Recensie Lord of the Rings in Concert

Meer dan 10 000 man dat in het Sportpaleis komt kijken naar Lord of the Rings in Concert. Dat is op zijn zachtst gezegd een prestatie om “u” tegen te zeggen. De filmmuziek van de hand van de Canadese componist Howard Shore mag dan wel al dertien jaar in het collectief geheugen gegrift staan, toch is het opmerkelijk dat een klassiek concert – want laat ons wel wezen, dat is het eigenlijk - zo veel volk weet te lokken en ook erg veel jonge mensen naar het Sportpaleis lokt. Jonge mensen die doorgaans passen voor concerten gebracht door een symfonisch orkest. De score wordt live gespeeld, simultaan met de film die vertoond wordt. Op zich is dat een huzarenstukje voor de Zwitserse dirigent David Reitz om orkest en koor perfect getimed te laten spelen en toch voldoende vrijheid te geven op vlak van frasering. De rijke score, met wisselende tempi en klankkleuren is eten en drinken voor elke muzikant.

Met meer dan 300 man, waarbij het Nationaal Orkest van België, het kinderkoor van Opera Vlaanderen en het volwassenenkoor van Fine Fleur de krachten bundelden, was het podium in het Antwerps Sportpaleis zeer goed gevuld. De Amerikaanse Kaitlyn Lusk mocht net als de Belgische jongen Matthias van der Beek enkele keren soleren. Lusk mocht dat onder andere tijdens de aftiteling – want jawel tot het allerlaatste letterteken wordt de muziek live gespeeld – tijdens een erg fraai “May it be” van Enya. Ook enkele sleutelscènes voorziet ze van zang zoals het einde van “The Bridge of Khazad Dum” waarbij Gandalf omkomt en de scène tussen Aragorn en Arwen (Liv Tyler) waarin de Halfelf haar eeuwig leven opgeeft, voorziet ze van Enya’s “Aníron”.

Shore werkte met behoorlijk wat motieven die zich herhalen in de film. Het zou ons te ver brengen een volledige analyse van de score te maken vandaar ook dat we ons beperken tot de belangrijkste. Eerst en vooral is het erg opvallend dat de componist gebruik maakt van een blokfluitsolo in een partituur voor symfonisch orkest. De blokfluit maakt namelijk geen deel uit van het symfonieorkest zoals dat gedefinieerd is , net als de accordeon trouwens die we ook horen. Reden is de beperkte mogelijkheden om te variëren in toonsoort, maar vooral ook de eerder zachte klank van de blokfluit die niet (onversterkt) over die van het orkest geraakt. Shore gebruikt deze instrumenten om een folk-klank in de partituur te laten sluipen, een gezellige, warme sfeer waarnaar Frodo ook terug kan mijmeren. 1 Accordeon en 1 blokfluit worden dus als nostalgisch element gebruikt, in “Concerning Hobbits”, het thema van de Gouw, Frodo’s thuis en dat van de andere Hobbits/halflingen waar zijn tocht start. Een thema van trouw, en loyaliteit wordt het ook wanneer op het einde van de film Frodo Sam uit het water redt. Sam blijft zo zijn afspraak nakomen met Gandalf door Frodo niet alleen te laten. Een emo-momentje waar we opnieuw de blokfluit horen terwijl de twee in elkaars armen vallen.

Shore doet niet zelden beroep op het koor als spanningselement in “A knife in the dark” en “Flight to the ford” bijvoorbeeld. In het eerste horen we de strijkers tevens een creepy glissando maken. Shore weet de sfeer erg goed te bevatten. “The Seduction of the Ring” laat ie zingen door het kinderkoor, dat het reine symboliseert. Het geldt ook voor het vrouwenkoor, dat het thema van de Elfen in Rivendell voor haar rekening mag nemen. Esoterisch, ja wat sacraal klinken ze met lang aangehouden hoge, eerder ijle noten begeleid door strijkers en houtblazers. Ook de harp of de buisklokken laten dan van zich horen. Wanneer Frodo en zijn metgezellen aangekomen zijn in “Lothlórien” komt opnieuw dat spirituele in de partituur naar boven. Ook hier weer via het vrouwenkoor van Fine Fleur, dat ook een kort maar niet onbelangrijk lamento zingt, een rouwnummer om Gandalf die omkomt in een gevecht met een Balrog in de mijnen van Moria. Sterk staaltje spanning opbouwen horen we onder andere in een uiterst percussief (grote troms, pauken) ‘Isengard’ met dwingend ritme.

Op een hoornsolo links die er wat aarzelend uitkwam en een vocale solo waar een snode kikker plots in de keel bleek gesprongen rechts na, leverde het Nationaal Orkest van België samen met het kinderkoor van Opera Vlaanderen en de volwassen koorleden van Fine Fleur een ijzersterke lezing van deze complexe, zeer kleurrijke partituur die overigens terecht bekroond werd met een Grammy Award en een Oscar.  Al moet gezegd dat zelfs met meer dan driehonderd man op het podium de beeldtaal van regisseur Peter Jackson zo dwingend is (veel dwingender dan pakweg Gladiator in Concert) en het verhaal zo meeslepend, surfend op emoties van avontuurlijk (met heroïsche hoorns en strijkers) over scherpe actie (kopers, percussie en snelle strijkers) tot esoterische,  spirituele momenten (harp, buisklokken, strijkers, vrouwenkoor, soliste) en nostalgische (accordeon, blokfkuit, enz.) dat het die aanwezigheid van zo veel volk op scène zeer vaak deed vergeten. Maar dat is dan weer de magie en kracht van de zevende kunst…
 
< Bert Hertogs >

Op 26 december 2015 is het tweede luik “The two towers” van The Lord of the Rings-trilogie te zien. Ook dan wordt de muziek live gebracht door orkest en koor in het Antwerps Sportpaleis.