7 jaar na de première van Calixto Bieito’s versie van Carmen voor de English National Opera, lokt de operavoorstelling tijdens een herneming nog steeds een vol London Coliseum. Het zegt veel over de kwaliteit van deze productie, hoe meeslepend en tijdloos het verhaal van een zigeunerin is die er korte relaties op nahoudt maar door haar aantrekkingskracht ook verschillende mannen tegelijkertijd op haar ziet verliefd worden, wat uiteindelijk, gedreven door jaloezie haar dood zal betekenen. Last but not least is er uiteraard die wereldberoemde muziek van Georges Bizet die drie maanden na de première stierf in 1875, met zijn verleidelijke serenades afgewisseld met pittige passages via castagnetten en tamboerijn en met het kaartlied, de Habanera en uiteraard Toreador wereldberoemde nummers bevat die levendig Spaans kleuren. Het London Coliseum is het grootste theater op de West End, goed voor 2.359 stoeltjes. Op 21 november 2012 vond er de eerste voorstelling van deze productie plaats.

Met Der Schmied von Gent koppelt regisseur en scenograaf Ersan Mondtag in zijn operadebuut de vergeten opera van Franz Schreker aan het kolonialisme van Leopold II. Hoewel het libretto en de muziek erg toegankelijk en zelfs luchtig overkomt, het gaat over een smid uit Gent die zijn ziel verkoopt aan de duivel, in ruil voor zeven jaar florerende handel, bezorgt ie het werk hiermee een extra laag. Smee, het hoofdpersonage is dus Leopold II die heel wat misdaden tegen de mensenrechten op zijn geweten heeft (zo zien we afgehakte zwarte handjes in een mand liggen in het derde bedrijf). Daarmee legt ie niet alleen een gevoelig thema uit de recente Belgische geschiedenis bloot, wanneer het hoofdpersonage uiteindelijk toch toegelaten wordt tot de hemel – omdat hij iemand (in dit geval Jozef en Maria) kent die hem binnenlaat – kaart ie meteen ook de hypocrisie van het geloof aan. Al moet vooral het kapitalisme het ontgelden. Wanneer ie in de wachtruimte blijft hangen omdat zowel de duivel als God hem aanvankelijk afwijzen, vindt Smee er niets beter op dan een horecazaak te starten met King Waffles en een schaal vol neuzekes ook. Opera Vlaanderen probeert vanaf nu tijdens de pauze haar toeschouwers ook een snack of zo aan te bieden in het thema van de voorstelling. Deze keer zijn dat cuberdons. Héérlijk!

De 67^ste keer speelde de Opéra de Paris Les Contes d’Hoffmann in een regie van de Canadees Robert Carsen. Dat is veel en toont al meteen aan hoe sterk het eindresultaat geworden is. De Parijse opera heeft de opera van Jacques Offenbach uit 1881 namelijk in haar ganse bestaan tot nog toe 145 keer opgevoerd. Bijna de helft van de opvoeringen was dus in een regie van Robert Carsen die in 2000 in première ging in Opéra Bastille. Wat maakt zijn lezing zo uniek? Onmiskenbaar de piekfijne en doorgedreven theater in het theater-ervaring waarbij je als toeschouwer zowat vanuit alle mogelijke standpunten de voorstelling ziet. In het eerste en laatste bedrijf is de scène leeg, op een paar lege flessen na. Enkel een witte spot tekent een diagonale lijn op de kale podiumvloer waarop de muze haar weg vindt tussen de flessen naar Hoffmann (Michael Fabiano) die vooraan op zijn buik ligt op de plek waar een tweede lichtstreep, die parallel loopt met de rand van het podium de diagonale ontmoet. In het laatste bedrijf gaat ie met de muze de diagonale lijn naar rechts achter wandelend af. Dit is een uitgepuurde Carsen die we te zien krijgen, de man die steevast herkenbaar is in zijn wit-zwart beeldvoering en hier opnieuw schittert in de minimal aanpak. Na verloop van tijd in de eerste scène zien we het podium, met zijlicht, doeken, een standbeeld en decor van links naar rechts oprijden. Daarbij worden de flessen weggerold. Theater en bij uitbreiding cultuur als opruimer van vuil, van leeggoed. Om de leegte te vullen met veel kostbaarder goed dat zin geeft. Wat een beeld! Wat een boodschap!

Cosi is verre van de max(i). Dat komt omdat Deschonecompagnie en Muziektheater Transparant bij momenten wel de erg infantiele toer opgaan (die vele verkleinwoordjes in de Nederlandse tekst!), zichzelf niet al te au sérieux nemen door bewust valse noten te laten horen of een onverstaanbare kakafonie tussen Nederlands en Italiaans brengen, terwijl een fantastische Esther Kouwenhoven (Fiordiligi) wel met enig gevoel voor ernst omgaat met de partituur en haar aria’s niet alleen vakkundig maar ook feilloos brengt, denken we maar aan het prachtige ‘Come scoglio’ waarvoor ze terecht ook het enige applaus tijdens de voorstelling mag ontvangen. Het zorgt dus voor een erg heterogene voorstelling qua niveau waarbij Kouwenhoven met stip de positieve uitschieter is terwijl Arne Luiting (Ferrando) letterlijk en figuurlijk voor de valse noot (maar hij is lang niet de enige) in deze productie tekent. Hij haalt de hoge noten niet en komt erg gecrispeerd over in zijn poging. Waarom regisseur Tom Goossens per se de zang tegelijkertijd zowel in het Nederlands als het Italiaans wou laten uitvoeren, is voor ons een raadsel. De twee talen staan haaks op elkaar en wanneer we ze samen horen is er geen een van de twee verstaanbaar. De Franse boventitels maken, ook al heb je de originele opera al verschillende keren gezien, het alleen maar warriger op. Beter had ie iedereen in het Italiaans laten zingen op Clara Cleymans (Despina, dokter en notaris) en Wouter Deltour (Don Alfonso) na misschien omdat zij voor de intrige zorgen: het testen van de trouw bij twee koppels via een experiment. De teksten in parlando die soms zo ritmisch gebracht worden dat ze naar hiphop neigen, vinden we dan weer wél erg goed en is al even geniaal als het knappe multifunctionele masker dat Lotte Stek ontwierp waarmee Clara zich zowel als dokter en notaris kan vermommen.

Perversie en ranzigheid in een formeel jasje gestoken waardoor de zaak tot iets hogers verheven wordt. Dat doet het Lâp collectief (Naomi Beeldens, Isaak Duerinck en Ewout Lehoucq dat voor de gelegenheid aangevuld werd met Katrin Lohmann) en regisseur Wouter Van Looy met Every Ending op Wintervuur waar de productie in première ging. Baseren doet de voorstelling zich op ‘Quartett’ van Heiner Müller uit 1980 dat op zijn beurt gebaseerd is op de briefroman ‘Les liaison dangereuses’ van Pierre Choderlos de Laclos uit 1782. Hierin zien we de libertijn Valmont aan het werk die een nieuw slachtoffer zoekt. Markiezin Merteuil die vroeger de lakens met hem deelde, houdt van intriges en die zijn bondgenoot is, vindt het geen goed idee dat ie zich zou storten op de vrome getrouwde Madame de Tourvel. Liever ziet zij hem wraak nemen op de toekomstige echtgenoot van de jonge Cécile die ze allebei nog een lesje willen leren.