Recensie Ariodante ★★★★★

Een staande ovatie. Dat ontving de zeventiende voorstelling ooit van Händels Ariodante in de Opéra de Paris. Straf is het dat deze opera voor het eerst in de Franse hoofdstad te zien was in 2001 terwijl die al van 1735 dateert. Deze keer tekent niemand minder dan de Canadees Robert Carsen voor de regie, een regie die wij echter niet te zien kregen. Enkele uren voor de voorstelling plaatsvond, kregen wij van de persverantwoordelijke te horen dat een deel van het personeel (met name dat instaat voor de decors en de scènewissels) staakte. Vandaar dat ondergetekende de vraag kreeg of ie zijn bekomen accreditatie wou bevestigen dan wel om op een ander moment te komen. Vermits we toch al in de Franse hoofdstad waren in het kader van de Nacht van de musea, besloten we de voorstelling in concertante vorm te bekijken iets waar we achteraf - hoe benieuwd we ook waren naar de regie en het lichtplan van Carsen - uiteindelijk geen spijt van hadden.

Ariodante bood namelijk toch veel meer dan we hadden verwacht en er gecommuniceerd was naar ons toe. Wie een concertante voorstelling zegt, denkt namelijk al meteen aan solisten die stokstijf achter hun partituurstaander staan. Er is dan nauwelijks plaats voor emotie, voor spel, omdat men tekstgebonden is. In Palais Garnier speelde iedereen gewoon op het beperkte speelvlak voor de groene wand. Het voordeel daarbij was dat de solisten bijzonder dicht bij het publiek de ganse tijd speelden hoewel er voor alle duidelijkheid wel een orkestbak tussen zat, zodat van een vierde wand-gevoel totaal geen sprake was.

Bij de regies van Carsen hebben we die vierde wand overigens ook nooit aangevoeld. Nog een grote verrassing was in tegenstelling tot de inhoud van de mail die we ontvingen, dat de solisten wel degelijk in kostuum optraden. Op die manier werd de link naar de Windsors toch gelegd die in koninklijk blauw gehesen waren. De koning die geen naam heeft in Händels werk, de enige opera van de componist die zich situeert in het VK, krijgt zo een hedendaagse link: die van koning Charles III van het VK. Verder bewandelde het kostuumontwerp van Luis F. Carvalho het klassieke pad. Christophe Dumeaux, die de man neerzet die manipulatief gedrag vertoont, wordt in contrasterend rood gehuld. Om de onschuld van Ginevra te benadrukken wordt Olga Kulchynska in een wit nachtgewaad gekleed en later zal ze een zwarte jurk dragen tijdens haar lamento.

Dat is de kracht altijd al geweest van Robert Carsens regies, dat ie erin slaagt een brug te bouwen tussen een oorspronkelijk werk, trouw te blijven aan conventies maar toch ook een link weet te leggen met de hedendaagse wereld door minimale ingrepen te doen waar niemand ooit zal over vallen. Op die manier resoneren zijn regies ook sterker, niet alleen omdat ie steevast kiest om met een minimum aan decor een maximaal effect te bereiken. Zeker, in de concertante versie die wij te zien kregen, hebben we (nauwelijks) zijn werk kunnen zien. Aan de andere kant is er niets minder minimal mogelijk qua enscenering dan wat we nu te zien kregen.

De Oekraïense sopraan Olga Kulchynska horen we in het derde bedrijf als Ginevra zingen dat ze gevangen is tussen leven en dood. Eigenlijk is ze gecanceld door haar vader, ten onrechte, op basis van lasterlijke beschuldigingen dat ze haar verloofde Ariodante (bijzonder sterk neergezet door een weergaloze mezzosopraan Emily d’Angelo die het leven zag in Toronto) ontrouw zou geweest zijn. Het is Polinesso (de contratenor Christophe Dumeaux) die de intrigant is in deze Ariodante. Hij wil Ginevra huwen, vooral om zo de macht/de kroon te kunnen grijpen. Haar hofdame Dalinda (de sopraan Tamara Banjesevic uit Belgadro) is verliefd op hem, en Polinesso doet haar geloven dat het wederzijds is. Via een list slaagt ie erin Ariodante te doen geloven dat zijn verloofde ontrouw is en met hem aanpapt. In werkelijkheid gaat ie met een in Ginevra vermomde Dalinda naar de slaapkamer. Het gevolg is dat Ariodante een zelfmoordpoging onderneemt die mislukt en Polinesso zich opwerpt om in duel te gaan met Lurcanio (de tenor Eric Ferring in een uitstekend debuut bij de Opéra de Paris), Ariodantes broer, om de eer van Ginevra te verdedigen.

Wat het voordeel is van deze concertante versie van Ariodante is dat je veel meer dan anders in de orkestbak kan kijken. En het moet gezegd, wat The English Concert onder muzikale leiding van de Brit Harry Bicket neerzet voor de allereerste keer bij de Opéra de Paris is gewoon exquis. Händels muziek wordt alle eer aangedaan in al zijn finesses. Van de dialogen tussen de violen, violoncello’s en de contrabassen, de prachtige solo’s op blokfluiten, (houten) dwarsfluiten, het statige geschal van de trompet en de hoorns (die de koning aankondigen) in combinatie met het geluid van de theorbes en de klavecimbel, maken deze opera een ware lust voor het oor. Ja, er zijn (zeker in het tweede bedrijf) behoorlijk wat lamento’s op te tekenen, en ook in het begin van het derde deel. Maar Händel laat Ariodante alvast niet te lang treuren. Abrupt laat ie hem Dalinda die op de vlucht is voor haar eigen leven omdat  Polinesso haar wil uitschakelen, tegen het lijf komen zodat zij hem de volledige intrige uit de doeken kan doen en de start van het herstel van de harmonie ingezet kan worden.

Maar liefst vier keer hoorden we het publiek luid ‘bravo’ roepen en de solisten een geestdriftig applaus bezorgen in Palais Garnier, onder andere tijdens de ‘Scherza infida’ aria door Emily d’Angelo als Ariodante in de derde scène van het tweede bedrijf en toen Christophe Dumeaux als Polinesso de aria ‘Dover, giustizia, amor’ zong in het derde bedrijf. Die staande ovatie na deze concertante versie van Ariodante was dus oververdiend.

< Bert Hertogs >