeauxkleurige de meest gekende is.

De documentairefilm die we te zien krijgen in ‘Nachtschade: Aubergine’, houdt het midden tussen een reisverslag door de verschillende landen en een culinaire reportage. Hoewel de montage op bepaalde vlakken mooi afgewerkt is met mooie lettertypes die gebruikt werden om de namen van de geïnterviewden te tonen, is het eindproduct nog behoorlijk ruw. Vreemd overigens dat de film apart boventiteld wordt en er niet voor ondertitels is gekozen op de film zelf. Vermits het verhaal rond de aubergine, ook wel de ‘appel der liefde’ of ‘apple of madness’ genoemd al snel uitverteld is, zien we nog slechts sporadisch koken op basis van de aubergine aan bod komen. De film focust dan op traditionele muziek, en dat tradities verdwijnen. Hoe je ze ook (soms angstvallig, zeker in de huidige tijden waar nostalgische gevoelens naar vroeger de kop op steken) probeert in stand te houden, de wereld evolueert en dus verdwijnen tradities of veranderen ze: ‘As I keep looking at the map of the world I see cultures on the move from east to west and back again and People try to stick to their traditions but it’s always too late ‘cause nothing stays the same.’ klinkt het bij Claron McFadden. Al blijven kennelijk heel wat mensen die haar ontmoetten honkvast en de rol van de moeder is in sommige Zuid-Europese culturen nog steeds erg groot waarbij volwassen zonen hun moeder dagelijks horen of zien.

Verder zien we in de docu van ‘Nachtschade: Aubergine’ die bij momenten verglijdt in een human intrest film dat moslims zich storen aan Europese moslims die het zo nodig vinden om hun religie uit te leggen terwijl elke godsdienst draait om respect en vrede. Verder besteedt de voorstelling geen klein beetje aandacht aan het verhaal van een Iraniër die fysiek op het werk mishandeld werd omdat ie homo was, in de gevangenis belandde, geen toegang meer kreeg tot zijn bankrekening en vluchtte naar Turkije. Daar werd ie als Syrische vluchteling ingeschreven (wat voor zover wij weten schriftvervalsing is), moest hij 15 uur per dag werken en liep hij HIV op. ‘Als ik niet moest vluchten uit Iran was dit niet gebeurt’ luidt het. Uiteraard is dat klinkklare onzin. Als de man in kwestie veilig gevreeën had, had ie de ziekte niet opgelopen. We steigeren dan ook van dit soort overgedramatiseerde verhalen. Vluchteling zijn is eerst en vooral een keuze. Het is je eigen keuze om je geboorteland te verlaten en het risico dat daaraan verbonden ligt te nemen. Twee: het is je eigen keuze om een zware job aan te nemen en daar maar matig voor betaald worden. Drie: het is je eigen keuze om onveilig seks te hebben met iemand en het risico dat je neemt. Vier: aan schriftvervalsing doen, is een risico dat je zelf neemt.  Om kort te zijn: we hebben het ab-so-luut niet met mensen die steeds en uitsluitend een externe factor als reden opgeven voor het ongeluk  dat hen overkomen is.

Wat overblijft in ‘Nachtschade: Aubergine’ zijn een aantal uitstekende traditionele nummers. Zo horen we McFadden met Griekse 12-jarigen een traditioneel lied zingen over twee overleden ouders die het te vroeg vinden dat God ook hun zoon uit Sfakia wil komen halen op aarde. Andere nummers gaan over de liefde: ‘Volgend jaar zal je mijn vriend niet meer zijn. Je zal mijn geliefde zijn.’ of ‘Als het vuur brandt, hangt het van jou af of je mijn vriend bent of mijn geliefde.’ De songs worden alle eer aangedaan door Tuur Florizoone op accordeon, Lode Vercampt op cello, Yannick Peeters op contrabas,  Jean-Philippe Poncin op (bas)klarinet en tenora, Sjahin During op percussie en Osama Abdulrasol op qanun en ud en klinken met deze traditionele instrumenten ook zeer authentiek en warm. Een van de muzikale hoogtepunten in de video is tenslotte het moment waarop McFadden onderaan het raam van een mezzosopraan ‘Viens Mallika’ van Léo Delibes met haar zingt. Een spontaan moment wat op heel wat interesse kon rekenen van de toeschouwers ter plaatse.

Hoewel ‘Nachtschade: Aubergine’ veelbelovend begint, verzandt het geheel in een mengvorm van culinaire tv, reisverslag (wat ons ook bij VRT voor geen meter boeit om te zien hoe belastingsgeld aangewend wordt voor dure snoepreisjes e.d.), weinig kritische human intrest en heeft het dus veel te weinig body.  En ook al kregen we na de voorstelling iets te drinken en te eten (op basis van aubergine) aangeboden, toch kunnen we ons niet van de indruk ontdoen dat we hier op onze honger bleven zitten.

< Bert Hertogs >