Recensie Hamlet ★★★★1/2

‘Wat een puinhoop!’ slaakt een toeschouwer tijdens het deels gechoreografeerde toneelstuk Hamlet van Lisaboa Houbrechts & Kuiperskaai. Dat treft, want een puinhoop is William Shakepeares klassieker dan ook op het einde. 7 doden telt het stuk maar liefst: Hamlets vader (die bij de start van de voorstelling vermoord is door Hamlets moeder Gertrude en nonkel Claudius waarmee ze al 1 maand na de moord huwde), Polonius (hier de eerste minister die omgebracht wordt door Hamlet wanneer hij denkt dat het Claudius is), Ophelia (dochter van Polonius en afgewezen liefje van Hamlet die zelf waanzinnig wordt en zelfmoord pleegt), Gertrude (die de gifbeker die bestemd was voor Hamlet drinkt), Claudius (die vermoord wordt door Hamlet), Laertes (die sterft door zijn eigen zwaard met gif op wanneer hij ermee verwond wordt door Hamlet) en Hamlet zelf (die vermoord wordt door Laertes, de broer van Ophelia).

Scenograaf van deze Hamlet is Oscar Van Der Put die net als de regisseuse voor een uitgepuurde versie gaat die focust op de essentie en de familie Hamlet-Claudius-Gertrude tegenover Polonius-Ophelia-Laertes plaatst. Wie zoals enkele oubollige theaterrecensenten van een productie verlangt dat het scenografische beelden toont die zo op een postkaart gedrukt kunnen, is er dus aan voor de moeite. Deze Hamlet focust naast spel en tekst ook op dans zoals de openingsscène van Grace Ellen Barkey als Gertrude waarbij meteen de klemtoon gelegd wordt op het verlangen van Hamlet naar zijn moeders lichaam. Het stuk leest zo dus in mindere mate als een wraaktragedie van Hamlet op de moordenaars van zijn vader.

Zwart en wit zijn de overheersende kleuren zowel in kledij als in het decor. Gertrude en de nieuwe koning vallen op door het goud in hun kledij. Het scènebeeld is kaal met op de podiumvloer niets dan zwarte plastic, ook de linkerloge van de Bourla en een beeld op de rechterloge is voor de gelegenheid in zwarte plastic ingepakt. Na enige tijd wordt dat zwarte ingeruild voor witte plastic waardoor we plots de donkerte inruilen voor en cleane, (valse) hoop bezorgende, klinische (psychiatrische als je wil) omgeving. Een omgeving ook waar twee decorelementen hun schaduwen werpen op het witte opgespannen doek achteraan. En waar een donkere wolk staat voor het onweer, het contact tussen Hamlet en diens overleden vader. Later ziet Hamlet een visioen wanneer het witte doek richting hemel opstijgt om niet veel later op een hoopje te belanden op het podium alsof het vuile was was. Een doek waar Hamlet die zijn overleden vader mist zich in wentelt en zo de scène afrolt. Zijn diepe rouw gaat over  in krankzinnigheid (hier eerder een manisch-depressieve fase wat dus passend ondersteund wordt door het kleurgebruik waarin zwart en wit als kleuren domineren), zijn woede om de moord op zijn vader voedt wat uiteindelijk zal leiden tot een bloedbad. Niet alleen fysiek overigens. Ook verbaal wordt er een stevig steekspel gevoerd in deze Hamlet.

