Recensie Vergeet mij niet

Wat een indrukwekkende Carry Goossens zien we aan het werk in ‘Vergeet mij niet’, een stuk over dementie van Manu Jacobs in een regie van Rikkert Van Dijck. Goossens, die vooral populair werd door laten we eerlijk zijn, weinig uitdagende rollen als Oscar in F.C. De Kampioenen of Jef in Lilli en Marleen, laat staan dat ze enige artistieke relevantie zouden hebben, blijkt een verdomd goed acteur te zijn. Dat zagen we al in de recentste tv producties waar hij voor tekende: als decaan in Professor T. en Robert in Cordon. Maar met ‘Vergeet mij niet’ zet ie als 64-jarige misschien wel een van zijn strafste acteerprestaties neer uit zijn ganse carrière.

Goossens neemt in het stuk de hoofdrol voor zijn rekening. Die van Herman Van Aeken, een leerkracht geschiedenis die met pensioen is. Zijn vrouw Nicole is al een tijdje overleden. Zijn dochter ziet ie nog nauwelijks en daardoor lijkt ie wat te vereenzamen. Reden is dat zij hertrouwd is met een man, een alcoholicus, die Van Aeken helemaal niet kan hebben. Van Aekens kleinzoon, Constant De Coninck, kortweg Stan (neergezet door Manu Jacobs), komt wel langs om hem gezelschap te houden en ziet zijn grootvader mettertijd verwarder worden. Bij aanvang zorgt dat nog voor komische momenten waar de ouder wordende man steeds met een bocht omheen kan gaan, ofwel door te ontkennen, ofwel door te projecteren op de ander (‘Ik denk dat je wat verward bent’ zegt Herman op een bepaald moment tegen Stan), of simpelweg om dergelijke zaken op een andere manier weg te camoufleren.

Wat zo knap is aan deze voorstelling is dat ze alle kenmerken van dementie toont, en vooral ook hoe moeilijk en verstikkend de situatie is voor familieleden alsook hoe complex de ziekte is voor de demente in kwestie zelf om ermee om te gaan. Een demente switcht namelijk tussen zaken uit het verleden als heden aanzien (Herman zal op den duur niet meer weten dat zijn vrouw Nicole gecremeerd is, maar denkt nog dat ze leeft), een eigen fantasiewereld én de werkelijkheid. Het is die mix die ontzettend veel energie vergt om om te gaan met mensen die aan de ziekte lijden.

In de openingsscène zien we Goossens’ personage proberen in kleermakerszit te gaan zitten op de tafel. Het lukt hem niet. Vervolgens zet hij zijn tablet aan, voor een fotokader wat een sterk beeld oplevert dat digitaal de print verdringt.  Maar meer dan dat doet ie niet hoewel hij het toestel gekregen heeft om dingen te kunnen opzoeken. ‘Ik combineer yoga met lichttherapie voor een zachtere huid.’ klinkt zijn verklaring, die zo uit een reclameboodschap lijkt te komen terwijl zijn personage niet meer in staat is om zijn veters zelf vast te knopen.

Naast dementie behandelt de voorstelling ook de andere uitdagingen van deze tijd: het uiteenvallen van familiebanden en de generatiekloof tussen het kleinkind en de grootvader zowel op vlak van technische kennis als de gebruikte woordenschat (‘by the way’, ‘anyway’, ‘bon’, ‘enfin’). Geen tijd hebben voor familieleden, wordt ook al aangestipt bij de start. Stan offert zich meermaals op voor zijn grootvader, ook als ie in paniek om tien uur ’s avonds belt omdat ie niet meer weet dat de Russische Revolutie in 1905 startte, wanneer hij vreemd gedrag vertoont (zo heeft ie zijn meubels zelf naar de kelder gesleept), en onsamenhangende verhalen vertelt.  Maar even goed zien we Hermans karakter veranderen (plots en onverwacht opvliegend worden), impulsief (ineens zin in een ijsje hebben), wispelturig worden rond geldzaken (zo wil Herman op een bepaald moment zijn testament veranderen en al zijn bezittingen aan zijn kleinzoon nalaten terwijl hij enkele minuten later zijn kleinzoon verwijt dat ie erop uit is en alleen maar voor zijn centen langskomt) en vooral wordt de weigering getoond van dementen om naar een rusthuis te gaan terwijl de zorg te veel wordt voor hun omgeving. ‘Rusthuis Geborgen & Wel? Je bedoelt Kommer & Kwel! Wachten. Eten. Wachten. Eten. Slapen. Daar heb ik niet mijn hele leven voor gewerkt!’ stelt Herman dan ook resoluut.

Goossens zingt ook even ‘De appels op de tafelsprei’ van Toon Hermans mee met een cassettebandje, en met Ann De Winne die als de geest van Nicole de ganse voorstelling aanwezig is, en geleidelijk aan dichter bij Goossens komt (of de dood die beetje bij beetje in het leven van Herman sluipt). De songtekst zal Herman zich op het einde van de voorstelling niet meer helemaal herinneren. Een ander nummer is ‘Sammy’ van Ramses Shaffy dat Goossens even zingt. Finaal zal zijn personage dat aanvankelijk zich verzette om elke keer de vijf woorden ‘zetel’, ‘schoen’, ‘klok’, ‘boek’ en ‘advocaat’ op te zeggen, moeite hebben om die woorden nog te herinneren.

Terwijl hij bij de start ‘advocaat’ - Stan studeert rechten - nog doelbewust vervangt door ‘bandiet’ (‘bandiet’ en ‘advocaat’ zijn synoniemen volgens Herman), zal ie op den duur niet meer weten wat Stan precies studeert. ‘Latijn’ klinkt het, en even later probeert ie opnieuw met ‘notaris’. Waar Herman in het begin de spot mee drijft, wordt dus bittere ernst op het einde. Dat maakt ‘Vergeet mij niet’ een beklijvende, in your face voorstelling. Erg realistisch neergezet.

Goossens zet een prachtprestatie neer van een man die beetje bij beetje achteruit gaat, zich daartegen verzet, dat niet wil toegeven, dat weet weg te camoufleren, tot hij daar simpelweg niet meer mee wegkomt. Daar zit de dramatiek van dementie dan ook. Deze productie wist die zeer geloofwaardig en authentiek te vertalen naar het podium.

Dit soort maatschappelijk relevant theater, kleinschalig, dat de moeilijkere hedendaagse thema’s niet schuwt, heeft volgens ons dan ook een belangrijke rol te spelen in ons theaterlandschap.

< Bert Hertogs >

 ‘Vergeet mij niet’ speelt nog t.e.m. 23 april 2017 in de Zwarte Zaal van het Fakkeltheater te Antwerpen. In 2018 tourt de productie doorheen Vlaanderen.