Bestaat er zoiets als hysterie? En kan dat genezen worden via hypnose? Het is de vraag die Freud zich stelt in het begin van zijn carrière waarin ie uiteindelijk tot de conclusie komt dat je met een patiënt best bij bewustzijn in gesprek gaat om herinneringen of trauma’s op te halen (die vaak naar de kindertijd teruggaan) zodat die vervolgens verwerkt kunnen worden. Het twee uur en een kwart durende Freud, waarvoor Ivo Van Hove als eerste theaterregisseur naar Le Scénario Freud dat filosoof Jean-Paul Sartre in 1958 schreef voor een film van de Amerikaan John Huston die gedoemd was te mislukken, stelt de Weense arts centraal die zelf eerst met zijn eigen angsten en trauma’s (antisemitisme wat niet louter iets is van de lagere klasse, van de ongeschoolden) uit het verleden moet in het reine zien te komen vooraleer ie zijn patiënten echt kan helpen. Hij moet dus zelf door de emotionele rollercoaster gaan net zoals diegenen die hij wil helpen. Finaal leest Ivo Van Hoves Freud – dat er aanvankelijk een snel tempo op nahoudt maar na verloop van tijd toch wat sleept waardoor we na 70 minuten en daarna nog eens op onze klok moeten kijken, wat minstens een keer te veel is en de spanningsboog die verslapt aantoont - als een uitnodiging om met elkaar te praten als gelijken. Want zo kunnen we elkaar genezen.

In een wekenlang op voorhand uitverkocht CC Brasschaat bracht Compagnie Cecilia een weergaloze voorstelling: Frontaal. Sofie Decleir en Laurence Roothooft spelen in deze dramedy de hoofdrollen. Het werk werd geschreven en geregisseerd door Jan Sobrie. De voorstelling start komisch waarna er steeds meer dramatische elementen toegevoegd worden om te eindigen in een state of mind-voorstelling die in de gedachtenwereld van de twee personages laat kijken. Allebei blijken ze met de jaren een psychologische last mee te sleuren en daarbij valt het op dat ze het verlies van hun moeder eigenlijk nog niet helemaal verwerkt hebben. De boog die de vrouwen maken, mede dankzij de live- muziek van drummer Iben Stalpaert en de verwijzing naar ‘Aan het strand van Oostende’ van Louis Neefs, zit lekker, net als de humor die na een tijd over gaat in stiltes waardoor die extra pijnlijk aanvoelen.

Een zeer bevlogen maatschappijkritisch en sociaal geëngageerd ‘Paying for it’ brengt La Brute in Théâtre National in Brussel. Research over en interviews met sekswerkers leidden tot deze voorstelling die de vorm aanneemt van een gespreksavond waar iedereen openlijk praat. De prostitutiesector wordt als het ware zeer gedetailleerd uitgekleed. Al wanneer we de Studio van het theater binnengaan, zit iedereen in zijn rol. Lichtjes dansend, glimlachend naar het publiek, alsof er gewacht wordt op een klant, ons goed gade slaand op nummers als ‘You’ve got a woman’ van Lion en ‘Quick ’n slick’ van Orphans of Love. In de proloog, ofwel het voorspel, wordt gekaderd dat vroeger mensen naar het theater gingen om daar hun favoriete acteur of actrice uit te zoeken waarmee ze daarna de lakens deelden. Prostitutie en acteren viel toen wel eens samen. Nu zijn ze buren. Tussen het Théâtre National en de KVS bevindt zich namelijk een prostitutiezone. Het is dan ook logisch dat het theater altijd al wat interesse heeft gehad in de wereld van de prostitutie die letterlijk zo dicht bij die van hen ligt. ‘Enkel een muur scheidt ons nu. En eerlijk? De gesprekken die ik soms volgde in de kelder van de KVS tussen prostituees onderling of prostituees en hun klant waren soms boeiender dan wat ik op de planken te zien kreeg’ luidt het uit de mond van Raven Ruëll.

