Een tiental toeschouwers verlaat de Rode Zaal van deSingel tijdens Conversations (at the end of the world) van A Two Dogs Company en Het Zuidelijk Toneel. Dat is het hoogste aantal dat we deze editie van het Theaterfestival meemaken. Maakten zij de juiste keuze?

Amnes(t)ie van Action Zoo Humain naar een concept van Chokri Ben Chikha die samen met Tom Dupont ook instond voor de regie, is wellicht de meest gewaagde productie die de strenge selectie van het Theaterfestival – terecht – overleefde. Zeker, de titel laat al vermoeden dat centraal ontkenning, inzicht, verantwoording (incl. verantwoordelijkheid nemen), vergeving en (her)integratie in de maatschappij vooraan staan in deze voorstelling rond familieleden van SS- en IS-strijders (‘slechts 1 letter verschil’ aldus presentator Bert Gabriëls tijdens zijn tv-show ‘Samen door één deur’) die op zoek gaan naar de vraag of en in welke mate ze nog een toekomst in ons land hebben. In se is Amnes(t)ie vooral een heerlijk staaltje mediakritiek waarbij een tv-praatprogramma, sensatiezucht, zaken in scène zetten, simplisme (‘Dat is een lang en ingewikkeld verhaal’ (Lutgard) – ‘Vertel het eenvoudig en kort’ (Bert)), lekkere vooraf ingestudeerde oneliners (‘Tussen zwart en wit zijn er meer grijstinten dan 50.’), censuur (‘Wij hadden een afspraak. U verwijdert die foto! Denk je niet dat er met die foto geknoeid zou kunnen zijn? Het is niet omdat je met een wapen op een foto staat dat je een moordenaar bent. Die jongens zijn bij verstek veroordeeld op basis van vermoedens.’ aldus Dahlia Pessemiers-Benamar in de rol van Nadia Laadraaoui), en de opgeklopte en fake emoties die als ‘authentiek’ verkocht worden (‘Dat doen we nog eens over. Ik pik terug in vanaf …’) vakkundig door de mangel gehaald worden.  Gabriëls heeft verdomd goed gekeken naar dergelijke formats, zowel qua mimiek (hoofd dat wat naar links en rechts trekt), als het bijna religieus toontje dat ie hanteert, tussen tv-host van een tv-programma spelen, tv-predikant en (‘Ik vraag me af in hoeverre u hier bevoegd voor bent’ zegt Nadia Laadraaoui) psychiater. Gabriëls hanteert de psychotherapietechniek van de familieopstelling die gekend is via de Duitser Bert Hellinger immers bij zijn beide tv-gasten waarbij Lutgard de rol van moeder van Nadia speelt, en Nadia de rol van dochter Evelyne die Lutgards kleinkinderen Laura en Jonas niet langer in contact met haar moeder laat komen. Aan de toeschouwers in het publiek wordt verder gevraagd om de andere rollen in te vullen waarbij een bepaalde man zowel de cyberimam als Cyriel Verschaeve met dezelfde retoriek en slogan ‘Ga en vecht voor je ideaal. Doodt de ongelovigen.’ mag spelen.

‘Er zijn dingen gebeurd, ja. Er zijn voorvallen geweest, ja.’ Bruno Vanden Broecke kruipt in Para in de rol van Nico Staelens die paracommando was in Somalië in 1992-1993. Een VN-vredesmissie die defensie in eigen land al snel in verlegenheid bracht met beelden van militairen die urineerden op de lokale bevolking of een Somalisch jongetje dat gesteeld had een meter boven het vuur hielden en folterden (uit verveling). Staelens bevestigt en duidt wat er gebeurd is, maar trekt ook de defensieve kaart door het gedrag weliswaar niet goed te praten maar wel te voorzien van een context. Hij wentelt zich min of meer in een slachtofferrol. Lees: het is allemaal de schuld van het systeem, van het korps dat 90-95% rechts is, van een zware op bepaalde vlakken onmenselijke opleiding (op je handen plassen wanneer het buiten vriest, je schoenen aanhouden wanneer je een kleine voetbreuk hebt, in het midden van de nachts plots op tocht moeten gaan met slechts 1 taak: niet aan je noodrantsoen zitten,…) waar je volledig afgebroken wordt zodat spirit en samenhorigheidsgevoel aangekweekt kan worden terwijl ie het aantal Somalische doden (‘tussen de 500 en de 1000’) door Belgisch toedoen minimaliseert in vergelijking met wat militairen van andere landen tijdens andere missies uitvoerden (‘82 doden op 10 dagen’).

Een waar spektakelstuk. Dat is Titus van theater Froefroe geworden op Zomer van Antwerpen. Het gezelschap dat een fenomeen is omwille van zijn poppenspel, haalt ook nu de grote middelen boven. Wat een entree maken we mee wanneer de Romeinse generaal Titus Andronicus van het slagveld thuiskomt, met zijn dode zonen die de brandstapel opgegooid worden. 20 stuks zag ie afgemaakt worden door de Goten, wat hem naar eigen zeggen niets deed, maar ‘hertje’ Lavinia terugzien, laat hem niet onberoerd. De eerstgeborene van krijgsgevangene Tamora, de koningin van de Goten, moet eraan. En dat zal uiteindelijk leiden tot een escalatie van geweld tussen hem en de moeder van Chiron en Dimitri die met ‘Al wat mij nog rest, is deze puzzel!’ duidelijk aangedaan is dat haar oudste zoon in stukjes gekapt is. Ze zint op wraak.

Een wat stroeve en trage voorstelling. Dat is Het Bezoek naar Friedrich Dürrenmatts tekst geworden van de Roovers en Muziektheater Transparant op Zomer van Antwerpen. Het verhaal: Claire Zachanassian beleefde haar jeugd in de stad Güllen (hoewel in bepaalde beschrijvingen bij de start er opmerkelijke gelijkenissen zijn met Antwerpen, denken we maar aan de verwijzing naar ‘wat ooit een Culturele Hoofdstad was’) waar de werkloosheidsgraad nu erg hoog is, waar de staalfabriek gesloten is, en daarmee zowat de ganse economie is stilgelegd. Ze doet er een bod. Ze wil 1 miljard van haar geld investeren, de helft in de stad, de rest is voor de inwoners. Een voorwaarde heeft ze: Alfred Schil, haar jeugdliefde moet vermoord worden. Door hem moest ze wegvluchten, verloor ze het kind waar hij de vader van was, en dook ze de prostitutie in. Tot ze een erg rijke man aan de haak sloeg. Nu wil ze gerechtigheid.