PDF-versie voor persoonlijk gebruik

Recensie Black ★★★★

vrijdag 5 april 2019Bourla Antwerpen

Black

Toegegeven we waren al redelijk opgefokt toen we naar Black van NTGent in de Bourla trokken. De reden? Ons persticket vertelde ons dat we een plek op het derde zijbalkon in loge 14 op stoel 2 gekregen hadden. Dat is zowat helemaal bovenaan de schouwburg en qua zichtlijnen met zo’n kanjer van een lantaarn voor je snoet verre van ideaal. Ooit zette een persverantwoordelijke ons voor een musical in de Stadsschouwburg helemaal op de laatste rij van het balkon. Met als resultaat dat we los door de productie van Fiddler on the Roof konden kijken, de acteurs een duim hoog waren, niets van de gezichtsexpressie te zien was,... Kortom: de matige drie sterren die deze musical achteraf van ons kreeg, was ook te danken aan de plek in de zaal die we kregen. Dat we ook bij Black geen al te beste zitplaats kregen, leek alsof ook deze productie solliciteerde voor een matige review. Tot Aminata Demba en Andie Dushime gedwongen worden als Congolese onderdrukten om ‘Ik ben een dwaze zwarte geit’ met West-Vlaams accent meermaals uit te roepen en father Lapsley (Peter Seynaeve) hen aanmaant om dat luider te doen ‘zodat ze het kunnen horen tot op het derde balkon’. Op dat moment ben je geen toeschouwer meer, maar word je betrokken en aldus medeplichtig bevonden aan dit grove, denigrerende en ronduit racistische tafereel.

Black is het eerste deel van Luk Perceval waarin ie drie donkere periodes uit de Belgische geschiedenis behandelt. In Black is dat de massamoord van Leopold II in Congo, in Yellow zoomt ie in op de collaboratie met de Duitsers tijdens WO II en in Red komen de terroristische aanslagen in Brussel aan bod. Samen vormen Black, Yellow en Red onze driekleur waar we dus niet al te fier op mogen zijn. Integendeel stille schaamte regeert, en wat onze duistere geschiedenis als kolonialist in Congo betreft, hebben ook wij geen letter daarover meegekregen tijdens de lessen geschiedenis. Tot op heden zijn er nog steeds geen officiële excuses van ons land geweest ten opzichte van de Congolezen voor de massale slachtpartij waar koning Leopold II destijds verantwoordelijk voor was.

In 1890 trekt de Afro-Amerikaanse missionaris William Henry Sheppard naar Congo. Wanneer het geld op is voor de missie en hij naar Amerika terugkeert, spaart ie de kritiek niet op de wantoestanden die hij in Afrika zag. Hij is ook een van de eersten die de mensonterende exploitatie door Leopold II aanklaagt. Sam Lapsley, zijn blanke reisgezel gaat fysiek ten onder tijdens de missie in Afrika.

Openen doet Black met de Amerikaanse bluestraditional ‘You gotta move’. Sam Gysel tekende voor de muziek en het moet gezegd, hij voorziet de voorstelling van een erg coherente soundtrack op gitaren en drums. Hij zal meerdere malen voor sfeerschepping zorgen, onder andere wanneer hij met zijn drumstick rond de rand van zijn cimbaal gaat wat een beangstigend geluid oplevert. Verder klaagt Black het exotisme aan bij Belgen als het om Congolezen gaat. Tekenend voor het toenmalige racisme en paternalisme was de Wereldtentoonstelling op de Heizel in 1935 en 1958 waarbij het publiek kon komen kijken naar de Congolezen die in nagebouwde hutten als een soort attractie werden voorgesteld.

Het exotisme, en de Westerse kijk naar Afrika, bekritiseert Black heerlijk door het beeld van Tarzan op te roepen die aan lianen slingert, hier te zien via een man die aan touwen slingert. Verder klinkt de melodie van ‘In the jungle’ als een grote aanklacht van het Westerse beeld over Afrika wat we ijzersterk vinden. Een beklemmend gevoel krijgen we dan weer wanneer de psyche van de onderdrukte zwarte naar bovenkomt, en we twee vrouwenstemmen met echo effect op hun micro’s horen. Frank Focketyns personage is dan weer een volbloed Antwerpse racist terwijl father Lapsley (Peter Seynaeve) als West-Vlaming die in Congo moeite had om te kakken als ondernemer het groots ziet in Congo. Hij wil twee hoofdstraten aanleggen die elkaar kruisen: de Avenue Louise en de Breda’boan’ waarop die de twee zwarten aanzet om de namen van die straten te herhalen, en dat vervolgens dunnetjes overdoet met het publiek. Vervolgens wil hij tomaten en patatten kweken, en laat hij hen en het publiek die namen uitspreken waarop ie zegt: ‘Ze kunnen hier niets.’ Maar wanneer hij ook het publiek vraagt ‘Ik ben een dwaze witte geit’ uit te roepen, past het daarvoor en reageert hij met een verbaasd ‘Oh, doen we niet meer mee?’

