Recensie Toon de musical

Het is ondertussen al meer dan elf jaar geleden dat de legendarische cabaretier Toon Hermans overleed. De man die bekend werd met liedjes als “Een ballonnetje”, “Mien waar is mijn feestneus”, “Mediteranee” en “24 rozen”. De man die onsterfelijke conferences naliet zoals “Ornitholoog” en “Wat ruist er door het struikgewas?”. En toch stond Toon gisteren nog één keer op de planken van de Stadsschouwburg in Antwerpen. Zanger-acteur Alex Klaasen kroop in de huid van Toon Hermans om het publiek nog één keer mee te nemen op een tocht doorheen het leven van deze geboren entertainer. Het werd een gevarieerde voorstelling met muziek, teksten, versjes en conferences van Toon die aangevuld werden met een korte blik achter het rode toneeldoek. En hoewel het een uiterst aangename voorstelling was, hadden we toch de indruk dat er een kleinigheid ontbrak … Toon zelf.

“Het zal wel niemand opvallen dat de hoofdrolspeler uit de musical niet op mij lijkt.”, vertelt Toon Hermans, alias Alex Klaasen, in de net iets te lange inleiding van de musical. En toch was het onder andere net daar waar het schoentje wrong. Alex heeft zich voor deze rol ongetwijfeld door uren beeldmateriaal van Toon Hermans geworsteld om hem zo goed mogelijk te imiteren en sloeg daar ook wonderwel in. Zijn handgebaren, zithouding, hoofdbeweginkjes, manier van lopen, manier van praten en zelfs het accent lagen beangstigend dicht bij die van Toon Hermans. Hij had alleen zijn hoofd niet mee.

We willen hier niet beweren dat Alex er niet leuk uit zou zien, maar hij heeft nu eenmaal een rechthoekig gezicht en Toon had een rond gezicht. En vermits de kunst van Toons humor vaak zat in de mimiek en zijn stralende blauwe oogjes, maakte de vorm van het hoofd in deze voorstelling soms echt het verschil. We hadden het gevoel dat het heel dicht tegen het originele aanleunde, maar toch ook net weer niet. En op zo’n momenten was het balanceren tussen “een ode brengen aan” en “heiligschennis”. Diehard fans vinden ongetwijfeld dat je iemand als Toon niet kan en mag imiteren op een podium. Gelukkig konden we op het einde van de voorstelling met een gerust hart zeggen dat deze voorstelling zeker mag gezien worden als een hulde aan een monument uit de Nederlandse cabaretkunst.

De musical Toon is geen groots opgezet spektakel met een uitgebreid ensemble, glamoureuze decors en bombastische muziekpartijen. Het draaide in deze musical vooral om de nalatenschap van Toon Hermans. De voorstelling bulkte van de teksten, liedjes, gedichtjes en conferences die hij achterliet en liet, in de lijn van de meester zelf, het publiek lachen om eenvoud en huilen om oprechte emotie.

De musical Toon nam de toeschouwers mee op de levensweg van de grootmeester. Van de kleine jongen uit Sittard naar de vader van drie zoons. Van de grote successen in Carré naar de teleurstelling van Broadway. Van de jongen die verliefd werd op Rietje naar de oude man die treurt om zijn geliefde. De voorstelling schuwde daarbij de donkere kantjes van Toon Hermans niet. We kregen als publiek een eerlijk beeld van de man achter het icoon en geen geïdealiseerde, Nederlandse halfgod: Toon bleef zoals altijd “een  gewoon menneke”.

En dat het publiek Toon nog niet vergeten was, mocht blijken uit de reacties toen Alex Klaasen enkele van Toons meest memorabele conferences bracht.  De toeschouwers lachten hartelijk tijdens “Snieklaas” en wanneer de “Voorzitter van Ons Genoegen” ten tonele verscheen, hoorde je verschillende mensen de tekst letterlijk mee opzeggen. De timing en de uitspraak werden door Alex zo goed gekopieerd, dat het leek alsof je even terugging in de tijd. (Alleen jammer van dat hoofd.)

En hoewel de acteerprestatie van Alex Klaasen al erg sterk was, was het toch vooral in de zang dat hij Toon het best benaderde. Wanneer we tijdens “24 rozen” even onze ogen sloten, was het alsof Toon er zelf stond: het timbre, de intonatie en maar vooral ook het trillen van de stem waren zo gelijkend dat het er stil van werd. Of beter nog: de zaal zong net zoals bij Toon zachtjes mee als achtergrondkoor. Alleen wanneer er iets hoger moest gezongen worden, verdween de klank van Toon en kwam Alex even door.

Het dient trouwens gezegd dat ook Tina de Bruin in de rol van moeder en Céline Purcell in de rol van Rietje heel mooie vocale prestaties leverden. Céline klonk mooi en breekbaar tijdens “Appels op de tafelsprei” en Tina bracht een vertederende versie van “Zomers blijven niet”. We vonden het alleen een beetje jammer dat hun samenzang in “Ballonnetje” net iets te vlak klonk en niet helemaal synchroon was, maar dat kan je afdoen als detailkritiek.

Het meest pakkende nummer uit de voorstelling was “Ze dekte de tafel” dat vertolkt werd door Jan Elbertse in de rol van Michael. Terwijl hij erg breekbaar en fijn dit romantische nummer zong, zagen we hoe Toon in een slow-tango met Rietje stilaan een spanningsveld opbouwde dat eindigde in het gedwongen afscheid van de geliefde. Het zachte, romantische karakter van het lied, de muzikale begeleiding door piano en gitaar in contrast met de felle,witte spot die de centrale scène omvatte, accentueerde de emoties nog sterker zonder dat ze ooit echt werden uitgesproken. Een mooi stuk theater waar we stil van werden.

Het mooiste nummer uit de show zat vlak voor de pauze: “Lente me”. Niet alleen is dit één van de mooiste en meest typische nummers van Toon Hermans, het zat ook perfect verweven in het verhaal. Net op het moment dat Toon overmand werd door faalangst, zette de muzikanten de eerste noten in van “Lente me”. Eén voor één droegen de verschillende leden van het ensemble dan een zin uit deze tekst voor tot Alex uiteindelijk inpikte en de tekst omvormde tot een lied. De kracht kwam terug, de hoop leefde terug op en de boodschap van het lied kwam sterker dan ooit naar voor. Het werd lente op het podium.

De musical Toon bracht een ontspannen avond lachen met de humor van Toon Hermans, genieten van de teksten en de melodietjes van de meester en een puike imitatie Alex Klaasen.  Ondanks het feit dat het slot van de show een beetje kunstmatig geforceerd was, bleef het verhaal van de mens achter de beroemdheid overeind. Alleen bleven we een beetje zitten met het gevoel dat het best omschreven werd door Marvin Gaye: “Ain’t nothing like the real thing”.

< Sascha Siereveld >