Recensie C(h)oeurs

De verontwaardiging van de gewone man tegenover de staat. Het is de fond van de fenomenale dansvoorstelling Choeurs van Gentenaar Alain Platel. Een rollercoaster van emoties laat ie horen en zien op en rond het podium. Hoe een volk – vocaal sterk en alomtegenwoordig via het 80 koppige koor – beetje bij beetje zich verzet om uiteindelijk in een grootse opstand te komen. Choeurs is met de Arabische lente in het achterhoofd, maar ook de revolutionaire stroom in eigen land, om het bestaande systeem te vervangen, hyperactueel, vindt meteen een weg naar de haartjes op onze armen die in geen tijd recht komen staan, en legt de verantwoordelijkheid uiteindelijk bij de mens zelf:  leiders én het gewone volk hebben bloed aan de handen. Een revolutionaire voorstelling over het ontstaan van revoluties en de vraag: wat erna?

Handen komen boven de schouders van een danser, de mouwen bengelen doelloos naast het lichaam. Ze zoeken naar iets hogers. Verlangen is er naar iets ongrijpbaars, ontastbaars. Iets nieuws. Kwetsbaar is de man die zijn jurk naar boven trekt en zo ontbloot zijn achterkant toont. Onschuld.

Geliefden zien we nog passioneel wezen tijdens “Va Pensiero”, later komt daar ambras van. Eros en thanatos, ze zijn elkaars tegenpolen maar liggen vaak gevaarlijk dicht bij elkaar. Meer dan ooit klinkt het koor dat Wagner en Verdi zingt erg luid en is het zeer aanwezig. Van Wagner horen we fragmenten uit Lohengrin, Tannhäuser en Die Meistersinger von Nürnberg. Messa da Requiem met Dies Irae (Dag van gramschap, dag der dagen die de wereld in as zal leggen…), Tuba mirum (De wonderbaarlijke bazuin zal allen uit het dodenrijk tot voor de troon oproepen..), Agnus Dei (Lam Gods dat de zonden van de wereld draagt, geef hun rust…), Libera me (Heer, bevrijd me van de eeuwige dood op die verschrikkelijke dag…,  Macbeth met Patria oppresa (Onderdrukt land) en La Traviata met Parigi o cara  (We zullen wegtrekken uit Parijs en samen door het leven gaan)), zijn op hun beurt dan weer allemaal van Verdi.

Ook de koperblazers, in het begin van de voorstelling spelen ze stereo vanuit de koninklijke loge en die erover, kondigen aan dat er iets op til is. Gehuil van de dansers klinkt als een sirene, de aankondiging van de confrontatie. Met hun handen maken ze het internationale “NO”- gebaar: een X, dan weer een driehoek of een c om uiteindelijk monddood gemaakt te worden, de vuist tegen de mond of de handdoek in de mond.

Secondenlang zien we open monden die verontwaardiging op hun best verwoorden. Die slaat om in actie, hier via de Latijnse soundscape van Bart De Wever: “Nil volentibus arduum” (Voor zij die willen is er niets onmogelijk). Net zoals bij de Egyptische omwenteling loopt het gezelschap in een cirkel met de schoenen in de rechterhand, om die uiteindelijk weg te gooien. Het verwerpen van het bestaande systeem, is een feit. Een machtsvacuüm leidt ertoe dat elk individu zijn colère kwijt kan, dat is de catharsis van het werk. De structuur van de voorstelling, de spanningsboog, toont qua shockeffect gelijkenissen met het gekende theaterstuk de Golf (Morton Rhue) en voegt daar het “wat erna?”- element aan toe. Ook daar is de catharsis erg groot en voelt het publiek aan den lijve de kracht die van een massa kan uitgaan.

Chaos, anarchistische trekken, verlies (lichamen die van de trap glijden): het maakt deel uit van het verloop van een revolutie. Kinderen zijn vaak het slachtoffer: “Revolution eat their children”(naar de achttiende eeuwse Zwitserse journalist Jacques Mallet du Pan) zien we op een kartonnen protestbord. Die woede zal uiteindelijk – na inzicht – tot een rustpunt komen waarbij iedereen op zoek gaat naar een nieuw begin, weliswaar broos, op zoek naar een ‘beter’ alternatief. Gevoelens als “waar moeten we nu naartoe?”, “van de kaart zijn” en een prille zoektocht naar tederheid toont Platel haarfijn in een wondermooi duet tussen man en vrouw.

“Simplisme is fascisme“. “Het leven staat voor buitengewone vaagheid“. “Van de theorieën van Marx en Freud heeft men iets gemaakt waarvoor beide heren niet stonden“. “Democratie is het verliezen van de wereld“, klinkt het in Choeurs.

“Ik moet er even van bekomen” laat een vijftiger zich ontvallen terwijl we de operazaal verlaten. Choeurs is erg intens, emotioneel en gaat recht in het hart.

< Bert Hertogs >