Recensie Tristan und Isolde

Fatal attraction is het thema dit seizoen in de Vlaamse Opera. En welke voorstelling kan dan beter het seizoen openen als Tristan und Isolde van Wagner? Voor de tweede keer deed het huis beroep op regisseur Stef Lernous van Abbatoir Fermé. Lernous maakte eerder L’Intruse in 2011 en bracht nu een eerder brave regie van de Wagnerklassieker die 5 uur duurt.

Tussen Tristan und Isolde en Romeo en Julia zijn parallellen te trekken. In die zin dat het in beide gevallen over een noodlottige liefde gaat. In principe gaat het in beide gevallen trouwens om tieners, tussen de 16 en de 19. Het is wel even wennen dat we mature zangers te zien krijgen. Die maturiteit is echter nodig gezien de moeilijkheidsgraad van de partituur.

Isolde wil Tristan dood omdat die haar man Morold heeft vermoord (doorboord met een zwaard voor een bioscoop die B films als “Lustvolle Tiere”, “Das geile Mädchen” en “Sie leben in Sünde“ draait). Perversie kent geen grenzen leren we verder nog van een affiche.

Brangäne ziet zo’n moordcomplot, met een gifdrankje niet zitten. En dus verwisselt ze het brouwsel door een mengsel dat liefde en lust opwekt. Het resultaat laat zich voelen: de als buitenwipper vermomde Tristan wordt verliefd op Isolde en vice versa. Isolde en Tristan leven gescheiden van elkaar, in deze regie in het gore toilet achter de bioscoopzaal dat mannen en vrouwen van elkaar scheidt. Koning Marke -  hier een filmbaron – komt echter achter het bedrog. Resultaat is een knap staaltje van intimidatie in het mannentoilet. Straffe belichting trouwens met groen en rood dat snel op elkaar volgt en volledig de sfeer van B films uitademt. Ook de film die we in spiegelbeeld zien, laat niet veel aan de verbeelding over: lust in vale kleuren en groen en rood tot de pellicule opbrandt.

In het derde bedrijf zijn we ondertussen nog verder van de realiteit verwijderd. Tristan die een stevige snijwonde heeft na het gevecht, ligt voor dood in het chique restaurant waar hij uitbater van is. Alle gasten blijven passief voor zich uit staren, willen het moment vastleggen met hun gsm of smartphone, maar verroeren verder geen vin. Hulp wordt niet geboden. Isolde zal uiteindelijk te laat arriveren. Vermits Marke en zijn gevolg op komst zijn, rest haar slechts één uitweg: kiezen om Tristan te vergezellen in de dood.

Hoewel 5 uur een erg lange zit lijkt, moet genuanceerd dat Tristan und Isolde uit drie bedrijven bestaat. Geen enkel bedrijf haalt 90 minuten, telkens duurt de pauze een half uur zodat het geheel best verteerbaar maar weliswaar avondvullend is. De muzikale leiding is in handen van Dmitri Jurowski die zijn Wagnervuurdoop kent. Hij laat het orkest van de Vlaamse Opera heerlijk kolkende bewegingen uitvoeren,  gestuwd via de strijkers. Dat missen we enigszins in de regie van Lernous: de zee is visueel niet aanwezig, maar qua dynamiek wél hoorbaar in de muziek. Wagner zet dat in groot contrast met de houtblazers (hobo en klarinet) die voor de weemoed staan.

Veel gebeurt er niet in Tristan und Isolde. Het werk is voornamelijk een grote dialoog tussen de twee solisten. Tenor Franco Farina groeit tijdens de voorstelling in zijn rol als Tristan. De man ziet fysiek af. Qua mimiek, expressie en beweging zet die een zeer geloofwaardige titelrol neer. Tristan lijdt. Zo veel is duidelijk. Samen met mezzo Lioba Braun draagt ie de opera. Een opera die weliswaar het muzikale zeer sterk op het voorplan zet. Stef Lernous heeft er scenografisch uit gehaald wat er uit te halen valt. Dit is gewoon een statische opera die gezien de moeilijkheidsgraad van de zangpartijen én het libretto dat vooral in dialoogvorm geschreven is, weinig ruimte geeft voor spel.  

< Bert Hertogs >