Na Beauty and the Beast vorig jaar stond Malandain Ballet Biarritz dit weekend opnieuw in de Stadsschouwburg Antwerpen, deze keer met de voorstelling Marie-Antoinette. Al 20 jaar tekent het Franse gezelschap voor neoklassiek ballet. Deze keer kozen ze naast Orphée et Eurydice van Gluck voornamelijk voor werk van Joseph Haydn dat de choreografieën begeleidt. Zo passeerden onder andere diens zesde, zevende, drieënzeventigste en achtste symfonie terwijl de dansers het verhaal van Marie-Antoinette al dansend in beeld brachten. Het leverde een levendige, luchtige, opgewekte, strakke en speelse voorstelling op waarbij Thierry Malandain geheel volgens de traditie hofdansen opvoerde waarbij geometrische lijnvoering centraal stond en die voorzag van een hedendaags, modern jasje. Knipogen deed de choreograaf overigens meermaals. Zo integreerde hij de recente danshype – de swish swish – even in de zesde symfonie van Haydn en zagen we hem niet veel later in een duet refereren naar ‘Tchaikovsky’ van Boris Eifman wanneer een vrouw aan de horizontaal gehouden armen van een danser hangt, en daarbij de gekruisigde Jezus nabootst. Om kort te gaan: de negentig minuten durende voorstelling wist ons van begin tot einde te boeien. Dit is een frisse moderne dansvoorstelling dan ook met een ontzettend strak ritme en dito spanningsboog.

Anima Ardens, de choreografie van Thierry Smits die in mei 2017 in première ging, staat dezer dagen geprogrammeerd bij cie Thor in Elsene. Hoe we deze productie ontdekten? Dat is een mooi voorbeeld van hoe collega-journalisten info met elkaar uitwisselen en elkaar tips geven. Op Sziget Festival 2018 spraken we namelijk François Delétraz van Le Figaro die ronduit lyrisch was over deze voorstelling die hij het jaar ervoor op Sziget Festival, een van de mooiste en boeiendste Europese zomerfestivals, zag. In Anima Ardens, dat even veel wil zeggen als ‘brandende ziel’ zien we 11 dansers als een geheime genootschap, een vluchtige stam een choreografie neerzetten die iets tribal, iets ritueels uitademt terwijl hun naakte lichamen niets macho’s uitstralen. Integendeel, een zekere fragiliteit overheerst.

Een moderne antieke mythe creëert Wim Vandekeybus met TrapTown. Dat ie eerder al zijn oog liet vallen op bestaande mythen, was 17 jaar geleden te zien in Blush en recenter, 8 jaar geleden in ‘Oedipus/bêt noir’. In zijn nieuwste voorstelling toont ie moderne spanningen. Twee groepen wonen in Askeville: de Odinese die voor de melk zorgen, en de Mythricians, voor de honing. Samen leidt dat tot het land/de stad van melk en honing als je wil. Maar op een dag belandt de bijenkoningin in de mond van een Odinese. Gevolg: de ganse kolonie sterft uit, honing wordt een schaars goed, en de prijs vertienvoudigd op 8 jaar tijd tot de mond van de man die de bijenkoningin heeft opnieuw open gaat en zij een nieuwe kolonie kan stichten. Ook al gaat de productie van honing opnieuw de hoogte in, toch zal de prijs even hoog blijven. Het is rond die tijd dat de Mythricians worden onderdrukt door de Odinese. Verwijzend naar het orakel zien we de burgemeester Lars Oncré – knappe rol van Jerry Killick – stellen dat enkel de dood onpartijdig is om zo de macht toch te kunnen behouden. Van mensenrechten wil ie niet weten: ‘enkel de dood en de stilte hebben rechten.’ klinkt het duister. Zijn personage verandert dan ook soms in een arend, een roofdier dat wel de vrijheid heeft die burgers niet hebben. Zij zitten gevangen in een troosteloos en grauw labyrint – in de videobeelden zien we dat van C-Mine in Genk van het architectenduo Gijs Van Vaerenbergh - waar onderwezen wordt, baby’s gesust, naar het toilet gegaan wordt, en louche praktijken gebeuren. De enige uitgang is via de lucht, wat ook te zien is in een choreografie waarbij een danseres haar handen zet op de rand van een hoge plaat, beeld van over de muur proberen te geraken, terwijl ze gekanteld wordt door haar collega’s. Maar zinkgaten verschijnen her en der en sleuren delen van de stad en zijn geschiedenis in de afgrond. Vandekeybus haalt er wat Belgisch absurdisme bij wanneer we een konijn in het groot bij de start van de voorstelling zien, en op het einde met andere konijnen in de video. ‘Wat een mooi gat. Idioten!’ zo becommentarieert het dier het menselijke gedrag.

Oersaai, veel te lang, een overdaad aan info, een bijeengeharkte voorstelling op basis van bestaand materiaal, … het zijn maar enkele zaken die spontaan in ons opkomen wanneer we een erg zwak Passing the Bechdel Test van Jan Martens beschrijven. In Passing the Bechdel Test mag ie dan wel 13 meisjes op de scène hebben die het niet alleen over mannen hebben, en zo moeiteloos slagen voor deze test waarnaar de titel verwijst die gemaakt is voor producties om te checken of ze niet discriminerend/seksistisch werken voor vrouwen, een test die trouwens erg relatief is vermits er soms in een productie geen vrouwenrol kan zijn denken we maar aan de films ‘Bohemian Rhapsody’ (over Queen), ‘Green Book’ (over twee mannen on the road), ‘Christopher Robin’ (over Pooh en zijn vriendje) en ‘Love, Simon’ (over homoseksualiteit), … Het zijn enkele recente films die de test niet doorstaan. Maar discrimeneren ze daarom vrouwen of zijn ze seksistisch? Dat is toch erg kort door de bocht. Feit is dat Passing the Bechdel Test, niet slaagt in onze test. Daarvoor is de spanningsboog van de voorstelling veel te slap, voelt het geheel als een aaneenrijging van losse scènes aan en verliest Martens focus. Op den duur gaat het over van alles en nog wat, over tot een minderheid behoren tout court, over bevallen (wat nog de meest grappige scènes van al oplevert trouwens met tekstfragmenten van Maggie Nelson en Vita Sackville-West), en over literaire kritiek.

Drie dansers (een blanke man, een zwarte man en een blanke vrouw) liepen gehuld in eenzelfde blauwe outfit op de meest diverse en rare manieren op een loopband. En hoewel ze synchroon dezelfde bewegingen uitvoerden en op een gelijkaardige manier reageerden op de soms gekke geluiden rondom hen, was de ene blik, de ene beweging, de ene reactie toch niet zoals de andere. Met ‘Synchroon’ wilden  hetpaleis en Tuning People onder andere laten aanvoelen dat leeftijd, geslacht en huidskleur mee bepalen hoe we bepaalde lichaamstaal gaan interpreteren. We zagen dan wel hetzelfde, maar voelden we ook hetzelfde? Welk oordelen vormen we op basis van uiterlijkheden? Kan je bijvoorbeeld op basis van hoe iemand er uitziet oordelen of hij of zijn goed Nederlands spreekt of al eens een fiets heeft gestolen? We weten allemaal dat het niet zo is, maar voelen we dat ook zo aan? In ‘Synchroon’ namen Charlotte Goesaert, Miroslav Kochanek en Wensley Piqué alvast de proef op de som.