Recensie Die weise von Liebe und Tod

De relatie tussen muziek en dans. Die bestudeerde Anne Teresa De Keersmaeker de voorbije jaren voornamelijk met de focus op abstractie. In het verleden heeft de choreografe echter ook gewerkt met tekst. Al sinds de jaren ’80 speelt ze met het idee om iets te doen met Die Weise von Liebe und Tod des Cornets Christoph Rilke van Rainer Maria Rilke uit begin twintigste eeuw. Een koortsdroom over sneuvelen in de oorlog is het. Een tekst die in beide Wereldoorlogen overigens als propagandamateriaal is gebruikt. De Keersmaeker zelf deed op het einde van de Belgische première van haar recentste creatie tijdens het buigen haar schoenen, werklaarzen uit net als de danser Michaël Pomero en fluitiste Chryssi Dimitriou. Een statement richting Parijs, waar een mars voor het klimaat door de terreurdreiging niet mocht doorgaan, en honderden mensen dan maar bij wijze van symbool hun schoenen achterlieten aan de Place de la République. De Keersmaeker en co zetten hun schoenen daar op deze manier bij, terwijl een foto van Reuters op de achtergrond geprojecteerd wordt.

Die Weise von Liebe und Tod des Cornets Christoph Rilke bestaat uit verschillende frasen, waarbij De Keersmaeker, dan weer Pomero de beweging doen evolueren. De taal is voor alle duidelijkheid van De Keersmaeker. Zij gebruikte een pentagonale structuur als basisfiguur. Een figuur die groter wordt via de evolutie, spiraal-en cirkelbewegingen. Het moet gezegd dat vooral de cirkelvormige lijnvoering met het blote oog opvalt, zowel in de korte draaibeweging rond de as, als het naar voor dan weer achterover hellen. Daartegenover staat de strakke lijnvoering, onder andere ondersteund door één arm horizontaal te houden waarmee ze een rechte trekt, een rechte van een vijfhoek die niet met het blote oog te zien is.

De relatie toeschouwer-verteller kent een zelfde verloop. De eerste tien hoofdstukken passeren namelijk via projectie. Daarna herhaalt De Keersmaeker de Duitse tekst, eerst nog door een andere positie aan te nemen, te freezen terwijl ze de tekst vanbuiten opzegt, met verschillende accenten en ritmiek. Op den duur gaat die tekst via zijn tempo en dynamiek in interactie met de choreografie en ontwaar je dat de dans, en de belichting de tekst volgt.

Zo komt in hoofdstuk 19 het bed ter sprake. Dan gaat de choreografe op haar rug liggen. Wanneer op het einde daarvan een gebed volgt, zit ze met één knie op het podium. Vanaf het 23^ste hoofdstuk tot en met 25 wordt de zaal en het podium in fel rood belicht. De koortsdroom komt op zijn hoogtepunt wanneer de soldaat Christoph Rilke von Langenau in een slot onderdak heeft gevonden, maar zijn schuilplaats in brand gestoken wordt. De vaandeldrager van het leger die hij is, rent met de brandende vlag naar buiten, wordt omsingeld door de vijand en komt om. Hij sterft dus een heldendood, vandaar ook dat het werk voor propagandadoeleinden werd gebruikt. Ook hier staat de productie voor op de kijker, Pomero is al af het podium nog voor we te horen krijgen dat de soldaat gestorven is. Die Weise von Liebe und Tod des Cornets Christoph Rilke is dus meer een solo dan een duet, maar ook weer niet zuiver een solo.

De brief van de omgekomen soldaat die aan zijn moeder zeer fier schrijft dat ie de taak heeft gekregen om de vlag te dragen en hij in zijn tuniek hield bij een rozenblaadje belandt in het vuur.

De koortsdroom komt ook terug in Opera per flaute  van Salvatore Sciarrino waarvan de fluitiste Immagine fenicia en All’aure in una lontananza laat horen. Vaak tuffende, stotende, zuigende, dan weer stevig blazende geluiden laat ze uit haar dwarsfluit horen. Zoals een locomotief, maar dan wispelturiger, grillig van ritme, waar nauwelijks (regel)maat op lijkt te staan. 

Met Die Weise von Liebe und Tod des Cornets Christoph Rilke brengt Anne Teresa De Keersmaeker opnieuw een zeer formalistisch werk, waar weinig gevoel in zit. Het werk kruipt dus niet onder de huid, zelfs de tekst cijfer je volledig weg bij een eerste kennismaking. De focus ligt dus op ritme, lijn, structuur van dans, tekst en klank, hun relatie en de manier waarop ze elkaar beïnvloeden en in beweging zetten. De geprojecteerde en uitgesproken tekst hoe aanwezig die op de voorgrond ook geplaatst mag zijn, komt in het geheel niet meer dan als een radar in het grotere radarwerk over.

< Bert Hertogs >