Recensie 生长 Genesis | Sidi Larbi Cherkaoui

生长 Genesis. Als Chinese titel werd gekozen voor Sheng (Geboorte) en Zhang (Groei), van Sidi Larbi Cherkaoui kende zijn Europese première in deSingel. Een dansvoorstelling die helaas niet dezelfde kracht heeft als eerder werk van Cherkaoui. De spanningsboog staat niet strak genoeg. De kijker wordt tussen twee werelden op en af geduwd: culture (met een zeer klinische, zakelijke benadering rond DNA, chromosomen, geneeskunde)  en nature (met veel verwijzing naar armen en handen, met de boom als metafoor van geschiedenis en toekomst). Het zijn die twee verschillende werelden die het Oosten en het Westen met elkaar gemeen hebben.  Maar de thema’s natuur vs. wetenschap vs. geloof contrasteren hier te sterk tegenover elkaar waar de spanningsboog van de dansvoorstelling uiteindelijk onder lijdt. Of hoe Cherkaoui bewees ook maar een mens te zijn, en dus ons –weliswaar nog maar voor de tweede keer na IT 2.0. – ontgoochelde.

Het gaat hard voor de Belgisch-Marokkaanse choreograaf die de laatste tien jaar een steile klim maakte op internationaal vlak. Wanneer ie het in een recent interview heeft over de druk die hij voelt als choreograaf – in deze voorstelling toont hij dat door een rij dansers met witte schort aan notities te laten maken in hun boekje, als observatoren, terwijl er 1 danser zijn ding doet – durven we ons afvragen of het allemaal niet te snel gegaan is voor Cherkaoui en hij de vraag in binnen- en buitenland nog aankan.  Zowat elk artiest maakt dat in zijn carrière mee wanneer die de smaak van succes geproefd heeft. Beyoncé zegt in Life is but a dream daarover: “Op een gegeven moment voelde het alsof ik veel te veel deed. Commercieel gezien was ik succesvol.  Het was niet genoeg. Het geeft veel stress om daaraan te moeten blijven voldoen. Het werkt verlammend. Je kunt jezelf niet uiten.”

Vraag is dus of het succes, en de druk op de schouders van Sidi Larbi Cherkaoui niet verlammend voor hem werkt. Met “4D” heeft ie eigenlijk simpelweg 4 duetten + 1 videoclip gerecycleerd en uitgebreid en dat weten slijten als een nieuwe productie. Dat was voor ons al een eerste teken, dat de vraag veel te groot is dan wat hij met Eastman op dit moment kan aanbieden. Dat hij mogelijks tijd wou winnen ook.

In Genesis komen alle dansers uit 1 grote glazen kooi, een proefbuis, en wandelen van de ene in de andere constructie. Mechanisch, repetitief is de handeling. De bewegingen volgen voornamelijk strakke rechte lijnen. Het is via de live pianomuziek van Barbara Drazkowska dat de golvende beweging, niet alleen muzikaal trouwens, in de voorstelling komt. In het Japans wordt er over DNA en chromosomen gepraat terwijl we die spiraalvorm ook uitgebeeld zien via handen en armen. Cherkaoui en een wetenschappelijke uitleg, het komt wel vaker voor in zijn voorstellingen. Als takken van een boom bewegen handen en armen daarna, een verwijzing naar de toekomst. Wanneer ze naar beneden, naar de wortels van de boom verwijzen, rakelen ze de geschiedenis van het zijn op.

Stukken uit de Bijbel ontbreken niet. Hoe God de wereld schiep en hoe Adam en Eva uit het Paradijs werden verdreven volgens Genesis, komt voor in de Engelstalige tekst. Kazutomi Kozuki komt terug tot leven wanneer ie door Elias Lazaridis uit een lijkenzak wordt gehaald. Kozuki zal als een marionet zich op de tafel laten vallen, opspringen, omkeren, … De geneeskunde die de mens overneemt als het ware. Een verpleegster probeert bij hem met een hamer de kniereflex uit. Zonder resultaat.  De mens bekeken als object. Cherkaoui kan ons welgeteld een keer raken met een solo gedanst door Wang in het zwart, intens en vol emotie. Zij wordt veel te snel in die proefbuis gestoken.

Yabin Wang was body double in ”House of the Flying Draggers” van Zhang Yimou. Daarin danst ze met lange mouwen. Cherkaoui verwijst ernaar in Genesis. Het zwaard hier vervangen door een hand waarmee ze wil wurgen. Glazen bollen verwijzen naar de toekomst, wanneer ze samen op het ritme van de mridangam-trom tegen elkaar gekaatst worden, kan je er het botsen van deeltjes in zien.

Als er één taal in Genesis de bovenhand haalt en blijft boeien, dan is het wel die van de muziek die erg sterk, soms minimal – Wim Mertens lijkt niet ver weg – aandoet. Maar het ronddraaien met kooien, telkens de rem er op zetten, het door, over en in elkaar kronkelen, én de overgangen tussen de contrasterende scènes geven het geheel net een te partiële indruk waardoor we niet in de voorstelling geraakten.  

En eerlijk? Op choreografisch vlak herhaalt Cherkaoui zich iets te veel naar onze zin. Kiezen tussen het ijzer smeden wanneer het heet is of kiezen voor kunst en het artistieke. Het dilemma en de vraag stelt zich voor Cherkaoui. We blijken niet de enige observator te zijn die er zo over denkt, op het grote publiek na, welteverstaan …

< Bert Hertogs >