Recensie Romeo and Juliet | Ballet Vlaanderen

Fris, licht, speels, theatraal en uiteindelijk dramatisch geladen. Dat is ‘Romeo en Julia’, de nieuwe avondvullende productie van Ballet Vlaanderen in dit Shakespeare-jaar (de auteur werd 450 jaar geleden namelijk geboren). Van balletdansers mag verwacht worden dat ze kunnen dansen. Deze choreografie van de Rus Slava Samodurov vraagt meer van hen. Via mimiek, lichaamstaal, vertellen de principals en het corps de ballet het verhaal. Met magnifieke kostuums van ontwerper Tim Van Steenbergen, een decor van de hand van Anthony Macllwaine (met zijn balkons, klapramen,en trappen gebaseerd op Shakespeare’s Globe Theatre in Londen) en de meeslepende muziek van Sergei Prokofiev, uitgevoerd door het Symfonieorkest Vlaanderen o.l.v. Benjamin Pope, is dit om kort te zijn de must see balletvoorstelling van het moment.

In de eerste twee bedrijven zien we in het begin het gezelschap oefenen voor de voorstelling. Een ballerina heeft zich afgezonderd terwijl de briefing al bezig is. Een ander komt te laat. Kortom: het leven zoals het is, zien we. Niets menselijks is een ballerina of balletdanser vreemd. Dat luchtige aspect horen we ook in Prokofievs partituur. Maar de sfeer verandert in het eerste bedrijf wanneer de muziek aanzwelt met kopers en percussie. De eerste doden vallen dan via sabelgevechten. Vrouwen kiezen dan weer voor de Bo (vechtstok) en het Japanse Jodo, stokvechten. Zowel de Montagues en de Capulets zijn finaal slachtoffer van het geweld en de vete die er tussen de families is ontstaan. Vandaar dat de kostuums nauwelijks een indicatie geven wie tot welke familie hoort. Zeker in het begin van de voorstelling, is het dus wat zoeken, maar na verloop van tijd wordt duidelijk wie waar hoort.

De kleurenprints van witte broeken, of een lichtgekleurd kleedje, geeft de ontwerper een grijze, besmeurde kleur mee. De zwarte magie, het donkere in de mens, de olievlek, komt bij iedereen naar boven. Ook Julia blijkt geen puur, zuiver personage te zijn. Dat maakt het realiteitsgehalte erg straf ook al zit er een fijne dosis theatraliteit in het werk. De lange slepen die Van Steenbergen aan de kostuums voor de dames maakte, worden op hun beurt erg functioneel ingezet. Door er op te staan, wordt hun bewegingsvrijheid beperkt. De dames hellen meermaals over naar voor, min of meer vergelijkbaar met wat Michael Jackson in Smooth Criminal deed. Hier is het weliswaar aanvankelijk een beweging die plechtstatig oogt. Maar verderop in de voorstelling kan ze ook gelezen worden als een “rouw”-beweging.

Ook de choreografie van mannen die met de borst tegen elkaar stoten, voelt zeer modern aan.  In deze Romeo en Julia komen de mannen van Ballet Vlaanderen trouwens over het algemeen genomen beter tot hun recht dan in klassieke balletwerken. Dat is onder andere zo in de gevechtsscènes. Geen ondersteunde rol voor hen dus om de ballerina mooi te laten wezen en knappe figuren te laten uitvoeren. Neen, zij staan hier op gelijke voet met de ballerina’s.   

In het begin van het tweede bedrijf kent een danser zoals choreografisch uitgedokterd een timingprobleem en gaat te laat neer. Op het einde van dat bedrijf werkt de doodstrijd van Mercutio ook lichtjes op de lachspieren. Yevgeniy Kolesnik zijgt neer, komt terug recht, stelt zich strijdbaar op, verliest energie, valt opnieuw, staat terug recht om uiteindelijk finaal neer te gaan. Dit terwijl de rest met handen voor de mond doet alsof ze verbijsterd zijn.  Straatmeisjes Alexandra Christian, Marissa Parzei en Nicola Wills mogen in het tweede bedrijf ook hun vrouwelijkste kant laten zien, op pointes, de derrière prompt tonen. Verleidelijk heet dat. Maar ook hier met een knipoog. En net dat kunnen we erg smaken.

Samodurov integreert ook folk in het werk. Zo zien we meermaals twee dansers de voeten in elkaar haken en dansen. Tijdens de scènes met corps de ballet wordt er dan weer ritmisch en vaak in de handen geklapt. Het totaalplaatje is dus meer dan zuiver ballet en choreografieën op zich. Geen stijf gedoe, geen vulsel zoals in Sleeping Beauty waarbij het ene na het andere personage zijn minutes of fame krijgt al dansend voor het hof. Neen, in Romeo en Julia zit alles perfect getimed en staat wat te zien, is in het teken van de dramaturgie en de spanningsboog.  

Sofia Menteguiaga (Julia) en Gabor Kapin (Romeo) zetten een zeer geloofwaardige rol neer. Menteguiaga knikt aanvankelijk nog “neen” tegen Kapin. Maar uiteindelijk zal de liefdesscène volgen en enkele mooie pas de deux’s tussen beiden waarbij de ene de andere met de armen in elkaar verstrengeld draagt bijvoorbeeld. Hartverscheurend is dan ook het derde bedrijf waarin Kapin opnieuw naar een pas de deux verlangt met Menteguiaga. Maar Julia heeft op dat moment haar gif al ingenomen en is schijndood. Sofia Menteguiaga speelt erg overtuigend het schijndood zijn. Wanneer Gabor Kapin met haar wil dansen, laat ze zich zeer goed hangen. Hij probeert iets op te roepen, cirkelt met haar rond, en als toeschouwer denk je dat er even leven in Julia komt. Maar dat is niet zo. Romeo sterft, kust Julia die op haar beurt naar intimiteit zoekt maar ontdekt dat haar geliefde dood is. Het ganse derde bedrijf contrasteert dus volledig met de andere twee. Geen frivoliteiten hier. Geen speelsheid. Wel zit er die nostalgie, het verlangen naar vroeger in. Naar een tijd toen het nog speels kon en mocht. Het drama, het zwarte in de mens, de zwarte magie, wint. De verliezers: de onschuld en alle personages, dood of levend.

Ballet Vlaanderen koos voor de première in Antwerpen duidelijk om ons drie principals voor te stellen die we eerder nog geen dragende rol zagen vertolken. De conclusie is helder en eenvoudig: de compagnie bulkt ook naast het fenomenale droomduo Aki Saito en Wim Vanlessen over talent. Talent dat veelzijdig is, en meer kan dan erg knap ballet dansen. Dat is wat het publiek en de pers ook van een moderne choreografie mag verwachten: meer uit een balletdanser of ballerina halen dan hem of haar louter laten dansen. Multidisciplinair noemen ze dat.  Wij zijn fan.

< Bert Hertogs >

Romeo & Julia speelt nog t.e.m. 1 maart 2014 in de Stadsschouwburg van Antwerpen.