Recensie PUZ/ZLE

PUZ/ZLE van Sidi Larbi Cherkaoui en Eastman kende afgelopen week zijn Belgische première in deSingel. De Antwerpse choreograaf kreeg zopas de Vlaamse Cultuurprijs voor Podiumkunsten, die er wat ons betreft enkele jaren te laat gekomen is. Hoewel het publiek laaiend enthousiast was, hem een staande ovatie, luid applaus en gefluit bezorgde, waren wij minder enthousiast over PUZ/ZLE. Met 11 Cherkaoui-voorstellingen op onze teller ontwaarden we iets te veel Aha-erlebnissen, of ironisch genoeg te veel hergebruik van eerder materiaal, terwijl replicatie net een van de thema’s van PUZ/ZLE is.

PUZ/ZLE lijkt te starten waar Babel eindigde, met de dansers in tentoonstellingskasten. Cherkaoui vertrekt vanuit video waarin deur na deur door een leeg Koninklijk Museum van Schone Kunsten gelopen wordt. Cherkaoui’s danstaal heeft zich met de jaren verfijnd, theaterelementen zijn nooit ver weg. De Antwerpenaar wil zijn publiek een boodschap meegeven over onder andere politiek, maatschappij (ode aan een vrije wereld), wetenschap (hier DNA en chromosomen), religie, en seksualiteit. Papier en boeken (Apocrifu, Tezuka) aluminium (Babel), dan weer hout (Sutra, Apocrifu), of touw (Bound) staan als element centraal. In PUZ/ZLE zijn dat stenen. De voorstelling ging dan ook deze zomer in première in een steengroeve bij Avignon. Op die manier kan Cherkaoui voluit de lijn trekken van geometrische vormen en de link leggen met beeldhouwkunst in zijn choreografie.

Wanneer een beeldhouwer twee mannen hand in hand houwt, gaat de beitel tegen de handen die het duo losrukt. De ene man plaatst die in een innige omhelzing met een vrouw. We vinken homoseksualiteit als thema aan. Bouwt het gezelschap in Babel een constructie, dan is dat ook in PUZ/ZLE het geval. Nu worden muren en blokken gestapeld tot constructies die naar piramides of naar de Griekse/Romeinse bouwkunst verwijzen als je wil.

Van de steniging tot projectiel bij opstanden: de steen heeft ook zijn negatieve eigenschap. Opgestapeld bouwt het muren rond volkeren en verschillende geloofgemeenschappen.  Zie maar naar de Berlijnse Muur en de Israëlische Westoeverbarrière. Graffiti spuit het gezelschap op de muur. In het Arabisch ontwaren we “revolutie”, in het Engels “Free Palestina”. De climax: de barrière doorbreken, de val van de muur, doet ons te veel aan The Wall van Pink Floyd denken, wat ons erg teleurstelt. Ook andere elementen in de voorstelling: een duet waar er geduwd en getrokken wordt via een imaginair touw, het ordenen van stenen over het speelvlak, zagen we al eens in het verleden. Minpunt zijn de vele decorwissels die het gezelschap uitvoert terwijl één of meerdere dansers een choreografie neerzetten. Daardoor dwaalt onze aandacht te vaak af. Naast de polyfonische gezangen van A Filetta is er nog de fluit en de taiko, Japanse trom (door Kazunari Abe). Nu weten we meteen hoe het komt dat we Cherkaoui bij Kodo vorig seizoen in het publiek zagen.

Verdere sterkhouders van deze voorstelling zijn de geometrische vormen: de krommes, de helix in de bewegingen van de hoofden op de trap, de stenen in de handen, het glijden naar beneden, de Indische handbewegingen achter elkaar (al zagen we dat Akram Khan 4 jaar geleden oa ook al doen), het ontstaan van het Vrijheidsbeeld, de Discuswerper en Le Penseur. Maar het meest verrast PUZ/ZLE wanneer één steen uit protest in de richting van het publiek dreigt te vliegen, of wanneer die stenen het ritme slaan op het podium. Misschien was dat achteraf bekeken wat we het meest misten met die vele decorwissels: evenwicht en eenvoud. Daarin kan Cherkaoui nochtans een meester zijn, dat bewees ie al.

< Bert Hertogs >

PUZ/ZLE wordt hernomen van 22 tem 25 mei 2013 in deSingel en is erg goed en steeds toegankelijk voor wie Cherkaoui ontdekken wil. Wie de choreograaf al langer volgt, ziet een goede voorstelling maar wordt veel minder verrast.