Black kaart veel aan, onder andere het geweld op de lokale Congolese bevolking dat erg direct beschreven wordt. Slavernij, verkrachtingen van de mooiste vrouwelijke slaven, ook erg scherp bekritiseerd wanneer een fragment uit ‘Boom, Boom, Boom, Boom!!’ van Vengaboys gezongen wordt, handen die afgehakt werden, een voet om een koperen ring te bemachtigen, gieren die zich op het mensenvlees richtten, maar ook de Zappo Zap die samenwerkten met de Congo Vrijstaat terwijl het in slaven, ivoor en rubber handelde, … komen ruimschoots aan bod. De Zappo Zap waren mee verantwoordelijk voor de slachtpartijen en aten het mensenvlees, dat ze als een delicatesse beschouwden, op. De ivoorhandel dateert al van 1605 zo laat deze voorstelling weten toen een kilo aangeschaft werd voor 5 cent en in Nederland 120 cent opbracht. Later horen we een acteur alle natuurlijke rijkdommen opsommen van het land: kobalt, thee, cacao, koffie, ivoor, goud en diamant zijn er maar enkele. Verder moet Andie Dushime op een wankele stoel een spreekbeurt geven met cijfers die uit de Altas of the Transatlantic Slave komen en de mensenhandel blootlegt waar de VS, Portugal, Brazilië, het VK,… aan meedeed. Zo’n 12,5 miljoen Afrikanen werden tussen 1501 en 1867 naar daar verscheept.

Hoewel Black enkele erg sterke scènes kent, is de spanningsboog van deze voorstelling niet strak genoeg en duurt de voorstelling met ruim twee uur te lang. Soms voelt Black als een aaneenrijging van los van elkaar staande scènes aan. Of wordt een visueel effect (de regen die op de biljarttafel valt terwijl het gezelschap onder de biljartlamp schuilt) te nadrukkelijk en te lang uitgespeeld. Perceval lijkt op het einde ook wat te zwalpen hoe hij de toeschouwer naar huis wil sturen. Zowel de geschiedenisles, het schoppen van een geweten, het moraliserende vingertje, tot het happy end passeren. Dat laatste is een gemiste kans. Liever hadden we een stevige por in onze maag gekregen en geen op Afrikaanse beats dansend gezelschap van blanken en zwarten op de biljarttafel. Daarmee ontkracht de regisseur eerdere scènes waarin ie net dat exotisme aankaartte. Nu toont ie dat op het einde opnieuw. Ook het moment dat Seynaeve even de voorstelling doorprikt door te stellen dat we kijken naar ‘geëngageerd theater met micro’s dat politiek correct is’, terwijl ie niet veel later het woord ‘bosaap’ bovenhaalt, net nadat ie twee actrices aanspoorde luid genoeg te spreken zodat wij ze op het derde balkon konden horen, doet die scène wat verwateren.    

Dat neemt niet weg dat Black een absolute must see is, alleen al omdat het onderwerp nog steeds zo gevoelig ligt, dat je zelfs op Wikipedia geen Nederlandstalige uitleg vindt over enkele personages en zaken die in deze meertalige voorstelling zitten. Dat ruikt naar schaamte, iets onder de mat willen vegen, een doofpotoperatie. Waar wij Belgen overigens zo goed in zijn.

< Bert Hertogs >

Credits:

Regie
Luk Perceval

Dramaturgie
Steven Heene

Tekst
William Sheppard, Steven Heene, Fiston Mwanza Mujila, Luk Perceval, Nganji Mutiri, Aminata Demba, geïnspireerd door James Baldwin, Kate Tempest, Lucas Catherine, Gil Scott-Heron, Léonora Miano, Pagan Kennedy, Joseph Conrad, Jef Geeraerts, Giordano Bruno, William Shakespeare, Jean-Paul Sartre, Aimé Césaire en zuster Adonia

Muziek
Sam Gysel

Decorontwerp
Annette Kurz en Sammy Van den Heuvel

Kostuumontwerp
Ilse Vandenbussche

Lichtontwerp
Mark Van Denesse

Regieassistent
Liesbeth Standaert

Productieleiding
Sebastiaan Peeters

Productie
NTGent


Do you like our reviews and pictures?
Feel free to support concertnews.be by sharing this page or giving a donation.
You make an independent website like ours possible. Thanks!







Geef steeds in je comment mee op welk artikel je reageert.
Please put in your comment to which article you are responding.

Tabs Concertnews.be

News
Soon
Reviews

More news

  • Podcast
  • Facebook
  • Twitter