Recensie Lelies

Met de voorstelling ‘Lelies’ pakt Judas Theaterproducties uit met een sterke musical van eigen bodem. Na het succes van ‘Ganesha, een perfecte god’ hebben schrijver Allard Blom en componist Sam Verhoeven opnieuw de handen in elkaar geslagen om het toneelstuk ‘Les feluettes’ van auteur Michel Marc Bouchard om te vormen tot een Vlaamse musical. De volledige cast bestaat uit 9 mannen met o.a. Door Van Boeckel, Timo Descamps en Matthew Michel. Hans Peter Janssens kruipt na zijn glansrol als Jean Valjean in ‘Les Miserables’ opnieuw in de huid van een man die ten onrechte gevangen is genomen.

Dit keer brengt de bisschop echter geen verlossing, maar is hij rechtstreeks verantwoordelijk voor het aangedane onrecht. Kan hij in zijn laatste biecht de bisschop ervan overtuigen om met zichzelf in het reine te komen? Van bij de start grijpt het verhaal de toeschouwer bij de keel en laat hem niet meer los. De muziek van Sam Verhoeven en de arrangementen van Pol Vanfleteren bieden een ruime variatie in muzikale genres en weten perfect de emoties van het verhaal te ondersteunen. De enige twijfel die we over deze productie hebben, zit niet in de kwaliteiten van deze musical, maar is de vraag of het Vlaamse publiek er klaar voor is. Had Bob Dylan gelijk toen hij zong: “times they are a-changing”? Of zitten we nog altijd vast aan de verwrongen denkbeelden van 1912, de tijd waarin het verhaal zich afspeelt? Kan het publiek door het feit doorkijken dat het twee jongens zijn die verliefd worden op elkaar en zo ontdekken dat het om een eerlijk verhaal gaat over echte liefde, tegenkanting, emoties en hoop? Wij hopen in ieder geval van wel. Want dan kunnen ze net als de toeschouwers die met ons mee in de zaal zaten ten volle ontroerd worden door deze prachtige productie die niet moet onderdoen voor de grote Westend-musicals. 

Het verhaal:

Canada 1952. Bisschop Jean Bilodeau wordt door de kapelaan van de gevangenis gevraagd om persoonlijk de laatste biecht af te nemen van de doodzieke gevangene Simon Doucet. Als snel komt naar voren dat de twee geen nobele onbekenden voor elkaar zijn en dat ze samen opgroeiden in het Canadese plaatsje Roberval. Ze delen niet alleen hun jeugdjaren, maar bisschop Jean Bilodeau blijkt de rechtstreekse verantwoordelijke te zijn voor het feit dat Simon Doucet al veertig jaar onschuldig in de gevangenis zit. Tijd voor wraak en vergelding. Tijd om de verwrongen geschiedenis van Roberval na al die jaren naar waarheid te herschrijven. Simon Doucet heeft samen met zijn collega’s gevangenen een toneelvoorstelling op touw gezet die het geheugen en het geweten van bisschop Jean Bilodeau moeten wakker schudden.

Ze nemen hem mee terug naar 1912 waar we getuigen zijn van de ontluikende liefde tussen Simon Doucet en graaf Vallier de Tilly, bijgenaamd Lelietje. Vallier woont samen met zijn moeder, gravin Marie Laure de Tilly, in een vervallen schuur die door de gravin steevast ‘het landgoed’ wordt genoemd. Jaren geleden is deze geruïneerde aristocratische familie Frankrijk ontvlucht. Sinds haar echtgenoot haar heeft achtergelaten, leeft gravin de Tilly in haar droomwereld en wordt ze door iedereen als dorpsgek behandeld.

We zien ook hoe een jonge, devote Jean Bilodeau met gemengde gevoelens aankijkt tegen de groeiende relatie tussen zijn beste vriend Simon met die verachtelijke Vallier. Hij bestempelt hun prille romance als fundamenteel fout en noemt hen ziek. Langs de andere kant heerst er in hem ook een zekere jaloezie t.o.v. Vallier. Hij zit in een knoop waar zelfs een goed gebed hem niet uit kan bevrijden. Wanneer Simon hem definitief afwijst met de woorden: “Nooit, Jean, nooit!”, slaan bij hem de stoppen door. Hij onthult de liefdesverhouding tussen Simon en Vallier en het verhaal komt in een stroomversnelling. Simon vlucht voor de reactie van zijn vader, voor zijn gevoelens en voor zichzelf. Hij wordt door toedoen van Bilodeau ook valselijk beschuldigd van brandstichting en moet nu ook vluchten voor het gerecht. Midden in het oog van deze storm vindt hij de rust en zijn liefde voor Vallier terug. Het geluk is echter van korte duur wanneer Jean Bilodeau opnieuw stokken in de wielen steekt. De geschiedenis krijgt opnieuw een dramatische wending.

In de gevangenis kan de oude bisschop Jean Bilodeau de toneelvoorstelling niet langer aanzien. De confrontatie met de fouten en de misdaden uit zijn verleden vallen hem te zwaar. Het is nu de bisschop die zijn laatste biecht aflegt en schuld bekent voor de misdaden waarvoor Simon Doucet al veertig jaar achter de tralies zit. Wanneer de medegevangenen stilaan terug naar hun cellen keren, blijven Simon en Jean alleen achter om de zaak definitief te regelen en de score te vereffenen.

