Recensie Wachten op Godot ★★★★★

Toegegeven, met een flinke dosis tegenzin sleepten we ons naar de Waagnatie om er Wachten op Godot door Olympique Dramatique te zien. De absurde klassieker die zigzagt tussen gitzwarte depressieve gevoelens (Gogo en Didi die hun rechten kwijtgespeeld zijn, spelen met het idee om zich op te hangen aan een boom maar bij gebrek aan een koord of een riem die niet breekt, komt het er niet van) en luchtigheid, wordt nauwelijks opgevoerd in theaters. Mannen zien we die denken over geluk en geloven dat ze zo gelukkig zijn. ‘Ge weet niet of ge ongelukkig zijt of niet’ horen we Dewispelaere waarop Van Dyck antwoordt: ‘Dat is zoals ik’. Hier schuren de twee acteurs wel erg dicht aan bij non-fictie.

Wachten op Godot heb ik nog maar één keer gezien, in mijn studententijd nog wel, bij een openbaar examen van de toneelafdeling van de Academie van Merksem. Ik herinner me nog dat mijn beste vriendin, in wie nog steeds een fantastische actrice schuilt, met stip de boeiendste dingen deed op het podium, zoals de binnenkant van een bananenschil likken. Strontvervelend vond ik het voor de rest. Wellicht dat vooral Dodo’s tekst dan ook al die jaren is blijven verder echoën in m’n hoofd: ‘Ondertussen gebeurt er niets. Niemand komt. Niemand gaat. Het is echt verschrikkelijk!’

Dat vat namelijk nog het best van al Wachten op Godot samen. Er gebeurt niets behalve dan dat Pozzo (Koen De Sutter), een Franstalige meester die met zijn knecht Lucky (Nico Sturm) even verschijnt wat Didi (Tom Van Dyck) de gelegenheid geeft om achteraf volgende bemerking te geven: ‘Dat heeft de tijd doen passeren.’

Olympique Dramatique had deze titel al gekozen nog voor de coronapandemie uitbrak. Becketts werk ademt het post-apocalyptische uit. Hij schreef het na de oorlog in 1948 en 1949, en het werd voor het eerst opgevoerd in 1953. Dat desolate, die ontreddering, het besef dat men op een scharniermoment zit qua tijdsgewricht maar net alle richting mist, laat staan een antwoord kan bieden op al die vragen wie, wat, waar, wanneer, hoe(veel), zit helemaal vervat in dit werk wat perfect aansluit bij de tijd waarin we al jaren leven, en wat recent door de coronacrisis alleen maar verscherpt werd qua gevoel.

Letterlijk was het namelijk ook wachten tijdens de lockdown op Godot, om vervolgens nu de tweede coronagolf hevig woedt, alles te zien herhalen terwijl sommigen de eerste al vergeten waren of verdrongen hadden. Olympique Dramatique kon dus geen beter moment kiezen om Wachten op Godot nu te brengen in een zo goed als lege, kille en vochtige hangar die de Waagnatie is. Enkel een berk (volgens Gogo en Didi is het een treurwilg) zien we rechts diagonaal hangen, net als wat rook die over het immense speelvlak hangt. Verder is er niets. Leegte. De maan, ja, die is van de partij wanneer Dewispelaere even de poort naar boven laat gaan die een blik biedt op de Schelde en Linkeroever. Het decorontwerp is van het viertal zelf dat speelt. Die minimal approach is groots in zijn eenvoud. Doe daarbij het puike lichtontwerp van Frank Hardy die de oranje lichten (die aan straatverlichting doen denken) gebruikt die standaard in deze ruimte hangen, in combinatie met onder andere fel wit licht dat hij van links achteraan laat schijnen, rechts doorheen de ramen, vanboven zodat het de twee Tommen in een cirkel zet ten opzichte van elkaar, en je hebt een voorstelling die gewoon áf is.

Wachten op Godot pakt niet alleen goed met onze huidige tijdsgeest, ook de steeds groter wordende tegenstelling tussen extreem rijk en arm valt hier duidelijk op. Zo zien we de stinkend rijke Franstalige snob Pozzo die even met zijn knecht Lucky uit zijn chateau is gekomen voor een wandeling in open lucht. ‘De open lucht daar gaat mijn maag van open’ klinkt het terwijl niet veel later Lucky het cultureel elitair snobisme met de grond gelijk mag maken: ‘In het licht van …’. Lucky mag zijn baas ook eten uit de picknickmand serveren. Kippenboutjes die hij half opgegeten wegsmijt wat Gogo (Tom Dewispelaere) doet watertanden. Hij smeekt bijna of hij ze mag opeten. Pozzo reageert verbaasd dat zijn constant kwijlende Lucky er deze keer niet naar vraagt. Over lichaamssappen gesproken, Didi blijkt met een urologisch probleem te kampen, terwijl Gogo dan weer last heeft van zijn voeten. Medische problemen die al een tijd aanslepen en waar maar niet naar gekeken wordt. Het is duidelijk dat die twee geen of nauwelijks toegang krijgen tot medische zorg. Ook dat is herkenbaar voor onze tijd waar niet-essentiële afspraken met artsen uitgesteld worden omdat alles op alles gezet moet worden op de bestrijding van corona.

Olympique Dramatique gaat uiteraard niet letterlijk aan de slag met Becketts tekst. De heren namen zich – gelukkig – de artistieke vrijheid om er hun draai wat aan te geven. Zo horen we Gogo scheldwoorden bovenhalen naar Didi toe, bouwt ie heerlijk op met als laatste om hem kennelijk helemaal en ongenadig hard te schofferen: ‘Recensent!’ Hi-la-risch. Verder verwijzen ze ook naar toneelspelen op zich. Zo vraagt Dewispelaere zich af: ‘Ik zou graag gaan zitten maar ik weet niet hoe ik dat moet spelen.’

De Sutter mag als Pozzo van zijn kant dan weer verwijzen naar songtitels in zijn tekst: ‘You give me the reet petite’ en ‘Ne me quitte pas’ klinkt het onder andere. Ook naar de koude (Waagnatie) wordt er vaak gerefereerd. Zo klinkt het uit De Sutters mond: ‘Er hangt een koude fond in de lucht’, en verder klinkt het in de voorstelling onder andere: ‘Ge gaat nog een kou opdoen’ en ‘Blijf zo niet staan, ge gaat nog een valling opscharen.’ tussen Gogo en Didi. Pittig detail: lange tijd staat Dewispelaere op een koude betonnen vloer op blote voeten …

De verdienste van Olympique Dramatique is dat ze met deze minimalistische Wachten op Godot in een mega hal een maximale impact weten te genereren. In die zin dat wij deze versie gewoon absolute top vinden. Of hoe een topcollectief erin geslaagd is om mijn perceptie dat het een strontvervelend stuk is helemaal te doen omslaan in een voorstelling die me uitermate boeide en fascineerde. Het is wat als Lucky wiens lot aanvankelijk beklaagd wordt, hier zien we een man immers gewoon uitgebuit worden terwijl de perceptie niet veel later kantelt en Gigi en Dodo op den duur met ‘Hoe durft ge uw meester zo te behandelen!’ uiterst opmerkelijk partij gaan kiezen voor Pozzo die we later opnieuw terugzien maar dan is hij blind – ‘I woke up this morning and I was as blind as an otter’ en enkel ondergoed draagt.

Ik vermoed sterk dat het ook met mijn leeftijd te maken heeft, dat Wachten op Godot het best tot zijn recht komt als je als toeschouwer al wat verder in het leven staat …  

< Bert Hertogs >