Recensie Revue Ravage

“Narcisme en loslippigheid, daaraan herken je het kadaver in wording“. Met deze mokerslag schetst Tom Lanoye in Revue Ravage de problemen bij de socialistische partij.

Revue Ravage gaat over een uitgebluste socialistische partijvoorzitter. Joris Van Gils is een oude krokodil die aankijkt tegen een zware nederlaag en het niet meer ziet zitten. Toch klampt hij zich vast aan zijn macht en wil hij, koste wat kost, opnieuw opkomen, hoewel hij nog slechts enkele maanden te leven heeft. Hij gunt het zijn zoon Sven niet om partijleider te worden. Uiteindelijk wordt die het toch. De oude Joris ensceneert dan zijn eigen zelfmoord. Die moet spectaculair zijn, maar ze mislukt en hij moet dan toch weer tegen heug en meug lijsttrekker worden. 

Bertold Brecht 

Revue Ravage wil het politiek theater van Bertold Brecht laten herleven. Auteur Tom Lanoye wordt door sommige critici “de Belgische Brecht“ genoemd. Revue Ravage moet dus eerst en vooral op zijn politieke merites worden beoordeeld en pas daarna op zijn theatrale.  

Tom Lanoye kaart de vele problemen bij de sp.a aan: meehollen in het neoliberaal discours, mandatarissen die ruziënd over de markt rollen, machtswellustig gekonkel om de postjes, fraude, nepotisme en halsstarrig vastklampen aan de macht. Je vindt dit allemaal in de huidige sp.a, die bovendien nog schittert door afwezigheid als oppositiepartij. Maar… je vindt dit ook in omzeggens alle andere  partijen. 

Poujadistisch 

Lanoye wil dat de sp.a hieruit haar lessen trekt en de “schone schijn verlaat“.  Dat is de slotboodschap. Mooi gezegd, maar hoe? Dat zegt Lanoye er niet bij. Hij hangt een poujadistisch beeld op van de politiek en trapt daarmee glansrijk in de val die de media al vele jaren spannen. Politiek bestaat voor de media - én voor Lanoye - uit postjesjagers die op weinig anders uit zijn dan macht. Dat beeld is niet juist, want onvolledig. Er is ook het harde dossierwerk, de lobbying en het idealisme, dat de reguliere media deels uit luiheid, deels uit incompetentie, veel te weinig belichten. De sp.a is hopelijk nog wat meer dan de particratische machtsdraak die Lanoye ten tonele voert. De Humo-columnist hangt ons inziens een fout, want onvolledig, beeld op van de politiek. 

“Geblair“ 

Revue Ravage gaat ook amper in op de échte problemen van de  sp.a, die de problemen van àlle moderne socialistische partijen zijn. Die partijen dreigen overbodig te worden omdat ze in navolging van Blair en Schröder het neoliberaal discours hebben geplagieerd. In België introduceerde Frank Vandenbroucke het “geblair“, de zogenaamde derde weg tussen kapitalisme en communisme, die uiteindelijk gewoon de kapitalistische weg bleek te zijn. Echt is voor de kiezer altijd beter dan nep en daarom gaan de socialistische partijen achteruit. Lanoye zegt dit wel, maar heel en mineur.  

Hoe dat sp.a-probleem moet worden aangepakt, weet Lanoye niet. Hij houdt het bij algemeenheden als “we moeten stoppen met mee te roepen in het koor van de schone schijn“ en “meer water in de wijn, meer honing, geen azijn“. Nu wil het geval dat die twee recepten volkomen tegenstrijdig zijn. De bedoeling van Lanoye om de sp.a eens goed de oren te wassen en tegelijkertijd een boodschap mee te geven wordt niet gerealiseerd. En eigenlijk zou Revue Ravage, mits kleine aanpassingen, net zo goed over Open Vld of CD&V kunnen gaan.  

