Recensie Matsukaze

Onthechting of loskomen van, daar draait het om in Hosokowa’s wereldcreatie Matsukaze die in de Munt in première ging. De opera met 5 scènes is een choreografisch werk, waar van begin tot het einde de dans centraal staat. De zanglijnen zijn vrij vlak en doen wat Gregoriaans aan. Veel versieringen rond een bepaald en beperkt aantal lange noten dus. Veel (grote) toonsprongen horen we niet, maar wel veel toonherhalingen. Het idioom waarmee Hosokawa zich bedient, is dus verre van gemakkelijk. Hij maakt dat het libretto soms gezongen dan weer eerder gesproken (weliswaar met toonverschillen) overkomt. Dat bevordert het mystieke wat mysterieuze verhaal rond de twee gestorven zielen van de zussen Matsukaze en Murasame die hun liefde om de gestorven dichter Yukihira niet kunnen lossen en de pijn die ze daarvan hebben.

Matsukaze volgt de traditie van het Japanse no-spel, een gestileerd dansdrama dat zijn oorsprong in de 14^de eeuw kent. Twee hoofdrollen (de monnik die het verhaal verteld krijgt door een visser en Matsukaze) staan centraal. Net zoals bij vele spelen, is ook Matsukaze een spel waarvan een legende de basis vormt. Omdat er slechts één hoofdpersonage mag gebruikt worden, wordt Matsukaze hier voorgesteld als de vrouw die zich samen met Murasame onthecht. Haar zus ondergaat dezelfde dans mee, naar het einde van de voorstelling zodat ze een worden met de natuur. Matsukaze staat immers voor “Wind in de dennen” en Murasame voor “herfstregen”. Andere kenmerken zijn het gebruik van maskers, een koor van 8 personen, een fluitspeler en 3 trommen. Die worden verweven met de harp, piano, celesta, uitgebreid slagwerk en een klassiek orkest, om de Oosterse en Westerse geïnspireerde muziek in elkaar te doen overvloeien. Al valt vooral het veelvuldig gebruik van de Japanse windklokjes op.

De mensen-en geestenwereld komt in het werk voor dat tevens een religieus kantje heeft. De monnik zal tot Amida bidden dat de zielen van de twee zussen vrede zouden kunnen vinden. Heel wat natuurelementen zitten mooi verweven in deze stilistische opera. Water horen we via luidsprekers rondom ons klotsen, een verwijzing naar de zee, waaruit de zussen zout moeten halen. Het koor beïnvloedt de actie niet, want maakt deel uit van de natuur. We horen het onder andere wind blazen en ons als ons geheugen het gedicht van Yukihira meegeven: “Vandaag slaat het uur van het afscheid. De poorten van de hoofdstad wachten op mij, maar hoor ik jouw verlangen roepen, mijn lief, keer ik terug.”

Sascha Waltz tekende voor de choreografie en regie. Ook zij toont het niet onthecht zijn op verschillende vlakken. Zo dalen de zussen, gezekerd aan een koord, neer via een trussingkader waar zwarte wollen draden kriskras door elkaar gespannen zijn. In de dans vallen de golvende bewegingen van armen en handen vooral op. Verwijzingen zijn het enerzijds naar de golvende zee maar ook de wind die in de den die altijd groen blijft, waait. Hoewel het geheel boeiende beelden oplevert, en de sfeerzetting (het mysterieuze enerzijds en de pijn/verdriet van de vrouwen anderzijds) sterk is, is het een moeilijke opera die niet altijd de aandacht weet vast te houden. Ongetwijfeld heeft dat met meerdere elementen te maken. Dramaturgisch gezien is de plot tamelijk gewoon. Tel daarbij de eerder vlakke muziek bij die vooral sfeer wil creëren en je hebt een voorstelling die verre van een hapklare brok is.

Van operazangers wordt steeds meer verlangd in de hedendaagse opera, alsof het zingen op zich nog niet moeilijk genoeg is. Sopraan Barbara Hannigan (Matsukaze) en de mezzo sopraan Charlotte Hellekant (Murasame) zetten hun personages niet alleen vocaal zeer goed neer. De pijn en het verdriet die ze bezingen, doen ze op een indrukwekkende manier. Tevens blijken ze ook goed geïntegreerd te zijn in deze dansopera. Nergens moeten hun bewegingen onderdoen voor de rest van de dansers zodat het geheel visueel een zeer evenwichtige indruk nalaat. Een verdienste voor beide dames.

< Bert Hertogs >