Recensie Je Anne

Hoe vertel je een verhaal dat iedereen kent en nooit mag vergeten? Hoe vertel je van die angst voor de waanzin van de vervolging zonder je publiek weg te jagen? Hoe breng je het verhaal van een 13-jarig joods meisje dat samen het haar gezin en nog 4 vreemden jaren opgesloten leefde in het Amsterdam van de jaren ‘40 zonder je publiek in een depressie te jagen? Theaterproducties Judas heeft met haar versie van “Je Anne” alvast een verdienstelijke voorstelling op de planken gezet.

Het regieconcept voor deze voorstelling was op het eerste zicht nogal raar: het decor bestond uit een grote boom met een bankje, een grasveld en een projectie van natuurbeelden. Een oude vrouw zat  op het bankje en vertelde haar verhaal en plots was het 12 juni 1942: Anne Franks 13^de verjaardag; het moment waarop ze haar dagboek “Kitty” krijgt. Het duurde een tijdje voor je als toeschouwer doorhad dat de oude vrouw eigenlijk Anne Frank voorstelde mocht ze de Holocaust overleefd hebben en ergens in Frankrijk wonen. Vervolgens bleef de oude vrouw gedurende de hele voorstelling rondspoken op de scène en nam ze af en toe de tekst van de jonge Anne over. Theatertechnisch was dit misschien een goede vondst, maar persoonlijk vond ik het eerder verwarrend dan verhelderend.

Dit regieconcept had tevens tot gevolg dat de voorstelling zich eigenlijk afspeelde in de vrije natuur in plaats van in het decor van een benauwende, Amsterdamse achterkamer. Het was pas tijdens de pauze, toen iemand het concept aan het uitleggen was, dat ik begreep dat de regisseur Brigitte Odett op deze manier de hunker naar vrijheid en openheid in deze beklemmede omstandigheden wilde visualiseren. Misschien ben ik net iets te conservatief om al deze moderne ingrepen ten volle te kunnen waarderen… En toch was ik erg onder de indruk van deze voorstelling.

De acteerprestaties van o.a. Dirk van de Merlen en Liliane Dorekens maakten er een beklijvende voorstelling van. Het nieuws dat over de oude radio kwam, schetste de historische achtergrond waartegen het verhaal zich afspeelde. Het publiek werd meegesleept in de gevoelens van de families Frank en Van Daan in deze periode van angst, twijfel, onmacht, irritatie en hoop. Dit werd geïllustreerd in liedjes als: “Doodgewone dag”, “Ik ben geen jood”  en “Ik overleef”. Je kon je moeiteloos verplaatsen in de leefwereld van het achterhuis. Daar waar de alledaagse, kleine irritaties konden uitgroeien tot ernstige discussies; waar de leefomstandigheden achteruit gingen en de spanningen en de onzekerheid toenamen.

En toch mocht er tijdens de voorstelling ook gelachen worden. An Vanderstighelen zette een speelse Anne neer die in het gezelschap van haar 7 huisgenoten haar puberteit met alle bijkomende probleempjes doormaakte.  Het lied “Hollywood” was een vermakelijk intermezzo waarin de kleine Anne droomt van een leven zoals grote sterren van  het witte doek.

De muzikale omlijsting van “Je Anne” was verbazingwekkend goed. Ik vroeg me al geruime tijd af hoe men dit verhaal in een muziektheater kon omzetten zonder afbreuk te doen aan het gegeven en was aangenaam verrast over het resultaat. Michael Cohen is er in geslaagd muziek te schrijven die past bij het verhaal. Er werd overwegend gebruik gemaakt van piano en daarbij klarinet, saxofoon of accordeon. Tijdens “Chanoeka Song” klonk het als ware klezmermuziek. De liedjes uit deze voorstelling die het meest bijbleven waren: “Zonder verplichting”, Vrij”, “Ik overleef” en het aangrijpende “Chanoeka Song”. Misschien niet toevallig ook 4 liedjes die door de voltallige cast gezongen werden en waarin Wim Van den Driessches stem opvallend aanwezig was.

Susanne Juchtmans, Liliane Dorekens en Steven Savelkoels konden me in deze productie niet overtuigen met hun zangtalent.  De stemmen van An Vanderstighelen en Wim Van den Driessche bekoorden me des te meer.

Toen op het einde van de voorstelling de personages één voor één hun koffers opstapelden en men vertelde hoe hun leven verder afgelopen was, kreeg ik koude rillingen. Het beeld van die stapel koffers en de afloop van hun leven kan niemand onverschillig laten. Het is belangrijk dat dit verhaal niet uitsterft met het wegvallen van de laatste ooggetuigen, want anders gebeurt het opnieuw. De regisseur heeft dit gegeven proberen in te werken in het verhaal door tijdens de voorstelling  via een radio-uitzending ook te refereren naar o.a. het conflict in Darfur, maar dat kwam toen niet echt helemaal uit de verf.

“Je Anne” is ondanks bovenstaande kritiek een voorstelling die zeker de moeite waard is om een keertje te gaan bekijken. Misschien zou het niet slecht zijn mocht ook een jongere generatie via deze voorstellig terug een beetje oog krijgen voor het gevolgen van extremisme en onverdraagzaamheid in welke vorm of tijd dan ook.

< Sascha Siereveld >