Blinde Spiegel 

Onwillekeurig trek je de vergelijking met “De Blinde Spiegel“ van Piet Van Aken uit 1981. Van Aken wilde in een sleutelroman de problemen bij de toenmalige SP blootleggen. Onder meer Karel Van Miert (Koots) en Willy Claes (Clausen) spelen hierin een hoofdrol naast een rist Antwerpse socialistische coryfeeën. Het boek was in de SP jarenlang taboe omdat het  scherpe kritiek formuleerde op het verraad dat de toenmalige socialistische kopstukken - volgens de auteur - hadden gepleegd tegenover hun ideeën. “De Blinde Spiegel“ werpt een vernietigend licht op de manier waarop sommige vakbondsleiders en ministers meenden te moeten omspringen met het socialistische gedachtengoed. Wie het boek vergelijkt met Revue Ravage, ziet dat in het toneelstuk van Lanoye het inhoudelijk element, de confrontatie ideologie-praktijk, grotendeels ontbreekt. Van Aken blijft dus beter, ten minste als kritiek op de SP. 

Martens 

Revue Ravage doet ook denken aan een ander politiek stuk van het NTG, “Martens“. Dat schetste in 2006 de carrière van CD&V-politicus Wilfried Martens. Het was een langdradige heiligengeschiedenis, waarin belangrijke punten werden weggelaten of zwaar onderbelicht (zoals bv. de rechtszaak voor landverraad die tegen Martens werd aangespannen omdat hij de kernraketten al vanuit de VS liet overvliegen terwijl het parlement daarover nog aan het stemmen was). En waarin grenzeloos opportunisme als professionalisme werd gesleten. En het stuk was echt ook saai. 

Revue Ravage kiest niet voor zo‘n “politiek-ideologische“ invulling en zit daarmee dus niet op de golflengte van Bertold Brecht. Revue Ravage snijdt allerlei problemen wat aan (het vader-zoon-conflict, omgaan met de dood, de rol van de spin doctors en dienstbetoon in de politiek, het nut van huisbezoeken, compromissen of niet), maar dobbert gezellig van het ene naar het andere probleem. 

Aria tegen gsm‘s 

Revue Ravage is zeker niet saai. Het is genietbaar muziektheater. Josse De Pauw speelt zijn rol als superijdele, machiavellistische, maar uitgebluste partijleider heel goed. En ook Frank Focketyn schittert als duistere adviseur Bernard Verhoeven die alles achter de schermen moet oplossen.   

Revue Ravage is misschien zelfs wel een musical. Het stuk breit een reeks muzikale nummers uit diverse stijlen aan elkaar. Er is de spetterende beginaria tegen gsm‘s en smart phones van Eurudike de Beul (een onovertroffen start!), er zijn Vlaamse schlagerachtige producten die uit Canzonissima leken weggelopen. (Canzonissima was een programma dat de openbare omroep in de jaren zestig-zeventig organiseerde ter voorbereiding van het Eurovisiesongfestival, nvdr.). Er is blues die sterk aan Neerlands Hoop in Bange Dagen doet denken (“Huisbezoeken“) en er is zelfs een recitatief als de Beul (echtgenote Daniëlle van partijleider Joris) met haar man discussieert. Dat recitatief komt bevreemdend over en het verbetert er niet op als de Beul daarna opnieuw een - onverstaanbare - aria aanvat. De muziek is heel gevarieerd. Iedere acteur mocht al eens zingen en dat gebeurde met wisselend succes. Maar er is te veel muziek. 

Te lang 

Hoe het decor in Revue Ravage is geïntegreerd is voor ons een raadsel. Het bestaat uit panelen met foto‘s uit bossen. Die panelen worden met de regelmaat van een klok op en neer gelaten. Waarbij de vraag rijst wat hiervan de meerwaarde is. 

Revue Ravage begon spetterend, maar het stuk duurde met twee en half uur echt te lang. Te meer daar de werkelijke problemen waarmee de socialistische partijen kampen niet uit de verf kwamen. 

< Joris De Maght >