Recensie Cendrillon

Isouard en Rossini deden het Massenet al voor, begin negentiende eeuw: het verhaal van Assepoester naar een opera vertalen. Massenet kon op het einde van die eeuw niet achterblijven. Assepoester was een populair en geliefd verhaal in toneelstukken, balletten, en ook de opera. Technisch gezien was dit sprookje boeiend voor de theatertechniek die in volle ontwikkeling was, maar het was vooral de muziek en de humor die het ‘m deed. In de Munt was het niet anders met Laurent Pelly’s regie. 

Als een sprookjesboek opent het decor zich, twee muren met deuren in die met grote letters beplakt zijn en extracten uit het verhaal laten lezen met uiteraard de allereerste lettertekens ook: “Il était une fois un Gentilhomme qui épousa en secondes noces une femme, la plus hautaine et la plus fière qu‘on eût jamais vue.” Stijlvol gedaan van de Belgische Barbara de Limburg. We wanen ons in een lege luxueuze boetiek/galeria – wat naadloos aansluit met het eindejaarsgevoel dat ook muzikaal (die buisblokken, dat glockenspiel en andere feeërieke geluiden) in deze opera aanwezig is -wanneer Pandolfe zich beklaagt dat ie geen weduwnaar is gebleven maar o zo nodig een andere vrouw moest huwen die dan nog wel twee dochters uit een vorig huwelijk heeft ook. Assepoester wordt sociaal verwaarloosd en mag er niet bij horen. Het lot van menig kind bij nieuw samengestelde gezinnen. Tot daar ook de link met het heden wat de populariteit van het sprookje naast het romantische gehalte en de stevige dosis “Blijf hopen en geloof in je dromen, dan komen ze uit”-moraal anno 2011 nog steeds kan verklaren. 

Met wit zijlicht zien we de stiefmoeder op Pandolfe afkomen door een deur. Haar schaduw op de linkse muur is groot – groter – grootst. De dreiging is nabij. Tot Nora Gubisch zich in een te gek kostuum aan ons toont, niet veel later gevolgd door Ilse Eerens en Angélique Noldus als Noémie en Dorothée, aan wiens personages al minstens even veel kosten blijken te zijn. 

Wanneer de stiefmoeder hen mee naar het bal neemt met de bedoeling dat de prins voor één van haar dochters zal vallen, hoopt ze dat het een “coup de foudre” zal zijn. Die “coup” beangstigt de meisjes die meteen in de rechterhoek, met trillende benen trachten te schuilen voor het ergste. Hilarisch. 

Andere spitsvondige vondsten: Assepoester wordt door 4 mensen met witte paardenkop op naar het bal vervoerd. Die paarden hebben alle 4 een wit kostuum op met – jawel – letters op. De koets is uitgesneden in een groot woord “Carosse”. Stijlvol. De Limburg is consequent en consistent. Een gouden stoeltje met “C” is voor de hoofdrolspeelster. Die van “N”, “O” en “N” later voor de afgewezen stiefmoeder en dochters. De prinsessenparade is er eentje waar Pelly alle registers van de parodie opentrekt. De dames passeren via “Les portes du Palais” met ingebouwde klok zodat wie tijdig buiten moet zijn, dat ook kan. 

Een kwartet blijft maar terugkomen om een choreografie uit te voeren. De hovelingen steken dan weer de draak met de balletten die in behoorlijk wat opera’s werden opgevoerd als tussenspel. In het tweede tafereel van het vierde bedrijf doet de regisseur het nog eens dunnetjes over om een blik parodie open te trekken wanneer ie de prinsessen opnieuw laat opdraven om het glazen muiltje te komen passen. De blikken van de vrouwen – ook de diensters wagen hun kans - die tot twee keer toe teleurgesteld worden, zijn zo fout. Meer dan ooit speelt mimiek en houding mee in deze opera. 

“Le prince charmant” lezen we op de troon van de sprookjesprins. Maar die heeft helemaal geen zin in een nummertje dat zijn vader de Koning hem oplegde via een verordening nog wel. De manier waarop de Canadese Frédéric Antoun er ongeïnteresseerd bij ligt in zijn “Prince charmant”-stoel werkt zo extra op de lachspieren. Het contrast met wat op de stoel staat, is compleet. 

De in Israël geboren Rinat Shaham zet een prachtige Cendrillon (Assepoester) neer, die met haar zachte mezzo mooi de melancholie, hoop, tristesse en verliefdheid bezingt. Ondanks de tegenslagen van haar personage, ziet ze de toekomst positief tegemoet, wat aanvankelijk van de prins niet gezegd kan worden. Dat personage lijkt eerder bij de pakken te blijven zitten en gaat teneergeslagen dan weer opstandig zijn lot tegemoet tot de fee (Eglise Gutiérrez) zijn leven een andere wending geeft. 

Shaham heeft de eer het meest naturelle personage te mogen spelen. Alle andere worden op den duur behoorlijk karikaturaal ingekeleurd. Ook Gutiérrez die de typische opera aria met hoge noten op een bepaald moment lijkt te parodiëren op een stapel grote rode sprookjesboeken. 

Cain en Massenet voegden ook iets toe aan het oorspronkelijke verhaal. In hun versie vlucht Assepoester weg naar de tovereik om daar te sterven. Ze zal er de stem van de prins horen en uiteindelijk elkaar zien. Daarvoor rukt de Limburg verschillende decorstukken aan, van een zolderkamer met bed van Lucette (Assepoester),  behangpapier met lettermotief dat wat loskomt aan de hoeken, en een schoorsteen waar perfect getimed om humoristisch over te komen rook uit komt, over een trap, een open haard en uiteindelijk daken met schoorstenen. De daken zijn dus de tovereik. 

Probleem naar ons aanvoelen is dat dit bedrijf er wat bijgesleurd is en het de regie – de opera speelt zich vooral binnen af  - lastig maakt. Plots zien we daken tussen de grote binnenruimte. Visueel – ook al zitten we in een droom of hallucinatie, wat niet meteen duidelijk is – is dit eerder verwarrend. Daarnaast betrappen we Shaham er even op dat ze naar Antouns mond kijkt in hun duet waardoor ze even de onzichtbare muur die er tijdens die scène tussen beiden is, doorbreekt. Ook de sterk afgelijnde – ieder zijn stoeltje – visie moet men noodgedwongen in het tweede deel even lossen. Een van de stiefzusters zet zich dan op de stoel met “C” terwijl de ander een “N” neemt. 

Maar goed, dat zijn details in een zeer verzorgde productie met veel humor, knappe muziek die naadloos van de humoristische noten overgaat in die van hoop en melancholie. De ideale eindejaarsopera quoi? 

 < Bert Hertogs >