Recensie 4D | Sidi Larbi Cherkaoui

Duetten, ze staan in een dansvoorstelling vaak garant voor hoogtepunten. De gevierde Antwerpse choreograaf Sidi Larbi Cherkaoui bracht 4 duetten uit bestaande creaties samen, kortte in, of breidde uit waar nodig zodat het geheel samenhangend blijft. 4D staat dus naast 4 Dimensies ook voor 4 duetten. Al is dat laatste niet helemaal correct. Tussendoor passeert namelijk ook de volledige video Valtari van Sigur Rós waardoor we eigenlijk 5 duetten te zien krijgen, waarvan 4 live.

De zeer soepele Daisy Phillips die haar benen kan plooien in de meest hallucinante houding ten opzichte van haar lichaam treedt twee keer op. Met Kazutomi Kozuki zet ze een openingsduet neer. Zij is de onverschillige vrouw die een blik op oneindig heeft. Kozuki wordt herleid tot een stel gebruiksobjecten: halssnoer, armbanden, oorbellen, een paar hakken, een bh die ze uitdoet om onder de douche te gaan, … Simultaan brengt een danseres achter een wit scherm naakt een schaduwspel. Wat is werkelijkheid? Schaduwspel of datgene wat we er voor zien? Eenzaamheid en consumptiecultuur was het thema in Origine waaruit dit duet komt.

Afsluiten zien we Phillips met James O’Hara doen in Faun, waar ze half mens/half dier zijn, eerst soleren, vervolgens simultaan dansen, een ontdekkingstocht van elkaar, een seksueel ontwaken. Veruit de belangrijkste meerwaarde om 5 duetten na elkaar te zien, is dat Cherkaoui inkijk geeft in zijn choreografie. Zo zien we een verwijzing naar de naaldhakscène van Matter (uit Origine) wanneer O’Hara stapt en Phillips hem lijkt te doen stappen. Met de videoclip van Valtari heeft Faun dan weer onder andere het dierlijke en menselijke in 1, het ontdekken van elkaar, synchroon dansen en opspringen, en door elkaars benen gaan gemeen, een verwijzing naar geslachtsgemeenschap hebben.

Toppunt van intimiteit is Pure, dat ook te zien is in Tezuka. Guro Nagelhus Schia en Vebjørn Sundby brengen een zeer secuur duet, waarbij de Noren elkaar als porselein behandelen. Guro kan je zien – de vergelijking is een cliché waarvoor onze excuses – als een witte zwaan. Zij geraakt echter besmeurd door de verf die ze zelf met een borstel aanbrengt. Aan Sundby om haar tijdens het dansen proper te maken, wat alles behalve makkelijk is.  Het doet het meest van alle duetten aan klassiek ballet denken wanneer hij haar optilt. Haar voeten die naar elkaar lichtjes gebogen in de lucht zweven tijdens een lift, maken haar plots weerloos: als een vrije vogel die voor eventjes gevangen is.

Dat de liefde ook heel wat fouts kan aanrichten zien we in Sin (uit Babel). Spiegelbeeld toont een ontblote Navala Chaudhari en Oliver Tida in een intens spel, verlangen. Elkaar consumeren als het ware zien we, waarbij  Chaudhari uiteindelijk heerst en Oliver Tida die weerloos – als voor dood – blijft liggen. De mens is weg,  wat rest is het lichaam, object dat roerloos weggesleept dient.

En zo heeft elk duet raakvlakken met een ander duet. Het dierlijke vs. het menselijke vs. het object. De live muzikanten slaan bruggen met de dansers. Kazutomi Kozuki zingt namelijk even. Japanse, Koreaanse, Sefardische en Syrisch-orthodoxe traditionele muziek passeert tijdens 4D om af te sluiten met Debussy’s Prélude à l‘Après-midi d‘un faune in een arrangement van A. Schoenberg waarbij de dwarsfluit de hoofdpartij krijgt.

Wie nog nooit eerder een dansvoorstelling van Cherkaoui zag, krijgt met 4D een mooie brede waaier die zijn rijke visie op dans toont, voorgeschoteld. Wie zoals ondergetekende een visueel geheugen heeft en de volledige voorstellingen zag waaruit deze duetten komen, ziet beelden uit het verleden opduiken. Beelden en een context die het moeilijk maken de aandacht bij 4D te houden en niet weg te dromen naar het eerdere werk van Cherkaoui. Desalniettemin was het daverend applaus verdiend. Cherkaoui hoort tot de top van de choreografen. 

Van 6 tot 9 november 2013 staat 4D in deSingel. Die voorstellingen zijn allemaal uitverkocht. Het loont weliswaar steeds de moeite om je op een wachtlijst te plaatsen.

< Bert Hertogs >