Recensie Nabucco

Een zeer uitbundig applaus na de laatste noot van Nabucco tijdens zijn première. Meer is er niet nodig om aan te tonen dat dit wel eens de operaproductie van het seizoen kan worden. De Britse regisseur Daniel Slater vertaalde het verhaal van de Assyriërs en de Hebreeën naar 2011. Kapitaal (de aanbeden gouden Wall Street bull) versus het gewone volk, toont hij. Die laatste wordt onderdrukt, vindt hoop in een hogere macht, en zal uiteindelijk verlost worden van de onderdrukking. Zeer sterke zangers, met een verrukkelijke Iano Tamar als Abigaille die haar personage een dubbele laag geeft, een geweldig koor en orkest dat de rijke partituur van Verdi alle eer aandoet zijn maar enkele ingrediënten die het publiek zeer wist te smaken.

Op enkele rolluiken zien we graffiti met “systeemerror” op. Meteen is duidelijk dat het verhaal hier tegen de achtergrond afspeelt van een economisch/kapitalistisch model waar de bevolking in heel wat landen in opstand tegen komt.  Het koor draagt aan de achterzijde van hun hoofd een Guy Fawkesmasker dat ondertussen een algemeen symbool is voor protest tegenover macht en politiek. Het werd onder andere gebruikt in de film V for Vendetta en ook de internetactivisten zoals Anonymous gebruiken het.

Aan  de ene kant staan de Hebreeën met leider Zaccharia, zijn zus Anna, vertrouwenspersoon en luitenant Ismaele. Aan de andere kant van Babylonië hebben we de heerser Nabucco, en zijn dochters Fenena en Abigaille, alledrie sjiek uitgedost. Macht en kapitaal het dient getoond te worden. Fenena is ontvoerd door de Hebreeën, Nabucco zint op wraak en besluit de aanval in te zetten tegen Zaccharia en co. Maar de liefde overstijgt afkomst, godsdienst en traditie. Zowel Fenena als Abigaille zijn verliefd op Ismaele. Wanneer die laatste ontdekt dat ze geadopteerd is en geen aanspraak dreigt te maken op de troon, ziet ze haar kans schoon om de macht te nemen wanneer haar vader dood gewaand wordt. Wanneer daar niets van aan blijkt te zijn, staan drie kampen –  hier erg treffend voorgesteld door het Speciale Interventie Escadron geleid door Nabucco (NAB) vs. het leger geleid door Abigaille (AB) vs. Hebreeën – tegenover elkaar.

Slater toont hier de onduidelijkheid van het moment: wie is wiens vijand, naar wie moeten de verschillende kampen hun wapens richten? Uiteindelijk waant Nabucco zich als God en wil hij boven de twee volkeren staan. Maar voor die hoogmoed wordt ie gestraft: zinsverbijstering. Abigaille neemt de troon, de Hebreeën worden slaaf. Tot haar vader het licht opnieuw ziet, zich overgeeft aan de wil van God, en zich net als zijn jongste dochter bekeert. Abigaille sterft, Nabucco wordt koning der koningen als dienaar van Jahweh, onder goedkeuring van Zaccharia.

Waar arenaproducties in falen, zoals we er anderhalf jaar geleden nog een zagen in Vorst Nationaal, slaagt een kleinschaligere voorstelling als deze wel meesterlijk in: de dramatiek, het tonen van emotie, en de verschillende lagen van de personages kaderen. Zo is Abigaille geen één-dimensionaal personage dat louter op macht belust is. Neen, de Georgische soprane Iano Tamar toont haar weemoed, omdat ze de man die ze liefheeft, niet voor zich weet te winnen terwijl ze naar een zwart-witfilm kijkt, haar pijn en woede, omdat ze geadopteerd blijkt, haar politieke ambitie en de tristesse van het sterven.  De Slowaakse bariton Dalibor Jenis kent als Nabucco zijn roldebuut. De man zette aanvankelijk zijn zangpartijen nog ietwat schuchter in, iets te stil voor een heerser naar ons gevoel, maar won aan vertrouwen en stemvolume naarmate de voorstelling vorderde. De Servische mezzo Marija Jokovic heeft een minder rijk personage neer te zetten als Fenena maar zet een mooie zangpartij neer, richt zich vol hoop naar de Heer, wanneer ze dreigt geëxecuteerd te worden. Zaccharia is de man die zijn volk steeds in een benarde positie voorziet van hoop en zelfbewustzijn. Het koor, ondersteund door het symfonisch orkest dat vanuit stilte of weemoed volledig opentrekt, gaat synchroon in crescendo naarmate de hoop aanwakkert.

Videoschermen tonen rellen tussen het volk en het leger/soldaten die op hen chargeren. Ook op het podium worden de Hebreeën in het nauw gedreven op zeer ritmische muziek, die hier extra ondersteund wordt door geklop van knuppels op het beschermschild van de ordehandhavers. Verder zien we de grote letters NAB in goud overgaan in AB in zilver wanneer de machthebber verandert. Abigaille neemt enveloppen aan van rijke inwoners om zo ten strijde te kunnen trekken tegen de vijand.

De motor van Nabucco zijn  de koorpartijen. Het Koor van de Vlaamse Opera zingt op zo’n niveau vol gevoel, dat het overbekende Va Pensiero, maar ook minder bekende nummers, ons rillingen bezorgen. Samen met zijn productieteam heeft Daniel Slater (oa met hulp van bewegingsadviseur Leah Hausman) een voorstelling afgeleverd waar nauwelijks iets op af te dingen valt. U leest het goed, wij zijn fan. En hopelijk zijn we niet de enige.

Nabucco speelt nog tem 21 februari in de Vlaamse Opera in Antwerpen. Van 1 tem 9 maart is de productie te zien in Gent.

< Bert Hertogs >