Grace Ellen Barkey zien we in de rol van Gertrude, haar zoon Victor Lauwers speelt de rol van Hamlet (en stond tevens in voor de vertaling), en dochter Romy Louise Lauwers speelt de rol van Ophelia. Kortom: we zien een gezin op het podium aan het werk waarbij vooral de directe en bij momenten agressieve taal tussen die drie opvalt. Daar schuilt dan ook onder andere de kracht van deze voorstelling. Waar eindigt non-fictie en start fictie tussen dat trio? Welke harde uitspraken (die in de schoot van een gezin ook werkelijk geuit worden) leunen aan bij de realiteit? Hamlet zal zijn moeder verkrachten in deze productie. Ophelia schoffeert hij zwaar: ‘Ik hield niet van jou. Ik wou gewoon met je neuken. Waarom word je geen hoer, Ophelia? Ik wil zeker geen familie stichten. Ik had liever gehad dat mijn moeder me niet had gebaard.’ laat ie aan haar weten waarop ze vol ongeloof totaal van de kaart aan haar lot wordt overgelaten. Op dat moment zien we de benen van Lobke Leirens als Polonius wijd opengaan onder de zwarte rok van Grace Ellen Barkey. Een beetje later sluit Hamlet zijn scheldtirade tegen Ophelia af met ‘Naar het hoerenkot! Bye.’ Om niet veel later doodleuk haar te zeggen ‘Zeg, sorry voor daarnet hé.’ Of hoe Hamlet ook behoorlijk wat humor integreert, denken we bijvoorbeeld aan de donker humoristische scène van de grafdelver verderop in het stuk. Een stuk waarbij gipsen hoofden aan diggelen geslagen worden en zo de personages een voor een dood vallen op het podium wanneer onder andere ‘Breek mijn schedel, jongen.’ in de tekst passeert. Het levert op het einde een desolaat decor op waar bijna alle gipsen hoofden hard tegen de podiumvloer gekegeld werden. De puinhoop in het hoofd van verschillende personages, heeft een puinhoop achtergelaten zowel op menselijk, psychologisch vlak als in de fysieke ruimte.  

Andere tekstuele hoogtepunten van deze Hamlet zijn onder andere een scherp ironisch ‘Wat is het fijn om een zoon van een nog levende vader te zijn.’, ‘Eens mijn neefje nu mijn zoon.’ (Claudius tegen Hamlet), ‘Wat lees je daar?’ – ‘W O O R D E N.’ (Hamlet), ‘Ik heb hier geen zin in.’ (Gertrude over het toneelstuk in het toneelstuk dat opgevoerd zal worden over de moord op Hamlets vader), een cynisch ‘Hamlet: tof hé!’, ‘Mijn moeder is een ongewiede tuin waar het onkruid woekert’ (Hamlet), ‘Moet ik nu doen of moet ik nu niets doen? Dat is de vraag.’ waarbij het hoofdpersonage zich afvraagt of ie zich moet openstellen voor alles of de oude wereld heldhaftig moet aanvechten zoals zijn vader deed. De keuze om de dood te vrezen of zich open te stellen voor datgene wat we niet kennen…  

< Bert Hertogs >

Credits:

tekst naar William Shakespeare
regie en tekstbewerking Lisaboa Houbrechts
vertaling Victor Lauwers
met Victor Lauwers (Hamlet), Grace Ellen Barkey (Gertrude), Romy Louise Lauwers (Ophelia), Seppe Decubber (Claudius), Lobke Leirens (Polonius), Maxime Rouquart (Laertes)
regie-assistentie Pauwel Hertmans
scenografie Oscar van der Put
kostuumontwerp Sietske Van Aerde
muziekcompositie Maxime Rouquart
piano Claire Chevallier
cello Simon Lenski
viool Wietse Beels
contrabas Kristof Roseeuw
opname, montage en mixage Simon Lenski
lichtontwerp Ken Hioco, Oscar van der Put
productieleiding Tim Zeegers
techniek, licht Britt De Jonghe
geluid Stijn Cools
stage regie Kyra Verreydt
dramaturgisch advies Erwin Jans, Isabel Verhulst
Franse vertaling Marie Hooghe-Stassen
boventiteling Werkhuis
techniek Bourla Henk Vandecaveye, Hussein Al-Khalidi, Stijn Cools, Britt De Jonghe, Maarten Dockx, Sam Geerts, Filip Van Berendoncks
uitvoering decor decoratelier Toneelhuis: Senne Suls, Jan Palinckx, Patrick Jacobs, Karl Schneider, Natalie Van Puymbroeck (stage)
uitvoering kostuum kostuumatelier Toneelhuis: Cindy Dierckx, Kathleen Van Mechelen
portret (schilderij) Benoît Gob
met dank aan Guy Cassiers, An-Marie Lambrechts, Bart Meuleman
productie Kuiperskaai, Toneelhuis
coproductie Needcompany, Künstlerhaus Mousonturm
gerealiseerd met de steun van de Tax Shelter maatregel van de Belgische Federale Overheid - Casa Kafka Pictures - Isabelle Molhant - Casa Kafka Pictures Tax Shelter empowered by Belfius