Recensie Bleten

Van kwart na acht tot bijna half twaalf met een pauze van ongeveer twintig minuten. Zo lang duurt Blèten, de jongste voorstelling van Warre Borgmans, Jokke Schreurs en Dave Reniers. Een lange zit dus die weliswaar zijn inkakmomenten heeft (onder andere na het eerste uur wanneer er nog een half uur te gaan is voor de pauze komt). Maar meester verteller Borgmans weet toch het publiek bij de les te houden. Dat doet ie door verschillende elementen uit verhalen terug te laten komen op andere tijdstippen: stof doet denken aan een tent die hij door een onmogelijke handleiding niet voor zonsondergang wist op te stellen, met de hand teken doen dat je mag komen (bij de autokeuring, in het bain sacré van Lourdes, in het repetitiekot,…), het proper houden van de auto, … zijn er maar enkele. Ook taalhumor zit in de ganse voorstelling verweven met Nederlands dat ie letterlijk vertaalt naar het Engels, dan weer het Frans. Borgmans en co waren dus op dreef en droegen de voorstelling in Merksem op aan de pas overleden komiek en Merksemnaar Gaston Berghmans.

Borgmans meldde dat ze de dag eerder in CC Brasschaat – met “op een beugschoot van hier” had ie meteen zijn eerste hilarische verspreking van de avond beet - hadden opgetreden en met de auto nog via de Bredabaan in Merksem, waar Berghmans woonde, gepasseerd waren niets vermoedend dat de komiek een dag later zou overlijden. De verteller herinnerde zich nog dat hij Gaston en Leo nog apart leerde kennen toen ze nog optraden in baancafés nog voor ze een duo vormden destijds.  Plots gaat een gsm af in het publiek waarop Warre fijntjes meegeeft dat in de tijd dat Berghmans op een podium stond er nog geen gsm’s waren (in zijn bekendste sketch “Joske Vermeulen” belt Leo in een telefoonhokje naar de vaste telefoon). Verder jent Borgmans even het publiek omdat het is gekomen naar een voorstelling die “Blèten” heet. Dat is om problemen zoeken, aldus de acteur waarna we “Careless love” een blues traditional op ons bord voorgeschoteld krijgen.

Het is trouwens niet allemaal blues op muzikaal vlak wat we te horen krijgen. Borgmans verwijst niet zelden naar musical. Zo heeft hij altijd een “Sound of Music”-gevoel, een “the hills are alive”-moment wanneer de poort open gaat en hij de Bisschoppenhoflaan in Deurne te zien krijgt na de autokeuring. Niet veel later brengt hij een Grungblavers versie van “I don‘t know how to love him“ uit Jesus Christ Superstar dat ie naar het Antwerps vertaalt als “Hoe moetek hier van houwe?“ Dubbelzinnig is ie – ook later zullen de seksuele toespelingen niet wegblijven – wanneer Borgmans vertelt dat Dave een sonde in zijn uitlaat stak. “Mary don’t you weep”, een negro spiritual begeleid door Schreurs op akoestische gitaar en Reniers op mondharmonica klapt het publiek ook mee op het einde waarna Schreurs meteen “Je zal voor haar nooit meer dan een nuttig huisdier zijn” brengt. Hij toont er dat ie vocaal wat te kort komt bij de hoge noten. Het spirituele thema komt in de voorstelling terug wanneer Borgmans de geldklopperij (boerenbedrog vertaalt hij letterlijk naar “tricherie du paysan”) van Lourdes (opnieuw goed voor een taalspelletje met ‘loer dis’) aan de kaak stelt, en het absurde van banale zonden opbiechten in ijskoud gezegend water aanstipt terwijl Schreurs en Reniers hun meest ‘schijnheilige’ devote kant tonen door te pas en te onpas het “Ave Maria” in het Frans op te zeggen en te zingen.

Ook opvoeding houdt Warre Borgmans tegen het licht wanneer hij “This be the verse” van Philip Larkin uit 1971 brengt en heerlijk overdrijft in zijn uitdrukking: “They fuck you up, your mum and dad.” Als kind word je opgefokt omdat je ouders ook door hun ouders opgefokt werden. Conclusie: uw miserie wordt generatie op generatie doorgegeven. Om dat te omzeilen is er slechts één remedie (stelt ie grappend): niet aan kinderen beginnen. Dat brengt hem via de “urinewegen van de ziel: de tranen” tot Warres eigen versie van Romeo en Julia (de film uit 1968 van Franco Zeffirelli), waarbij hij sommige scènes (handen tegen elkaar, vingers door elkaar laten glijden terwijl hij “let lips do what hands do” zegt) met Dave Reniers speelt en in de korte – nu ja, kort is relatief in deze voorstelling – samenvatting onder andere “Kiss” van Prince, “We’ll meet again” van Vera Lynn, en “Puppet on a string” van Sandie Shaw integreert, en een heleboel Nederlandse uitdrukkingen die letterlijk vertaald werden (“they were in the flowers of their lives” (ze waren in de fleur van hun leven), “Hello Everybody” (het magazine Dag Allemaal), “Let’s call a cat a cat” (laten we een kat een kat noemen), “ahead with the goat” (vooruit met de geit) en maatschappijkritiek uit het verhaal naar het heden gebracht: “de prins/politie kwam na de feiten” waarna hij via de zin “de dood heeft de honing uit je lichaam gezogen” komt bij “What is youth” van Nino Rota.

In het tweede deel komt onder andere Elvis Presley langs met “Tomorrow night” en een van de bekendste liefdessonnetten van de Italiaanse dichter Francesco Petrarca: “Pace non trovo, et non ò da far guerra” (“Ik vind geen vrede en ik kan niet strijden”) waarbij het trio eindigt met “Er is voor mij maar een manier van nuchter zijn en dat is nuchter zijn zonder herinnering aan wijn. Als ik mij toch laat verleiden tot een glaasje wijn…” dat ze het publiek educatief verantwoord – visueel ondersteund dus - aanleren.

Het slimme aan Borgmans is dat ie flauwekul en erg populaire zaken (een absurde gebruiksaanwijzing van een tent, fait divers, wat platvoers seksueel getinte inhoud als squirting en bondage, een meezingnummer,…) mengt met artistiek straffe dingen. Dat is zijn sterkte. Dat maakt zijn vertelkunst zo toegankelijk. Maar aan de andere kant is het ook zijn zwakte want met dat banale scoort ie iets te gemakkelijk en haalt hij zijn niveau wat onderuit. Al moet gezegd dat het een prestatie is dat ie erin slaagt om zijn publiek van kwart na acht tot half twaalf – er zijn opera’s die korter zijn – in een theaterzaal weet te brengen en te houden en dat met een voorstelling die “Blèten” heet. Als dat niet om te blèten is voor al die (inter)nationale collega’s van Borgmans die daar niet in slagen, dan weten we het ook niet.

< Bert Hertogs >