Een van de meest vermoeiende opera’s om uit te zitten. Dat lijkt ‘Capriccio’ van Richard Strauss wel te zijn. De thematiek, de dramaturgie, is om te huilen. Wat wil je ook. Hij werd gecreëerd in 1941, acht jaar voor de dood van de componist, tijdens de Tweede Wereldoorlog in Duitsland. Op 28 oktober 1942 ging het werk, een eenakter, in München in première, onder toenmalig minister van Propaganda Joseph Goebbels. Strauss’ artistieke vrijheid was dus erg beperkt. Het onderwerp van de opera is dat ook, in dit geval het medium opera zelf, en is gebaseerd op Salieri’s ‘Prima la musica e poi le parole’ en de querelle ‘des Gluckistes et des Piccinnistes’.

De Duitse regisseuse Tatjana Gürbaca die met de productie ‘Parsifal’ de International Opera Award (2014) in het seizoen 2012-2013 won, is terug aangemeerd bij Opera Vlaanderen met Richard Wagners ‘Der fliegende Holländer’. Was de Schotse bas-bariton Iain Paterson op de première nog verkouden in zijn roldebuut als Hollander, dan had ie kennelijk zijn tegenspeelster Senta, de Letse sopraan Liene Kinča, aangestoken die de rol tijdens de tweede voorstelling wegens ziekte niet kon zingen. Vermits Opera Vlaanderen (wellicht om budgettaire/subsidieredenen) niet over een tweede cast beschikt voor deze productie, betekende dat behoorlijk wat last minute kunst- en vliegwerk voor intendant Aviel Cahn die op zaterdagavond de eer kreeg om rond te bellen op zoek naar een geschikte stem voor de zondagmatinee.  Kinča die ook een roldebuut neerzet, bleek nog wel in staat de rol te spelen en te lippen, wat Opera Vlaanderen overigens in het verleden in een andere productie ook al liet doen, terwijl de Zwitserse sopraan Marion Ammann, die eerder bij Opera Vlaanderen de rol van Keizerin speelde en zong in ‘Die Frau Ohne Schatten’, aan de zijkant van het podium de rol concertant zong. Die mengvorm concertant-scenisch mag dan wel een noodoplossing geweest zijn, net als de vorige keer werkt het wonderwel (ook in het voordeel van de invaller). De staande ovatie achteraf was dan ook in deze moeilijke omstandigheden niet meer dan verdiend en ging niet in het minst ook voor een groot deel naar Ammann die het er uitstekend van af bracht ook al was het volgens haar website 13 jaar geleden dat ze de rol nog gezongen had.

Met Verdi’s Macbeth naar Shakespeare gaat de Franse regisseur Olivier Fredj zowat alle kanten uit tot hij het spoor bijster raakt. Dat ligt overigens niet alleen aan hem, maar ook aan de componist zelf die – hoewel hij naar verluidt een perfectionist was - kennelijk niet wist te kiezen welke richting hij uit wou gaan. Zo werd Macbeth geen situatie-opera die inzoomt op de psyche van Lady Macbeth en Macbeth (en zijn angsten, neuroses), maar een mengeling waarbij realisme, dan weer de droom/surrealisme (de rol van de heksen, de visioenen en geesten) centraal staan.

Meer dan drie eeuwen blijven leven. Wat voor impact heeft dat op een mens? Het is een van de thema’s die de twintigste eeuwse Tsjechische componist Leoš Janáček behandelt in de zaak Makropoulos. Een opera, tragedie naar het oorspronkelijke toneelstuk, een  komedie van Karel ÄŒapek uit 1922. Janáček stelt dat een overmatig lang leven zinloos is. Zo laat ie de hoofdrol op het einde van de opera in een prachtige solo zingen dat ze haar ziel tijdens haar leven verloren is geraakt. De regie kiest van bij de start voor het dubbele: tussen vintage en nostalgie (jaren ’60 appartement met houten muren, zwart marmeren open haard omlijsting, klok) tegenover erg modernistische jaren ’20 elementen (stoelen, en bijzettafels onder andere die verwijzen naar het werk van de Amerikaanse architect Marcel Breuer) en moderne elementen (wit gordijn, schuiframen, ijskast, kookeiland in dat appartement). Ook het eerste scènebeeld heeft dat dubbele: wanneer de rechters achter de tafel plaatsnemen met een zwarte helm op. Het voelt dan wat aan alsof het een verwijzing is naar het anonieme maar tevens zeer populaire dj duo Daft Punk maar dan in een klassieke setting. Het past perfect bij de operazangeres Emilia Marty (de Zwitserse sopraan Rachel Harnisch in een uitstekend roldebuut) omdat ze namelijk beide ook belichaamt: oud en nieuw, klassiek en modern.

Was het opera of was het musical? Puristen in beide kampen zullen ongetwijfeld argumenten hebben om te beweren dat het noch opera, noch musical was. Muziekliefhebbers zullen zonder problemen bevestigen dat het een geweldige productie van de Munt was waarbij het beste van twee werelden gecombineerd werd. We kregen de gesproken stukken, de romantiek en het echte acteren van de musical, de zangstemmen, de dramatiek en de volle klank van een orkest uit de opera en daar bovenop nog de geniale muziek en de geweldig spitsvondige teksten van Stephen Sondheim.  Het geheel werd gebracht in een moderne regie van de hand van James Brining waardoor het verhaal werd geactualiseerd zonder dat het daarbij in kracht moest inboeten. Wat wil een mens nog meer?