Als u net het verhaal hebt gelezen, zal het u ook niet zijn ontgaan dat er in dit stuk toch al minstens één belangrijke rol is weggelegd voor een vrouwelijk personage en dat terwijl de volledige cast uit mannen bestaat. De oplossing voor dit dilemma is echter eenvoudiger dan u denkt: gezien het verhaal voor het grootste stuk gaat over een toneelstuk dat zich in een mannengevangenis afspeelt, is het in de logica van de verhaallijn evident dat alle vrouwenrollen door mannen worden vertolkt. In het begin is dit wel even vreemd, maar na verloop van tijd word je zo opgeslorpt in het stuk dat je daar niet meer op gaat letten. Het breekt soms ook de spanning als je bijvoorbeeld plots de behaarde benen van Christian Celini onder een kleedje ziet uitkomen wanneer hij in de huid van Gravin Marie Laure de Tilly een verleidelijke pose aanneemt om zo de jonge Simon Doucet te versieren.

Ara Halici schittert trouwens in zijn rol als Gravin Marie Laure de Tilly. Het is ongetwijfeld het meest bizarre personage uit het verhaal. En toch heeft ze van schrijver Allard Blom heel wat diepgang meegekregen. In haar naïeve benadering van de wereld is ze in staat om door de maskers en de façades door te kijken naar de kern van het leven: de ware liefde. Dat ze de wereld bekijkt vanuit haar eigen fantasiewereld, doet geen enkele afbreuk aan de fijne observaties en de scherpe opmerkingen die ze maakt. Ara Halici geeft op een heel geloofwaardige wijze gestalte aan dit personage. Wanneer hij tegen het einde van de voorstelling het zachte ‘Mijn hart’ zingt,  hoor je in zijn stem de fijne emotie van de hoop meeklinken.

Met Hans Peter Janssens en Door Van Boeckel kiest Judas Producties resoluut voor twee karakterkoppen in de hoofdrollen. Beide personages stralen zelfs in hun moment van onmacht nog heel wat kracht uit. Je ziet ook hoe ze mee lijden als hun jonge alter ego’s in het toneelstuk een moment van pijn moeten doorstaan. Dat Hans Peter in zijn zangpartijen ook heel wat uiteenlopende emoties weet te leggen, zal wel niemand verbazen.

Timo Descamps en Matthew Michel spelen de twee verliefde jongens Simon en Vallier. Vooral Matthew straalt op het podium erg veel onschuld uit. Hij belichaamt het pure en het schone op het randje van het engelachtige. Timo en Matthew dragen de voorstelling en geven in deze musical veel van zichzelf bloot, ook letterlijk. Het is trouwens mooi hoe regisseur Martin Michel de scène in het bad zo heeft gezet dat niet de naaktheid van de personages, maar wel het esthetische en de puurheid van hun emoties de bovenhand krijgt.

Dat de suggestie vaak mooier is dan het expliciete beeld, is een filosofie die ook opgaat voor het decor. Gezien het hele gegeven zich afspeelt in een gevangenis, is er geen nood aan grote decorwissels en volstaat een eenvoudige set. De deuren van de cellen kunnen door het openen of sluiten de illusie wekken van een andere ruimte. Om het ruimtegevoel mee te sturen, wordt vooral gespeeld met de belichting. Afhankelijk van hoe het traliewerk verlicht wordt, ziet het er dreigend en gesloten of juist erg open uit.

Wanneer u op dit moment al denkt: ‘dat lijkt me allemaal toch een beetje zwaar’, dan hebt u het bij het verkeerde eind. Zowel schrijver Allard Blom als componist Sam Verhoeven hebben in de voorstelling regelmatig dingen gestoken die spontaan een glimlach op het gezicht toveren en de spanning even breken zonder de stroming van het verhaal te onderbreken. Grappige oneliners of opvallende overacting worden aangevuld met een vrolijke wals of een stoelendansje dat qua muzikale opzet doet denken aan de musicals van Annie MG Schmidt.

Sam Verhoeven heeft voor deze voorstelling alle muzikale registers opengetrokken en serveert u een wals, een tango, een charleston en uiteraard ook een typisch musicalduet. De melodie van ‘Heb mij lief’ vormt de muzikale rode draad door de voorstelling en wordt afhankelijk van de emoties die moeten vertolkt worden, gebracht op piano of een combinatie met piano, violen en cello. Er zit trouwens op bepaalde momenten erg veel drama in de muziek waardoor je nog meer het gevoel krijgt dat je in een grote productie zit.

‘Lelies’ is een musical waar Vlaanderen terecht trots op mag zijn: een prima vertolking, een sterk verhaal en stevig muzikaal onderbouwd. Judas Theaterproducties bewijst met deze vertoning dat er bij ons voldoende talent aanwezig is om een voorstelling te maken die niet onder hoeft te doen voor buitenlandse producties.

< Sascha Siereveld > 

De cast:

Hans Peter Janssens – Simon Doucet anno 1952

Door Van Boeckel – Bisschop Jean Bilodeau

Timo Descamps – Simon Doucet ano 1912

Matthew Michel –   Graaf Vallier de Tilly

Leendert De Vis – Jean Bilodeau ano 1912

Ara Halici – Gravin Marie Laure de Tilly

Christian Celini – Lydie-Anne de Rozier

Sebastiaan De Smet – Vader Saint-Michel , Timothee Doucet en  Baron De Hue

Laurenz Hoorelbeke –  Barones De Hue en cipier