Recensie Dora G

Met Dora G. debuteert Greet Jacobs als actrice en schrijfster van een toneelstuk. Haar invalshoek: een groene afvalcontainer waarin ze allerlei spullen, privé bezittingen, … bij elkaar vond van een leven dat blijkbaar weggesmeten is. Jacobs pluist uit wie die Dora was, haar ouders, man, en gaat op zoek naar familieleden die nog leven. Het werk leest als een Facebookwall avant la lettre, met hier en daar een aantal interessante reflecties over het leven, maar ook met de nodige banaliteiten in. Non- fictie en fictie ontmoeten elkaar wanneer de actrice zelf antwoorden zoekt op onbeantwoorde vragen.

Op zoek naar wie Dora G. was, schrijft ze een brief aan meneer Kaufmann. Lang zal ze denken dat Benjamin de geliefde was van haar, maar dat blijkt niet zo. Samuel was dat, en ze ontmoetten elkaar kennelijk pas op latere leeftijd. Oprecht en zeer herkenbaar zet Greet Jacobs Benjamin neer, met gekruiste armen, in defensieve houding, omdat hij enerzijds wel wil antwoorden op de vragen die ze heeft, maar anderzijds ook geremd is. Dat de relatie tussen Benjamin en Dora niet goed zat, heeft daarmee te maken. Maar ook omdat een buitenstaander die rommelt in het verleden van hem en zijn familie nu eenmaal niet meer dan logische achterdocht met zich meebrengt. Zijn vader was ook gesteld op zijn privacy.  Wat hem dan toch over de streep trok om haar te ontmoeten in Café Pelgrim? De voorzichtige formulering in de brief én haar leeftijd: 25.  

Dora G. geeft op een erg toegankelijke manier inzicht op het leven van Joden in het begin van de twintigste eeuw en hoe ze nu in het leven staan. Jacobs schreef haar brief in het Engels in de veronderstelling dat de meeste Joden die taal spreken (onrechtstreeks vermoedde ze dat niet iedereen het Nederlands machtig is). Subtiel geeft de maakster dus mee dat ze zelf een vooroordeel had ten opzichte van de Kaufmanns. De manier waarop dat beeld rechtgezet wordt in een antwoord op haar brief is subtiel, zonder haar te schofferen, maar wel to the point.

De nicht van Dora spreekt ze dan weer in het Frans aan. Dora was in Polen geboren en een echte Parisienne. Via Brussel is ze uiteindelijk in Antwerpen – met enig gevoel voor drama beschreven als “C’est l’horreur” - terechtgekomen. Dora miste Parijs en alles erna was wat onder haar stand zo leek het.

Haar beide ouders verloor ze toen ze veertien was, in 1942. Gedeporteerd tijdens de oorlog. Verder komen we te weten dat Putte een van de weinige plekken is waar je iemand gegarandeerd voor eeuwig kan begraven in afwachting tot de nieuwe Messias komt. Ook het spanningsveld autochtoon-allochtoon passeert even: “Als ze je vuile Jood noemen dan sla je maar op hun gezicht.” krijgt ie als kind te horen. Het leven in twee werelden, met twee identiteiten dus. “Mijn vader vond op een bepaald moment dat ik niet Joods genoeg was.” zo plaatst ze het zionisme.    

Dora was niet de enige vrouw in het leven van Samuel, er was ook eerder Naomi Hofberg. Wat Samuel en Dora bij elkaar bracht, was gemeenschappelijk gemis. Zij miste haar ouders, hij zijn ex. Gemis als bindmiddel dus. Via het dagboek van Dora G. beschrijft ze de spanningen in de relatie maar ook de medische toestand van haar hoofdpersonage. Ze bezocht wel wat dokters.

Daar komen we op een zeer moeilijk moment in de voorstelling. Sowieso is een dagboek een vertrouwelijk document, maar het medische dossier is dat helemaal. Jacobs verhaal surft dus op de zeer dunne lijn tussen jeugdig enthousiasme op zoek naar het avontuur tijdens de research in een human interest-onderwerp, maar het is ook geen klein beetje voyeuristisch en roept vragen op of een gestorven persoon geen recht heeft op privacy. Of een dagboek van een dode zo maar in de openbaarheid mag gebracht worden. Jacobs stelt dat “Schrijft niet iedereen een dagboek in de hoop dat iemand het leest?”. Maar is  dat wel zo?

Het Franstalige karakter van Dora G. mag niet onderschat worden. De voorstelling kent een aantal pittige Franstalige passages om Dora via haar nicht voor te stellen. De productie is 15+. Het niveau van Jacobs’ vloeiend Frans is behoorlijk hoog. Vraag is of in 2015 het allemaal niet wat snel gaat en een stevige boterham Frans is voor studenten uit het vijfde en zesde middelbaar. Het stuk Dora G. is overigens drietalig, ook het Engels komt aan bod.

Met Dora G. levert Greet Jacobs een aardig debuut af al is het verhaal soms wat vrijblijvend en eigen aan human interest wat banaal bij momenten. Maar wat er in die koffers zit, dat wil je als toeschouwer dan weer wél weten. Jacobs weet dus wel te prikkelen en je mee te zuigen in haar ontdekkingstocht. Toch kunnen we er niet onderuit dat we na drie kwartier wat ongemakkelijk werden van zaken als “Dora had een kleinere linkerborst in vergelijking met de rechter.” We krijgen inzicht waarom vrouwen zonder kinderen vaak volle snoepdozen bezitten. En hoe een vrouw zelf naar vrouwen kijkt. Zijn vrouwen als een narcis met een korte bloeiperiode of eerder als onkruid: totaal overbodig?  Maar dé vraag die zich stelt na het bekijken van Dora G: Wat is de grens tussen voyeurisme en met wellicht goede bedoelingen op zoek gaan naar een goed human interest-verhaal? Geldt privacy nog voor overledenen? En hebben nabestaanden het recht om zich daarover uit te spreken in naam van die dode ziel?

< Bert Hertogs >