Recensie Falstaff

Subtiel en perfect gedoseerd. Dat is de humor die we voorgeschoteld krijgen in Verdi’s laatste opera Falstaff. Verdi bewees hiermee dat ie wel degelijk ook een opera buffa kon componeren. En hoe. Hoewel deze opera ondertussen al 115 jaar bestaat, blijft het een brandend actueel thema: een man die op twee paarden wed en dus twee welstellende vrouwen (Alice en Meg) het hof maakt om zijn moeilijke financiële toestand op te lossen. Maar de dames komen alles te weten waardoor een spiraal aan intriges ontstaat. Hilarisch.

Het lijkt wel het verhaal van een Britse soapserie. Herkenningspunten met “Allo allo”, “You rang my lord”, en “Fawlty towers” zijn nooit ver weg. De opera begint met Falstaff die aan een tafel zit in een café. Een vergelijking met het personage René Artois uit “Allo Allo” komt in ons te boven.

Het libretto van Arrigio Boito, naar William Shakespeares “The merry wives of Windsor en King Henry IV” is grandioos. Er wordt gescholden, plannen bedacht, compleet verkeerde gedachten opgezet, enz. Vocaal horen we sterke prestaties van de volledige cast. Bruno Caproni zet een subtiele Falstaff neer die toont dat ie een geweldige mimiek bezit. Vaak trekt hij een bizar gezicht of fronst hij de wenkbrauwen. Zeer knap is de meerstemmige zang tussen Ana Ibarra (Alice Ford), Angélique Noldus (Meg Page), Barbara Bargnesi (Nanetta) en Elzbieta Ardam (Misstress Quickly) wanneer ze ontdekken dat Falstaff twee identieke liefdesbrieven naar Meg en Alice stuurde. Eigenlijk is de ganse partituur zo fris en levendig, dat de opera geen seconde verveelt. Wanneer Falstaff Alice het hof maakt, horen we een fagot die perfect aansluit bij de kleine gezellige dikkerd die wat hautain denkt dat hij dé man is.

Ook visueel speelt de opera zijn troeven uit. We zien constant decors en kledij die de sfeer van de 50’s periode uitademen. Op Alice na, zien we vooral kleedjes in pasteltinten. We zien bij aanvang van de opera een bar, met typische stoelen, tafels en toog uit die jaren. Ook zullen we heel wat hout en ramen zien. Vooral de woonkamer stelt iets zeer herkenbaars voor. Een tv toestel uit die tijd geeft ook de gitarist weer die even een gitaarsolo heeft. De filmbeelden op de achtergrond maken het geheel dan weer eigentijds en doen (al dan niet bewust) verwijzen naar soapseries waar (hilarische) intriges schering en inslag zijn.

Een beetje vreemd, en volledig ongewoon is dat we de decorwissels zien gebeuren terwijl de dirigent op groen licht wacht om het volgende tafereel in te zetten. Voor een opera buffa, kan dit. De moraal van deze opera: “Alles in de wereld is gekheid. De mens is als grappenmaker geboren. […] Iedereen wordt gefopt. Elke sterveling neemt een ander in het ootje.

De humor in deze opera is perfect gedoseerd. De opbouw ervan, de vertaling in de boventitels, de herhaling als stijlmiddel en de visuele vondsten tijdens de filmbeelden maar ook de finale met maskers en nog veel meer geven weer hoe rijk deze opera op scène werd ingevuld.

Als dan ook nog eens het lot meezit, kan deze voorstelling helemaal niet meer stuk. Mister Ford (Werner Van Mechelen) die via een list Falstaff de opdracht geeft om zijn eigen vrouw Alice te verleiden, gooit op een bepaald moment zijn hoed weg. Die bleef perfect hangen aan een tak van een dorre boom. De operazanger was er zelf van verbaasd zo liet hij via handgebaren verstaan aan een collega. Die antwoordde via handgebaar ‘niet slecht!’.

Zelden maken we een operavoorstelling mee waar het Italiaans zo verstaanbaar is. Bij andere producties bereikten soms enkel de klinkers onze oren. Nu konden we bijna alles verstaan, ook al wordt er soms, bijvoorbeeld door Barbara Bargnesi (Nanetta) behoorlijk zacht gezongen. In deel 2 zingt ze trouwens een prachtig elfenlied als elfenkoningin.  

Het is alvast de tweede opera buffa dit jaar (na een schitterend “Le Nozze di Figaro”) waarvan we in de wolken zijn. Dit is het soort opera dat je gerust een tweede keer wil zien en horen. Chapeau.

< Bert Hertogs >