De thematiek is sterker dan de voorstelling The memory of trees. De jongste muziektheaterproductie die Fabrice Murgia en Dominique Pauwels baarden, blijkt op het podium niet te werken. Dat komt omdat de voorstelling zowel een monoloog is door Josse De Pauw die een samenvatting brengt uit verschillende interviews die afgenomen werden met Russen die in afgesloten, door militairen bewaakte steden leven zoals Oziorsk. De voorstelling gaat over de gevolgen van de nucleaire ramp (ook wel de Kysjtym-ramp genoemd) uit 1957 in het nucleaire complex van Majak, een van de grootste sites ter wereld waar plutonium verrijkt werd tijdens de Koude Oorlog. Toen deed er zich een ontploffing voor die de aarde deed beven en het aantal kankers (o.a. schildklier- en leverkankers) de hoogte in deed gaan bij de bevolking in en buiten de gesloten stad, het aantal babysterftes of misvormde baby’s deed pieken, en de levensverwachting voor volwassenen deed dalen naar zo’n 50 jaar. De staat bleek niet of nauwelijks de getroffenen financieel bij te staan die plots soms zonder huis vielen (naast de rivier en het meer werden huizen afgebroken omdat het radioactieve niveau in het water veel te hoog was bijvoorbeeld). 2 van de dertien steden werden nooit geëvacueerd. Tsjernobyl, dat de grootste nucleaire ramp tot op heden is gevolgd door Fukushima en de Kysjtym-ramp in ’57, wél waardoor heel wat inwoners in de streek rond Majak zich afvroegen waarom daar wel kon wat bij hen niet kon. Inwoners in de omgeving rond de Majaksite vroegen zich dan ook af of ze kakkerlakken of zo waren. Ook het gebrek aan communicatie van de Russen naar de eigen bevolking toe en de internationale gemeenschap, pas in 1976 kwam men er in het Westen achter wat er had plaatsgevonden, en de geheimzinnigheid errond, kaart The memory of trees aan.

Grenzeloze ambitie (zonder plan) en machtshonger: het kan goed fout lopen als (politieke) leiders met die kenmerken aan de macht geraken. Dat is dan ook hét hoofdthema van Shakespeares Macbeth, in een libretto gegoten door Francesco Maria Piave en op muziek gezet door Verdi waarmee intendant Aviel Cahn afscheid neemt van Opera Vlaanderen. Voor de derde keer doet ie beroep op de Duitse regisseur Michael Thalheimer. Eerder bracht hij de Verdi-opera’s La Forza del Destino (2012) en Otello (2016) naar Antwerpen. Wie concertnews.be wat volgt, wéét dat we totnogtoe geen grote fan waren van Thalheimers werk bij Opera Vlaanderen. Diens Otello vonden we alle operaclichés opeenstapelen zoals de uitgestrekte hand als beeld van verlangen in verder een erg statische scenografie die we voor geen meter konden smaken. Wat de ene ‘uitgepuurd’ noemt, vinden wij op scenografisch vlak ronduit saai en slaapverwekkend. Ook zo tijdens de eerste twee bedrijven van deze Macbeth. Het lichtplan van Stefan Bolliger blijkt daarnaast nog eens erg conventioneel met fel wit licht dat de bliksem en het gevaar voorstelt, rode belichting voor de wraak en wit tegenlicht vs. verduistering en op het einde het omgekeerde daarvan als beeld van in en uit een duistere periode geraken.

Een eeuw(igheid) geleden is het dat Tsaar Saltan van Nikolay Rimsky-Korsakov uit 1900 nog in de originele Russische taal te horen was in de Munt. De recentste opvoering dateert er namelijk van 1926, maar was toen in het Frans. Nu brengt de Munt opnieuw het origineel op de planken én voegt de Russische regisseur Dmitri Tcherniakov een extra laag aan het sprookje. Het personage waar alles om draait, tsarevitsj Gvidon (sterk gezongen én gespeeld, let op de non-verbale expressie door Bogdan Volkov die weet te overtuigen in zijn Munt- en roldebuut), de zoon van de tsaar en de tsarina, blijkt namelijk een autist en pas op het einde wordt ie herenigd met zijn biologische vader (de Kroatische bas Ante Jerkunica) nadat de intriges van de zussen van de tsarina en Babaricha aan het licht zijn gekomen. Zij wilden namelijk ook trouwen met de tsaar, maar het aanbod van hun zus Militrissa: een krijger baren, was groter.

In de nasleep van #MeToo een opera over dé bekendste verleider – Don Giovanni (Don Juan) regisseren van Mozart uit 1787, is een easy piece voor iedereen. Het is dan ook de verdienste van onze Belgische topregisseur Ivo Van Hove en zijn trouwe scenograaf en lichtontwerper Jan Versweyveld dat ze een politiek statement durven maken op het einde van dit ‘dramma giocoso’ in twee bedrijven. De twee uiten niet mis te verstane kritiek op een deel van het publiek, op het kapitalisme en neo-liberalisme waar alles om het geld draait en houden het operapubliek (dat er doorgaans warmpjes inzit) zo een spiegel voor. Dat zien we treffend in het tweede bedrijf wanneer Don Giovanni, nochtans een man die tot de hogere klasse behoort (wat hem een ideaal lokaas bezorgt waarmee ie het plattelandsmeisje Zerlina kan verleiden zodat ze uit haar situatie gehaald kan), als een zwijn (zoals Russische toeristen in een all-in hotel aan het buffet zich gedragen) zich stort op de spaghetti en de volgende gang. Hun Don Giovanni leest daarbij ook even als een parodie op de Vagebond uit Disney’s Lady en de vagebond. Met dat verschil dat er geen lady aan tafel zit, wel Leporello, zijn knecht die al van bij de start van de opera zijn taak beklaagt. De knecht is echter een platte opportunist die als ie wat extra geld toegestopt krijgt gerust een oogje wil dichtknijpen.

Soms wordt beweerd dat opera voor de elite is en alleen toegankelijk voor wie veel van opera kent. Daarom namen we bij Concertnews.be de proef op de som. We namen een twintigjarige operamaagd mee naar de Stadsschouwburg in Antwerpen om mee te gaan kijken en luisteren naar ‘Madama Butterfly’. De enige voorwaarde was dat ze wilde kennismaken met dit genre. Het verdict: ze had genoten van de emotie in de muziek en de zang en was ontroerd door het verhaal en het spel. De muziek van Giacomo Puccini was als een filmsoundtrack die het gevoel en de spanning van de scènes wist uit te beelden. De combinatie van de Amerikaanse klanktaal voor Pinkerton en de Japanse melodieën voor Cio-Cio-San werkten en de prestaties van Hiroko Morita en Eduard Martyniuk konden op veel bijval rekenen. Het viel daarbij op dat Hiroko’s stem nooit die schelle klank kreeg waar bepaalde sopranen wel eens last van hebben en de combinatie van hun stemmen vulde mekaar wonderwel aan zonder dat er iemand ging overheersen. Music Hall was er dus met glans in geslaagd om het genre opera voor iedereen toegankelijk te maken. Persoonlijk hadden we misschien nog graag een beetje meer decor gezien en een lichtplan dat wat strakker was, maar het was zonder meer een geslaagd avondje theater.