Recensie Petrus en den Doodendraad

“Sorry zo kunnen we niet spelen. Dat is niet mogelijk” zegt Jo De Meyere zachtjes door zijn headset-micro bij de start van “Petrus en den doodendraad”. De acteur heeft nog maar net enkele lijnen gezongen, erg zacht, erg breekbaar van het liedje “Marie is terug en Petrus is zo blij” of hij legt de voorstelling al stil. In de matineevoorstelling voor senioren in het CC van Merksem zijn drie mensen met een fysieke beperking aanwezig. Een ervan slaakt al extatische kreetjes van zodra het zaallicht uitgaat. Het duurt iets meer dan een minuut tot Sofie Palmers uit haar rol stapt, van haar beginpositie weggaat en zacht overlegt met De Meyere. Ze slaagt erin om hem toch te overhalen verder te spelen. Nice try, maar onbegonnen werk, want even later laat de man met beperking opnieuw van zich horen. Het zaallicht gaat half aan nadat De Meyere opnieuw rustig en integer de zaal toespreekt “Dit kan echt niet. Er moet iets gebeuren. Met alle respect voor die mensen, maar stiltes zijn in dit stuk erg belangrijk. Ik hoop dat u hiervoor begrip kan opbrengen.” waarop de begeleider met de man die in een rolstoel zit naar buiten gaan. De andere twee mensen met een beperking zitten wel de ganse voorstelling in stilte uit.

“Petrus en den doodendraad” vergt inderdaad opperste concentratie, niet alleen van de acteurs maar ook van het publiek trouwens. Ze zit vol stiltes wat de spanningsboog behoorlijk strak maakt omdat het verhaal, wat er met Petrus Boeykens is gebeurd tijdens WO I zich maar geleidelijk aan ontrafelt. Pas op het einde krijgen we goed en wel een beeld wie Sofie Palmers neerzet, en wat haar relatie tot Petrus is. Is ze zijn waanbeeld van Marie Bervoets waar hij verliefd op was, de onbereikbare liefde tijdens de oorlog? Is ze een verpleegster die hem verzorgt, aankleedt, wast,…? Of is er meer? De keuze van De Meyere om die man met beperking en de begeleider vriendelijk te verzoeken de zaal te verlaten, was dan ook volgens ons de enige juiste. Het stuk zou er totaal aan kapot zijn gegaan.

Petrus vertelt over de oorlog, de mooie dingen, maar hij schuwt ook de harde realiteit van toen niet.  Aanvankelijk klinkt alles behoorlijk avontuurlijk: codetaal die woorden achterstevoren zette (zoals voor “t is hier niet pluis” en “tsageppo” wat stond voor “opgepast”), tot en met waren en mensen smokkelen over de grens. De oude Petrus vertelt over zijn leven aan de grens tussen België en Nederland, waar hij verliefd werd op Marie. We komen te weten dat ie verdacht werd voor de moord op haar broer Felix, wat het er uiteraard niet makkelijker op maakte zodat de twee elkaar konden zien. De dodendraad, die de Duitsers in de zomer van 1915 spanden over de grens tussen België en Nederland, waar 2000 volt op stond, dodelijk bij de minste aanraking, dreef hen verder uit elkaar. Marie woonde in klein België, achter de draad waar voor de Duitsers het neutraal gebied (Nederland) begon. Maar in werkelijkheid waren er stukken van dat gebied nog Belgisch en dus een soort niemandsland. Daar woonde Marie, Petrus niet.

Toen de draad aangelegd werd, werd er uiteraard nog gesmokkeld. Alleen werd het een steeds hachelijkere onderneming. Niemand wist wanneer de omheining voor het eerst onder hoogspanning zou komen. De manier waarop Petrus zijn angst voor die draad omschrijft – de beschrijving van de verkoolde kat en van een kameraad is haarscherp – leidt tot het moment, een extreem spannend moment in zijn vertelling, waarop hij zelf via een kuiltje onder de grond eronderdoor moet om Marie te zien. Tot hij in paniek schiet. Andere elementen van spanning zitten in  het moment dat er twee gewapende personen in zijn huis zitten, en hij op de vlucht moet slaan, weliswaar met een belangrijke boodschap voor het front. Alcohol was tevens een tijdlang zijn beste vriend, om de zorgen te vergeten. Verleiding, is een ander element van spanning, die Sofie Palmers dan weer neerzet wanneer ze haar benen verleidelijk iets meer ontbloot, de voeten in de lucht wappert en als Susanne met stevig Frans accent het Nederlands bezigt. “Bekaert heeft daar een goed centje mee verdiend” is een niet mis te verstane sneer naar dat bedrijf wanneer hij verwijst naar de bouw van de dodendraad.  Susanne helpen over de draad te geraken toen die nog niet onder stroom stond, bleek een hachelijke onderneming.  Vijf frank boete, ofwel twee weken dop, riskeerde je destijds indien je gepakt werd. Je kon ook je straf gaan uitzitten wat aanvankelijk een fijner tijdverdrijf was.

Wanneer Palmers De Meyere verzorgt/verpleegt is er weer die spanning, met een zeker gevoel voor het cerebrale, wanneer ze Petrus aankleedt, of zijn voeten wast. Ook de manier waarop De Meyere moeilijk te been rondschuifelt als de oude man, is erg realistisch neergezet. Dat religieuze aspect zit ook op een bepaald moment wanneer hij een grijs deken aandoet tegen de kou. De link naar een apostel op pad, is lang niet zo vergezocht al contrasteert het wel fel met de beschrijving wanneer Petrus aan het front belandt, daar de oorlog meemaakt, en vertelt over de overwinning op de Duitsers, het door de linies breken en het afmaken met handgranaten van zij die schuilden in de bunkers tot er geen leven meer uitkwam.

We zijn meer dan een uur ver in de voorstelling die dan al de spanning sterk wist op te bouwen (hoewel erg veel gepensioneerden van bij de derde start begonnen hoesten – al dan niet als ongepast statement - wat erg stoorde) of een gsm gaat prompt af. Alle signalen die aan de deuren hingen van het CC Merksem konden dat blijkbaar niet voorkomen.  Het is daarna pas dat we te weten komen hoe het komt dat Petrus daar alleen op de bank ligt, dan weer zit of rondwandelt en wie die jonge vrouw bij hem nu precies is.

“Petrus en den doodendraad” is een erg sterke tekst van Guido Van Meir die oorspronkelijk diende als een televisiescenario. Stefan Perceval tekende voor de regie, laat De Meyere en Palmers beetje bij beetje meer spanning toevoegen waardoor zelfs een moeilijk en  bij momenten verdomd lastig seniorenpubliek finaal aan de lippen hangt van het duo op het podium. Dat is een niet te onderschatten verdienste.

< Bert Hertogs >