Recensie Flanders Fields

Met Flanders Fields presenteert Ballet Vlaanderen vier compleet verschillende choreografieën waarvan eentje “In Flanders Fields” van Ricardo Amarante zijn wereldpremière kende. “Moving memories” heet het als baseline op het programmaboekje. Amarante’s neoklassieke werk op muziek van Sayo Kosugi dekt die lading nog het meest van al vermits het werk de sterkste emotionele laag bezit. Dat geldt ook in zekere zin voor Dialoog van Jeanne Brabants maar in mindere mate voor het te scenische en theatrale “De groene tafel” van Kurt Jooss en “Forgotten land” van Jiri Kylian waar de vorm of de esthetiek primeert.

“Forgotten land” dateert uit begin jaren ’80 en toont de dansers die met de rug naar het publiek gekeerd zijn terwijl de wind waait, uitgebeeld in een golfbeweging die langs hun armen loopt dan weer hun benen en het zwaartepunt rond het middel naar opzij verschuift. Veel aandacht naar symmetrie, naar vorm, naar lijnenspel ook. In die zin dat Ballet Vlaanderen – en dan vooral Wim Vanlessen met partner Sofia Menteguiaga – iets te hypergeconcentreerd op de bühne staat wat helaas ten koste gaat van de soepelheid van de bewegingen, en de pas de deuxs weinig naturel doen overkomen. Daardoor voelt “Forgotten land” te berekend over.

Ook “Dialoog” van Brabants ademt zijn tijd uit, hier de jaren ’70. Aanleiding voor het werk was een conflict met haar man waardoor het koppel een tijdlang zweeg en elkaar meed. In de choreografie starten Joëlle Auspert en Yevgeniy Kolesnyk zittend uit elkaar en zullen ze meermaals de andere kant op kijken. Pas na verloop van tijd komt de verzoening er. De muziek is van Raph Vaughan Williams wiens lage strijkers al meteen de sombere sfeer neerzetten bij de start van het werk. Kolesnyk sleept Auspert over het podium in de fase waarbij de ene zich aan de andere opdringt. De verzoening toont zich letterlijk met een kus. Tevens zit er ook een seksuele geladenheid in het werk wanneer hij op de knieën, haar liggend op de rug, enkele keren voortstuwt. Net als “Forgotten Land” voelt “Dialoog” wat gedateerd aan, hier onder andere te zien in de mannelijke dominantie.

“De groene tafel” gaat het verst van al terug in de tijd, naar zijn première in 1932, maar blijkt dan weer niets ingeboet te hebben qua thematiek en actualiteit. Een sterke aanklacht is het tegen de politiek en de wereldleiders (de heren in het zwart), mannen met maskers op die oeverloos zitten te vergaderen en te discussiëren terwijl de oorlog slachtoffers maakt. Teun van Roosmalen zet met zijn hoekige bewegingen het personage “De dood” zeer goed neer, vaak in het groen belicht. De dood ontziet niemand, ook niet de profiteur die het jonge meisje aanzet tot prostitutie bij de soldaten. De dood zal haar als laatste tot zich nemen. Tenslotte blijkt de profiteur met zwarte bolhoed - die gesneuvelde soldaten besteelt – ook een vogel voor de kat. Een theatraal – in zekere zin expressionistisch – werk dus, dat weliswaar erg scenisch aanvoelt met veel black outs terwijl de pianisten Albina Skvirskaya en Geert Callaert wel blijven doorspelen. Het maakt dat de choreografie het repetitieve karakter van de muziek onderbreekt, wat jammer is. Het deuntje blijft wel hangen maar het spel op het podium doet dat in beperkte mate.

Hét onbetwiste hoogtepunt van de avond, zowel qua belichting, kostuums, choreografie als muziek is dan ook “In Flanders Fields”. Het werk dat getiteld is naar het gedicht van Major John McCrae uit 1915 toont koppels die uit elkaar getrokken worden door de oorlog omdat de mannen opgeroepen worden om te gaan strijden. De emotionele laag zit ‘m in de score die zeer eclectisch is. De pas de deuxs variëren dan ook van pittig (begeleiding op xylofoon), romantisch tot zelfs sprookjesachtig (Vanlessen die hier wel erg naturel en soepel danst, inclusief lifts met zijn vertrouwde partner Aki Saito). Met die beige broeken en bretellen roepen de mannen bij de start al meteen de sfeer op van een Broadway-klassieker. West Side Story is tijdens de dansstukken voor ensemble bij de start nu eenmaal niet veraf. De mannen zien we in rijen recht naast elkaar, terwijl de vrouwen daar in diagonale lijnen doorkruisen. Een man wil toch blijven maar wordt door de rest meegetrokken.  De ene na de andere komt om, rook en geel licht verwijzen naar de gasaanvallen terwijl Vanlessen met open handen “waarom?” uitbeeldt. De vrouwen in zwarte jurk vinden hun dode geliefde terug. Amarante kiest om die rouw van korte duur te houden en kiest resoluut voor de hoop, slim bekeken door het publiek te verblinden zodat in geen tijd de ballerina’s in een jurk in rood met zwarte accenten – net als de klaproos – die hoop kunnen uitbeelden door opnieuw met hun partner te dansen in een volgend leven.

“In Flanders Fields” van Ricardo Amarante - dat tevens op een synthese lijkt van de drie andere werken: het combineert het verhalende (“De groene tafel“) met uitingen van emoties onder mensen (“Dialoog“) in zijn context (“Forgotten land“) - doet dus wat we van modern ballet verwachten: aan pure esthetiek een stevige emotionele betekenis geven. Logisch dus dat net deze choreografie onder de huid blijft kleven en met het luidste applaus van de avond ging lopen.  Niet meer dan terecht overigens.

< Bert Hertogs >