Recensie Pardon Sorry dat ik leef

Skagen baseert zich op een documentaire van Magnum-fotograaf Raymond Depardon. Die draaide een documentaire in het gerechtsgebouw van Parijs. De man concentreerde zich op de ondervragingen van een procureur die na elkaar verschillende verdachten van al even uiteenlopende zaken voor zich kreeg. Met dat uitgangspunt gingen Valentijn Dhaenens, Korneel Hamers en Clara van den Broek aan de slag om uiteindelijk te komen bij het tragikomische Pardon! Sorry dat ik leef.

Centraal in DeStudio staat een cirkelvormig podium. De belichting is zakelijk, wit. Op het podium een lange bruine tafel, en al twee even muffe stoelen. Gezellig is het niet. Openen doen de drie door meerstemmig “Ode an die Freude” van Beethoven te zingen, een sneer naar Europa, en Universele rechten is het. Skagen wil de rechtsstaat een spiegel voorhouden en aankaarten dat een procureur wel op erg korte tijd moet beslissen over het lot van iemand die over de schreef ging. Ook de routine waarbij dat gebeurt, nemen ze op de korrel. Die routine uit zich in de voorstelling tijdens de korte scènes, die elkaar snel opvolgen en anderzijds door het draaiend podium.

Skagen klaagt dus het onrecht van het recht aan, dat het onze maatschappij een veiligheidsgevoel moet bezorgen. Maar dat veiligheidsgevoel is subjectief én lang niet absoluut. Van den Broek, Hamers en  Dhaenens wisselen constant van rol, en switchen tussen die van procureur of beklaagde.  Daarmee blijken ze te willen tonen dat macht inwisselbaar is. Ondanks al die goede bedoelingen, is het vooral de humoristische noot die het best bijblijft. Héérlijk om de drie in de huid te zien kruipen van beklaagden die – zoals het er in het dagelijks leven aan toe gaat – een potje staan te liegen, excuses verzinnen, kortom: wat blaasjes staan wijs te maken, of beter nog: wat staan te acteren in het echte leven. Want dat is ook wat er in de rechtbank gebeurt: een opvoering van toneel waar ieder zijn rol heeft met behoorlijk wat drama en overacting soms.

Start “Pardon! Sorry dat ik leef” nog met een verdachte die gebrekkig Nederlands kan, en volgen er nadien nog wat figuren die tot de lagere klasse behoren, dan switcht de voorstelling gelukkig halfweg ook naar een zoontje van een artistiek directeur bijvoorbeeld die graffiti gespoten had in een tramstel. Zo draait de voorstelling gelukkig uiteindelijk niet uit op een goedkoop en wat makkelijk avondje lachen met de medemens die het wat moeilijker heeft. Skagen overstijgt dat soort goedkope, wat gemakkelijke humor al hoorden we gegniffel bij het publiek bij woorden als “werkloos” waarbij we ons niet van de indruk konden ontdoen dat er ook nu weer wat puberaal gereageerd werd.

Interessant is weliswaar de info over de doorverwijzing die case per case meegegeven wordt: een drugsverslaafde wordt er nog eens aan herinnerd dat er instellingen zijn zoals de Sleutel die specifieke hulp kunnen bieden om af te kicken, dat een tipgever opschorting van straf kan krijgen, dat een voorwaardelijke straf een effectieve straf kan worden nadat iemand nog eens tegen de lamp loopt, dat de vrije meningsuiting zijn grenzen kent en de politie bijvoorbeeld niet beledigd mag worden, enz. Pardon! Sorry dat ik leef is dan ook nog eens leerrijk zonder daarvoor het belerende vingertje boven te halen.

Maar al met al is het vooral o zo herkenbaar in welke overlevingsmodus mensen gaan die in een hachelijke positie komen te zitten. Wat men dan anderen soms probeert wijs te maken, tart elke verbeelding. Iedereen speelt zo op de rand van het (schijnbaar) onmogelijke wat Skagen brengt tot illusies en goochelarij, erg fijn verweven doorheen de voorstelling met “balleke balleke” en een straffe truc op het einde onder andere. Er is verder nog dans (met twee), een verwijzing naar sketches (een heerlijke Clara van den Broek die over the top zich als seropositieve prostituee inbeeldt hoe de ondervraging er straks gaat uit zien door de procureur), én ze doet ook trillend aan planking (het trippen van een drugsverslaafde). Tot slot verwijst ze nog naar Dalida’s “Je suis malade” wanneer ze een deel van die tekst fluistert.

Pardon! Sorry dat ik leef is daarmee een goede voorstelling, die gelukkig ook wat visuele afwisseling biedt en andere disciplines aansnijdt. Dat is ook nodig om bij de les te blijven als toeschouwer omdat het repetitieve, de routine die getoond wordt (en aangeklaagd), net ook dé uitdaging is voor de spanningsboog van deze voorstelling. Daarnaast lijken de tekst en de rollen niet zo evenwichtig verdeeld onder de acteurs. Vooral Dhaenens en van den Broek zijn de sterkhouders van deze voorstelling. Hamers is lang niet slecht, maar komt onvoldoende uit de verf.

< Bert Hertogs >

Pardon! Sorry dat ik leef speelt nog t.e.m. 2 mei 2015 in De Studio.