Een ware krachttoer. Dat levert de internationaal bejubelde Belgische regisseur Ivo Van Hove en Internationaal Theater Amsterdam af met ‘Een klein leven’. Van Hove is de eerste die het drie jaar oude boek van Hanya Yanagihara mag vertalen naar het toneel. Hij blijft – volgens onze info – trouw aan de directe en expliciete stijl. Na de pauze sijpelt er gaandeweg wat meer poëzie in de voorstelling die niet alleen een afscheid betekent van hoofdpersonage Jude (meesterlijk neergezet door een fe-no-me-na-le Ramsey Nasr die een rijk palet aan emoties en lichaamstaal mag neerzetten, en niet zelden erg snel daartussen moet schakelen), scenograaf Jan Versweyveld voegt daar ook een afscheid van analoge dragers als de vinylplaat, het gedrukte tijdschrift en de telefoon (de vaste lijn) met antwoordapparaat aan toe door Willem (Maarten Heijmans) daar bloemen te laten zetten wanneer zijn personage dood is. Verder brengt Versweyveld een visuele ode aan de klassieke tv met antenne. Wanneer Jude zichzelf (voor een zoveelste keer) gaat verminken, zien we geleidelijk aan meer ruis op de videobeelden in de straten verschijnen terwijl de strijkers van Bl!ndman scherpende, knarsende geluiden uit hun snaarinstrumenten halen. ‘Een klein leven’ hakt stevig in op de toeschouwer die er middenin zit en met zijn neus op de feiten gedrukt wordt. Door 4 personages (maatschappelijk werkster Ana, dokter Andy, Judes adoptievader Harold, en broeder Luke) constant rond Jude te laten cirkelen, en te spelen met tijd, is deze productie ook een state of mind-voorstelling geworden waarbij je op den duur sympathie voelt voor de lijdende Jude, begrip hebt voor zijn zelfverminking en uiteindelijke keuze om een einde aan zijn leven te maken. Daarmee voedt de schrijfster en Van Hove het debat rond zelfmoord vs. euthanasie door ondraaglijk psychisch lijden.

4 jaar geleden creëerde Carly Wijs ‘Wij/Zij’. Op 1 september was het toen exact tien jaar geleden dat Tjetsjeense rebellen School Nummer Eén in Beslan binnenvielen en meer dan 1100 mensen gijzelden, 770 leerlingen plus leerkrachten en familieleden. Zwaar bewapend waren de gijzelnemers die iedereen in de gymzaal onderbrachten terwijl ze bommen bevestigden die aan elkaar gekoppeld werden met draden. Roman Van Houtven en Gytha C. Parmentier brengen het relaas van deze dag vanuit het standpunt van een acht- à negenjarige die er zelf bij was tijdens die drie dagen en 2 nachten. Een kind dat snel schakelt tussen gedachten en emoties. Wij/Zij surft dan ook tussen heerlijke kinderlijke speelsheid (Gytha zien we op handen en voeten kruipen, springen over de koorden, bijna acrobatisch haar rok uitdoen terwijl ze de handen in de lucht probeert te houden, geplaagd worden door Roman die altijd vooraan wil staan of als eerste het woord wil hebben, als een kleuter haar voeten laat opheffen zodat Roman de kleuterklassen van de school op de grond kan tekenen met krijt terwijl zij niet veel later over hem tuimelt om haar stuk van de tekening, het grondplan te maken). Kortom: ze willen elkaar overtreffen wat een van de kenmerken is van het gedrag van kinderen. Wij/Zij, waarbij Wijs inspiratie haalde bij de BBC documentaire ‘The children of Beslan’, doet nadenken over hoe mensen polariseren door simplistisch ‘de slechten’ tegenover ‘de goeien’ uit te spelen, hoe media beelden manipuleren (en dramatiseren) en hoe kinderen op hun eigen manier omgaan met zo’n crisis (‘We mochten wel pipi doen en kaka. Maar we mochten niet naar het toilet. We mochten niet drinken. We mochten niet …’).  

