Recensie La finta giardiniera

De beste opera totnogtoe gezien in de Munt dit seizoen. Dat is ‘La finta giardiniera’ (de vermeende tuinierster) van Mozart. Met sterke vocalisten, ook aan de casting voor de bijrollen werd zorg besteed, en een uitmuntende regie is het meer dan vier uur lang (weliswaar met twee korte pauzes tussen) likkebaarden.  De acteerprestaties verdienen alle lof. Vooral de dwerg Mireille Mossé en  Katerina Kneżíková schitteren in hun acteerwerk dat het bijna jammer is dat het einde zich vooral concentreert rond hoe het afloopt tussen Jeremy Ovenden (graaf Belfiore) en Sandrine Piau (Violante).

De vermeende tuinierster draait om Violante die ooit verwond werd en voor dood achtergelaten door de graaf. Zij vermomt zich als Sandrina en gaat bij de podestà aan het werk als tuinierster. Die staat op het punt om Henriette Bonde-Hansen (zijn nicht Marinda) uit te huwelijken aan een graaf. En dat blijkt toch wel toevallig Belfiore te zijn, zeker?  Dit dik tegen de zin van dichter Ramiro (Stella Doufexis) die haar zinnen op Marinda nog steeds gezet heeft ook al werd ze door haar afgewezen. Verder is er nog Serpetta. Die mikt wel zeer hoog in de liefde en wil voor de podestà himself gaan. Maar die is niet geïnteresseerd. Wat zou ie ook, hij is haar baas, zij een helpster. Roberto die als Nardo nog een voorname functie had bij Violante is samen met haar bij de podestà aan het werk gegaan. Hij heeft een boon voor Serpetta, maar wordt keer op keer afgewezen. Frustraties alom dus en de kat komt helemaal op de koord wanneer Belfiore met de boot aankomt.

Het geheim rond Violante wordt ontmaskerd. De wel zeer excentrieke Marinda ziet haar toekomstige bruidegom aan haar neus voorbijgaan. Ramiro ziet een kans om Marinda toch nog voor zich te winnen. Roberto blijft proberen bij Serpetta. En de podestà kan zijn oren niet geloven wanneer hij op zijn landgoed met al die liefdesmiserie geconfronteerd wordt en duidelijk stelt dat ie hierom “niet langer lastig gevallen wil worden”. Violante wordt in het woud gestuurd. Maar uiteindelijk komt iedereen in dat woud terecht en door de donkerte ontmoeten ze elkaar. De podestà hoopt dat ie er te doen heeft met zijn tuinierster, maar het blijkt zijn nicht Marinda te zijn. Serpetta meent de liefde bedreven te hebben met de podestà maar het blijkt de graaf geweest te zijn, en Roberto die zagen we uiteindelijk samen met Marinda. Een hopeloos kluwen dat de al moeilijke liefdessituatie tussen de individuen er alleen maar moeilijker op maakt. De verwijten vliegen meermaals in het rond.

Opvallend in Mozarts partituur is dat ie geen uitgesproken aria’s voor bepaalde rollen geschreven heeft. Alle personages komen meer dan voldoende aan bod en mogen hun muzikale kunnen tonen. Katerina Kneżíková mag de meest dankbare rol neerzetten en kan volledig haar gevoel kwijt in de tiende aria waarin ze wat pocherig doet dat alle mannen zodra ze haar zien in zwijm voor haar vallen. Maar die uitbundigheid draait nog in het nummer zelf om naar een zekere tristesse als ze zingt dat ze nederig het hoofd buigt en de mannen laat gaan. Hier geeft ze haar personage een dubbel gestalte. Ze doet zich beter voor dan ze is en kent wel degelijk liefdespijn. Sandrine Piau mag als Sandrina tonen hoe beweeglijk haar stem wel is als sopraan in cavatina (nr. 11) en de zestiende aria waarin ze zich zielig, verlaten en ongelukkig voelt.

In het tweede bedrijf stapelen de frustraties en confrontaties zich op. Henriette Bonde-Hansen mocht al behoorlijk kinky overkomen in het eerste bedrijf. In het tweede wordt ze een ware furie die zwaar uithaalt tegenover graaf Belfiore. In aria nr 13 zingt ze “Ik zou je willen straffen. Ik zou je hart er willen uitrukken!” op een wel zeer pittige manier.

Regisseurs Karl-Ernst en Ursel Herrmann kiezen voor een catwalk rondom de orkestbak. Een zeer slimme keuze, want daarop kunnen scènes waar de ene de ander achternazit perfect tot hun recht komen. Maar het brengt de artiesten ook dichter dan ooit bij de toeschouwers. Hier zie je de vierde muur dus niet, wat de beleving alleen maar ten goede komt.  Het duo laat hun zangers met mondjesmaat op de catwalks, zodat dit element nooit aan kracht inboet.

Serpetta mag er helemaal vooraan haar tristesse laten blijken. Maar samen met Nardo/Roberto gaat ze de hilarische tour op. Die blijft bijna radeloos zijn liefde aan haar verklaren, in het Italiaans, Frans en zelfs Engels. Maar het mag opnieuw niet baten. Knap geacteerd door Adam Plachetka. Vooral zijn interpretatie van de verliefde Fransman waarbij hij alle cliché’s uit de kast haalt, werkte op de lachspieren.  Plachetka’s rol wordt groter in het derde bedrijf waar hij vocaal als bas-bariton de maan, de zon en het gevecht om de liefde bezingt.  Dichter Ramiro (Stella Doufexis ) laat al vroeg in het eerste bedrijf haar mooie mezzotimbre horen. Een waar genot om haar te horen zingen. In het derde bedrijf wordt ze een laatste keer vernederd door Marinda. Ze gooit dan haar het verwijt toe dat ze een gemene en ondankbare vrouw is. Die ene, ideale, ware en enige liefde bezingt Doufexis. Voor haar personage is het die ene ware liefde of niets. Het alternatief is het einde en alleen sterven.  

Jeffrey Francis (de podestà) komt pas in het tweede bedrijf echt uit de verf wanneer hij de rol van rechter neemt. Vermits Belfiore beticht wordt van moord op Violante, cancelt hij het huwelijk tussen zijn nicht en de graaf. Ovenden zet dan weer een schitterend negentiende recitatief en aria in waarin hij veinst dat hij sterft maar uiteindelijk beseft dat ie springlevend is, ondanks zijn nederlaag in de liefde. Opnieuw mag Katerina Kneżíková alles uit de kast halen in de twintigste aria. Daarin zingt ze over de lessen “hoe omgaan met mannen” die haar moeder haar destijds gegeven heeft. Kneżíková zingt het terwijl ze speelt dat ze iets te diep in het wijnglas gekeken heeft. Ze staat niet al te evenwichtig meer op haar benen. En dan wordt het een hele opdracht om niet in dat kleine vijvertje vooraan te sukkelen. Katerina Kneżíková zet een Serpetta neer die als personage over zeer veel laagjes beschikt. Dat is eten en drinken voor elke actrice/zangeres. Kneżíková haalt alles maar dan ook alles uit haar personage en zet dat grandioos neer zowel vocaal als theatraal. Een frisse verschijning en knap debuut in de Munt!

< Bert Hertogs >