Een maatschappijkritische tragikomische voorstelling voor zes-plussers is de bijna woordenloze voorstelling Stuck van Laika en Villanella. 6 jaar na Nipt maakten Judith de Joode en Rutger Remkes deze voorstelling vol losse scènes die over de inwoners van een flatgebouw gaat die letterlijk en figuurlijk naast elkaar wonen. Hoogstens komen ze elkaar sporadisch tegen in de lift of in de inkomhal. In Stuck zien we dus een maatschappijkritische voorstelling die weliswaar op humoristische manier het leven in een (groot)stad toont: anoniem, individualistisch en vooral (hier ook letterlijk te zien) dicht bij elkaar gepakt. Stefan Jakiela die voor de scenografie tekende plaatst de verschillende personages in een flatgebouw dat veel te klein is. Het flatgebouw op zich is ook een personage dat lijkt te leven wat te horen is in het geluid van onder andere het brandalarm, machinerie, gezoem van een mug, het geluid van de liftdeuren, enz.  De plafonds zijn er te laag, zodat de personages die Judith de Joode, Rutger Remkes, Vanja Rukavina en Lois Brochez neerzetten, letterlijk (en sommigen ook figuurlijk) gebukt door het leven moeten gaan. Gekneld zijn ze letterlijk, maar ook figuurlijk in hun situatie die voor enkelen uitzichtloos lijkt. Het publiek mag als voyeurs hun doen en laten aanschouwen tot de vier op het einde ontdekken dat ze heel de tijd begluurd zijn geweest door ons.

Een topproductie van internationaal niveau levert Olympique Dramatique af in de Bourla met Angels in America in een regie van Tom Dewispelaere en Stijn Van Opstal. Een heldere lezing ook, mede dankzij de duidelijke programmabrochure die ervoor zorgt dat toeschouwers niet verloren hoeven te lopen in het stuk. Angels in America is namelijk complex, niet alleen door de hoeveelheid aan personages maar vooral omdat het surrealisme (fantasie, droom, hallucinatie) in de voorstelling onvoldoende voorbereide kijkers door de bomen het bos niet meer doet zien, wat wij ervaarden toen we 11 jaar geleden Ivo Van Hoves versie in deSingel zagen. Niets van dat deze keer dus tijdens de eerste Vlaamse bewerking van Tony Kushners klassieker uit de jaren ’80. In die zin dat het ons toeliet om de extra lagen – verwijzingen naar liedteksten van onder andere Lou Reed en George Michael (‘Freedom ’90’) en musicals (‘La cage aux folles’, ‘Cats’, en ‘I’m ready for my close-up Mister DeMille’ uit Sunset Boulevard) uit die periode, tekstfragmenten van andere auteurs waaronder ‘To be or not to be’ van Shakespeare, film (‘The Exorcist was in Georgetown’) en knipogen naar het theater en het publiek te ontwaren (‘Meneer dit is niet de plaats voor echte gevoelens. Dit zijn maar verhaaltjes.’, ‘Kies een titel’ (Cats wordt het n.v.d.r. maar dan vooral omdat het een naam moet zijn waar moeilijk kaartjes voor te krijgen zijn) en ‘Theater begint altijd om acht uur. Fucking toeristen! (terwijl Angels in America door zijn duurtijd zelf al om zeven begint n.v.d.r.) of in het er dik opleggen dat de acteurs een personage neerzetten, bijvoorbeeld wanneer Evelien Bosmans naar het einde toe – noodgedwongen nog in het zwart latexpakje van de Engel - overgaat in haar rol als verpleegster Emily met Annemie Struyf-accent wat iets absurds heeft) te ontwaren. Angels in America is niet alleen geniaal, grappig maar verdomd nog steeds actueel (het fin de sièclegevoel, aan de vooravond te staan van iets nieuws, wat volgens de ene – Joe – voor verandering staat en opportuniteiten schept terwijl anderen – zijn aan valium verslaafde vrouw Harper (die denkt dat ze zwanger is: ‘Misschien beval ik wel van een pil!’) – vooral stilstand en het begin van het einde zien.