Soms verdrinkt een voorstelling weleens in de veelheid van gebruikte expressievormen en de overvloed aan impulsen en thema’s. En jammer genoeg was ‘Audition for Life/Art’ van Mokhallad Rasem en Helge Letonja in dit bedje ziek. Want hoewel we echt wel onder de indruk waren van de dans van Oh Chang Ik, het persoonlijke verhaal van Medoune Seck en de integratie van de teksten van Rumi, hadden we zonder handleiding nooit spontaan achterhaald dat deze productie van Toneelhuis in samenwerking met Bremer Shakespeare Company en ‘steptext dance project’ eigenlijk zou moeten gaan over hoe ons leven een kunstwerk is dat we een leven lang trachten te voltooien. Wat ons betreft waren de thema’s vreemdeling/vluchteling en ‘verwachtingen van de maatschappij’ veel prominenter aanwezig.

Sylvia van Fabrice Murgia, Cie. Artara met muziek van An Pierlé Quartet (An Pierlé aan piano en zang, Koen Gisen op basklarinet, sax, gitaar en percussie, Hendrik Lasure op toetsen en computers, en Casper Van de Velde op percussie) en live filming in verschillende scènes (zoals: ‘Ik haat kritiek’, ‘Ik haat mannen’ en ‘BBC’ waar Sylvia’s man zich tamelijk kritisch en negatief uit over het aantal teksten dat ze schrijft,  …) door Juliette Van Dormael ademt wereldklasse uit van begin tot einde. Een nagebouwde filmset uit de jaren ’50 vertelt het verhaal van de Amerikaanse dichteres Sylvia Plath die zelfmoord pleegde in Londen door de gastoevoer open te draaien en haar hoofd in de oven te leggen. Plath wordt gezien als een feministe, vandaar ook dat op het einde van de voorstelling er nog eens tekstfragmenten van onder andere Emily Dickinson, Virginia Woolf en Anne Sexton tegenaan gegooid worden. Die voegen nauwelijks wat toe aan deze verder uitmuntende voorstelling omdat de cirkel (tussen de spelscène van de zelfmoord en de vertelling erover op het einde) al rondgemaakt is. Kortom: als toeschouwer verwacht je dan een fade out van het podiumlicht. Maar die komt er nog niet.

Met New Skin verhuisde Hannah De Meyer last minute naar V36 om haar voorstelling daar in première te laten gaan in plaats van Troubleyn omdat ze solidair wou zijn met de ondertekenaars van de open brief tegen Jan Fabre. Een slechte keuze zo bleek want haar solovoorstelling heeft vooral nood aan stilte die de nieuwe locatie niet kon bieden. Ofwel: hoe wij vooral vinden dat je de juiste voorstelling in de juiste zaal moet zetten en vooral in functie van je voorstelling en je publiek een keuze moet maken. Het geluid van auto’s die achter ons in de Vrièrestraat reden en de poort die even openklapte na een kwartiertje zorgden ervoor dat we niet of nauwelijks in de voorstelling geraakten. We geraakten danig afgeleid met andere woorden. Maar dat we nauwelijks in de voorstelling geraakten, heeft ook met De Meyers zachte wat monotone toon te maken waarmee ze ons bijna in slaap wiegde alsof we in een grote relaxatie/meditatie/hypnose-voorstelling waren aanbeland waar ze onder andere sci-fi fantasie (astronauten die hun blik werpen op de aarde) koppelt aan een pleidooi voor ecologie in een tekst waarin je jezelf als luisteraar verliest door de verschillende associaties en beelden die ze oproept. Haar toon houdt het midden tussen pedagogie en een saaie vrome lezing in een kerk. Met dat verschil dat ze fantaseert of haar (ze praat in de ik-vorm) biologische vader voor ie zijn kwakje in een bekertje afleverde in het ziekenhuis naar porno keek, of hij dat zittend deed, of deels met zijn hand tegen de muur, en of haar moeder naar onderen gekeken had toen ze haar hadden ingebracht. Verder vraagt ze zich af of ze al na 5 maanden het levenslicht zag omdat ze de zaak al wou verlaten dan wel dat haar moeder het stilletjes aan tijd vond dat ze eruit zou komen. Later heeft Hannah De Meyer het over gevingerd worden en klaarkomen zodat de matras doorweekt geraakt.