Recensie Grey Gardens

Hilarisch en tragisch tegelijkertijd. Zo leest Grey Gardens over Big Edie en Little Edie die in een overwoekerde, vervallen villa wonen. De voorstelling is gebaseerd op de documentaire van Albert and David Maysles uit 1975 over het leven van Edith Ewing Bouvier (Big Edie) en Edith Bouvier Beale (Little Edie). Wasberen, spoken, zwerfkatten en ratten zijn er. Toen het huwelijk tussen Phelan Beale en Big Edie afliep, startte letterlijk en figuurlijk het verval van het leven van moeder en dochter, hier neergezet door een onwaarschijnlijk straf duo: Gene Bervoets als de moeder en  Chiel van Berkel als de dochter. Beiden leven in het verleden, afgezonderd van de wereld en zijn wereldvreemd dus.  Hoorden ze ooit tot de adel dan is nu zowat de bodem der marginaliteit in hun leven bereikt. De twee acteurs zijn nog op hun best van al wanneer ze halfweg aan het freewheelen slaan, een pintje drinken in bed en Bervoets met zijn hoge stemmetje zegt dat ie toch liever een glas met Lukaku of Kompany had dan een met Vermaelen of Vertonghen op, wat Bervoets even doet freewheelen en bij “Vermaelens Projects” brengt. Van Berkel kan zijn lach dan weer niet inhouden wanneer blijkt dat een vrouw die een hondje buiten uitliet niet wist wat haar overkwam toen hij “brand!” riep en naar buiten snelde. De “kerstboom”, hier een zwaar eufemisme voor een kale tak in een pot met minimale versiering, had een ‘kortsluiting’ veroorzaakt.

Krantenpapier, zowat overal verspreid op het podium, afval ook. Enkele theaterstoelen in CC Brasschaat hebben ook krantenpapier over zich. Dat is alvast het eerste signaal dat Abattoir Fermé zowel de zaal als het podium gebruikt tijdens de voorstelling. Het publiek wordt dus betrokken, de kledijkeuze becommentarieert, en hier en daar wordt een compliment gegeven (“U doet me helemaal aan mijn moeder denken met baard en al”). Big Edie – die geen nagel heeft om aan haar gat te krabben – gedraagt zich als een ‘gulle’ dame, een bomma die niet wil dat haar kleinkinderen ook maar iets te kort komen. Zo wordt alvast het publiek behandeld maar dan met drank (“oh neen, dat was mijn ochtendurine”), tomaten, en ijs (met de hand uit een doos te halen). Moeder en dochter hebben namelijk geen glazen meer, drinken uit bokalen, die ook dienst doen om het vals gebit van de oudste in te steken onder andere. Dan weer wil de oude vrouw een foto maken van het publiek en draagt ze op om te lachen.

Wanneer de moeder doorheeft dat ze wat aan het zweten is, de oksels en onderaan in het bed wat afdept met tissues, is het tijd voor een douche. Bervoets gaat naakt, met een kleine theateringreep lijkt het erop dat ie een vrouw is met hangtieten. Van Berkel krijgt de eer om een emmer water over hem te gieten. Geen zeep. Einde douchescène. Bervoets mag de oude, bemoeizieke steeds zijn dochter onderbrekende moeder spelen. Een vrouw die richting levenseinde gaat in het kindse gedrag (“hoeveel speelse poesjes zie je?”) terwijl hij wijst naar een boekje voor peuters en het ranzige toont (water waar het vals gebit in zat opdrinken). Little Edie blijkt voorbij de vijftig maar haar tijd nog steeds vooruit op vlak van mode. Althans dat denkt ze. Het kindse in haar uit zich in “Ik ga op reis en ik neem mee …” en het experimentele gedrag. Ze wil namelijk testen hoe kattenvoer proeft. Niet al te best blijkt, en dus wil Chiel van Berkel de zaak doorspoelen met rum, door zijn mond aan de fles te hangen. Maar dat is zonder Bervoets gerekend die in de dominante moederrol “geen brokken” in haar rum wil.

Beide vrouwen wilden het tot zangeres schoppen. Beiden zijn daar in gefaald. Ook in de liefde. “Voor mevrouw Beale werd seksueel niet gezorgd” luidt het. En hoewel de dochter vaak het voor bekeken wil houden (uiteindelijk zijn de twee broers wél de deur uit), blijft ze bij haar moeder. “You and the night and the music” (Julie London) en “Tea for two” (Doris Day) zijn maar enkele songs waarbij de twee de sfeer oproepen uit ver vervlogen tijden.

Grey Gardens brengt rechttoe rechtaan straight in your face humor à la hollandaise. Het soort humor dat nauwelijks op onze Vlaamse podia te zien is want ijzerscherp en heeft ook lak aan compromissen. Niet zelden komt de voorstelling chaotisch over zoals het leven van beide vrouwen is. Die chaos, die anarchie ook (hoewel Big Edie domineert en commandeert), geeft zo veel ruimte en vrijheid aan twee acteurs dat de conclusie simpel is: dit verhaal is eten en drinken voor elke creatieveling. En in het geval van Abattoir Fermé druipt het spelplezier er nog eens af ook. De locatie Brasschaat kon geen groter contrast opleveren met het thema verval. Dat is een plus.

< Bert Hertogs >