Recensie Schitz

Met Schitz brengen KVS en regisseur David Strosberg het wrange stuk van de Israëlische auteur Hanoch Levin. De tekst is vooral een aanklacht tegen onze consumptiemaatschappij en het neoliberalisme waar alles een prijs heeft: ook het uithuwelijken van een dochter,… Waarbij menselijke relaties niet op het voorplan komen, maar geld, onderhandelingen en transacties dé kern uitmaken van het (lege) bestaan.

Bruno Vanden Broecke, Brenda Bertin, Jean-Baptiste Szezot en Mieke Verdin spelen respectievelijk de vader, de dochter, de (toekomstige) schoonzoon en de moeder in deze productie die start op de tonen van “Hardest Button To Button” van The White Stripes. Moeder, dochter en vader zijn op zijn zachtst gezegd wat gezet. Vooral Vanden Broecke ziet er uit alsof hij kabouter Plop is, maar dan zijn muts vergeten op te zetten is. Na de drumsolo en gitaarsolo, waar het gezelschap op danst, vraagt de vader zich af waarom hij niet in staat is zijn dochter uit te huwelijken. Volgens hem is ze nochtans een koopje omdat er veel vlees aan is. Eigenlijk krijg je twee voor de prijs van 1 en dat terwijl mensenvlees tegenwoordig duurder is dan varkensvlees volgens hem. Erg sarcastisch is de liefdesbetuiging van Jean-Baptiste Szezot die als Roemeen vooral geïnteresseerd is in de twee vrachtwagens en de 50% aandelen in een bulldozer die haar vader heeft. Hij denkt al aan zijn erfenis terwijl hij koudweg over zijn toekomstige stelt: “uw lichaam dat met uw massa elke beweging verplettert”. Daarmee geeft hij gehoor aan het eerste gezongen nummer van de avond “Laat er eindelijk een man komen”.

Szezot slaat aan het tapdansen in “Ik was een officier in het leger” waarbij hij een vrouw die kan borduren hoog aanschrijft. Niet veel later laat Bertin het vurigste verlangen van haar personage horen in “Ik zou willen trouwen met een friet”.  Beiden vinden elkaar omdat ze onder andere alle twee niet houden van een koude wc-bril. Die bekleden ze dan. Al geeft de officier wel mee dat hij niet erg ambitieus is op privé vlak: “wie niet hoog grijpt, gaat niet diep vallen” en het idee uiteindelijk verkocht krijgt dat men aan de kant van de bruidegom de taak heeft om de bruidegom te leveren, en aan de kant van de bruid al de rest zoals een drie kamerwoning 10 minuten buiten de stad, een auto (vierdeurs) anders zal de toekomstige grootvader zijn kleinkind slechts om de twee jaar zien, en 2500 contant. Uiteindelijk gaat de vader grotendeels akkoord met de deal, al moet de toekomstige schoonzoon meermaals dreigen met de onderhandelingen te verlaten. “Toen ik twintig jaar oud was had ik een stel ballen” zingt de vader die op zijn zestigste vaststelt dat zijn ballen nu zo leeg zijn  als een lege ballon.

Het is het wat vulgaire moment in de voorstelling waarbij enkele toeschouwers de Bourla verlaten. – Toegegeven, wie de spottende laag niet doorheeft, ziet en hoort wellicht uitsluitend materiaal dat over wel erg banale zaken gaat. Komisch is het moment waarop de moeder probeert te geraken aan het kruis van de vader, die met zo’n overgewicht zit, dat het mannelijk lid terugvinden niet vanzelfsprekend blijkt waarbij hij weet: “Als die recht komt, komt alles weer recht. Als die instort, stort alles in”.

Vanden Broecke jodelt erop los, steekt de draak met “Laat me nu toch niet alleen”  en brengt “Ik heb twee prachtige camions.” Ondertussen broedt de schoonzoon op niet al te frisse plannen. “Ik ben een smeerlap” bekent hij aan de dochter: “Ik heb een klein stil verlangen dat uw vader er niet meer zou zijn.” luidt het waarna hij even later meldt dat hij dat verlangen ook heeft over haar moeder.   Brenda Bertin en Jean-Baptiste Szezot zien we vervolgens enkele seksstandjes aannemen waaronder op zijn hondjes. “Ik zou ook willen dat zij er niet meer zou zijn. Ze hangt vol ballast.” Twee derde van de vrouw is slachtafval, de kont en de tetten mogen wel blijven volgens hem.

De positie van de vader komt stevig onder druk te staan wanneer de vrouwen geen zin hebben om hem te laten vereeuwigen. Met “Da’s braken” bezingt Bertin de ochtendmisselijkheid van een zwangere vrouw, op redelijk plastische manier: “Als ik s’ ochtends mijn ziel uitkots dan ben ik trots op die kots.”

Wanneer de vader zich verslikt in een salami – met stip de sterkste prestatie qua spel van Bruno Vanden Broecke – en zo aan zijn einde lijkt te komen, komt de aap uit de mouw: zijn vrouw droomt van een professor in LA terwijl ze bezingt dat ze al een tijd droog staat. En zijn schoonzoon? Die blijkt liquiditeitsproblemen te hebben.

De plottwist van Schitz komt erg laat in de voorstelling, die er geen al te strakke spanningsboog op nahoudt. Het geheel – hoewel we de humor wel konden smaken – komt ook wat te veel over als een we zitten op ons stoeltje en we staan op om iets te zeggen wanneer het onze beurt is, over. Schitz reikt dus niet tot aan de hemel, maar dat is ook niet het opzet van deze voorstelling. Die hemel vindt zich uiteindelijk toch wel erg hoog.

< Bert Hertogs >