Recensie Bezonken Rood

In alle gewapende conflicten die er in de wereld plaatsvinden, vergeten we vaak te kijken naar de invloed die deze ellende heeft op de vele kinderen die dag in dag uit getuige zijn van oorlogsgeweld en misbruik. Met “Bezonken Rood” zette Dirk Roofthooft ons stevig met onze twee voeten op het verschroeiend hete asfalt van het interneringskamp Tjideng. Gebaseerd op het gelijknamige boek van Jeroen Brouwers, wist deze monoloog onder regie van Guy Cassiers ons moeiteloos mee te slepen in het verhaal van de getormenteerde ziel die tijdens WOII als vijfjarig jongetje getuige was van de marteling van zijn moeder en grootmoeder door de Japanners.

“Bezonken Rood” vertelde het verhaal van een ietwat schuchtere man die in de badkamer het eelt van zijn voeten zat te schrapen en ondertussen bijna stotterend en afstandelijk vertelde over de dood van zijn moeder. Duidelijk verslaafd aan roken en pillen tegen angstaanvallen maakte hij een erg zielige indruk. Een uitspraak als “Het beste wat we twee mensen kunnen toewensen is dat ze elkaar niet zullen liefhebben.”, maakte hem er niet populairder op. 

Dirk Roofthooft wist zijn personage zo realistisch weer te geven dat we een natuurlijke aversie gingen voelen voor deze akelige man. En toch … En toch ontstond er ook een gevoel van medelijden. We kregen als publiek ook een andere kant te zien. En in dit geval mocht je dat ook letterlijk nemen. Door middel van vijf camera’s en twee schermen konden we de acteur effectief van een andere kant zien. Soms leek het wel alsof we mee in de spiegel keken naar zijn spiegelbeeld. Even later ging hij zich richten tot een camera die tegen de achterwand was opgesteld. Op een groot scherm zagen we zijn uitvergrote hoofd terwijl we eigenlijk op zijn rug aan het kijken waren. En zo wist regisseur Guy Cassiers op een ingenieuze en functionele wijze gebruik te maken van videoprojecties om de complexiteit van de psychologie en de hardheid van het verhaal gestalte te geven. 

En toen gebeurde wat we in de eerste vijf minuten van de voorstellig nooit zouden voorspeld hebben: we gingen zowaar sympathie voelen voor het hoofdpersonage. Wanneer Dirk Roofthooft terugging naar de periode waarin een klein jongetje samen met zijn zus, grootmoeder en moeder moet zien te overleven in het jappenkamp, wist de kinderlijke onschuld ons moeiteloos mee te zuigen in het verhaal. We werden geconfronteerd met de contradictie tussen de vrijheid van zijn tropische “speeltuin”  en gruwelijke martelingen waarvan hij getuige was. 

De combinatie van de soms lyrische taal van Jeroen Brouwers, de gruwel van de inhoud, het enthousiasme van Dirk Roofthooft en de regiekeuze van Guy Cassiers wist een storm van schijnbaar tegenstrijdige gevoelens in ons los te maken die we niet zomaar naast ons neer konden leggen. 

En net als in het leven had ook hier alles met alles te maken. Beelden en verhalen kwamen terug: net anders, maar toch gelijk; als ringen die op elkaar gestapeld lagen.  We doken mee in de psyché van de gekwetste ziel op een reis tussen heden en verleden. En stilaan konden we zelf meevoelen hoe de sporen van dat verleden onuitwisbaar bleven in het heden. 

Dirk Roofthooft kreeg na de voorstelling een meer dan verdiend, lang applaus en een staande ovatie. Hij had met “Bezonken Rood” een ijzersterke productie op de planken gezet. Toen we dolend door de straten met de klank van de stad op de achtergrond ons op weg begaven naar onze veilige thuishaven, bleef de ervaring van deze avond nog altijd nazinderen. Het zal u dan ook niet verbazen dat deze productie bij ons een diepe indruk heeft nagelaten. En aan de reacties bij de vestiaire te horen, waren we trouwens zeker niet de enigen die zwaar onder de indruk waren. 

< Sascha Siereveld >