Recensie Madama Butterfly

Wanneer de Amerikaanse luitenant Pinkerton de haven van Nagasaki aandoet, regelt huwelijksmakelaar Goro voor hem een huwelijk met Cio-Cio San. De Amerikaanse consul Sharpless probeert hem nog op andere gedachten te brengen, maar Pinkerton zet door. Cio-Cio San, verblind door liefde, laat haar tradities achter zich en kiest vastbesloten voor Pinkerton en de Westerse cultuur. Na een gelukzalige huwelijksnacht vertrekt Pinkerton terug naar Amerika. Komt hij nog terug?

Puccini sleutelde tot vijfmaal toe aan deze opera, zijn Japanse tragedie. De Vlaamse Opera koos resoluut voor de oorspronkelijke versie die in 1904 in Milaan in première ging. Een versie die de karakters van Pinkerton en Butterfly meer uitdiept. Een versie die minder zoet is en meer tragiek uitstraalt.

In een strak decor treffen Pinkerton en Cio-Cio San elkaar. De Canadese regisseur Robert Carsen koos niet voor bombast, pracht of praal, maar voor duidelijke eenvoud. De boeg van het schip staat centraal op de scène die omringd wordt door wanden in typisch Japanse stijl. Het podium zelf bestaat uit verschillende houten paletten in de vorm van de wereldkaart. Continenten sluiten niet nauw aan en dus moeten de spelers bij het lopen over de scène opletten om niet per ongeluk in een wereldzee te belanden. Gelukkig behoren stiletto’s niet tot de standaarduitrusting van een geisha.

Voor Pinkerton is zijn huwelijk niet bindend. In de Japanse traditie kan het huwelijk immers na elke maand opgezegd worden. Cio-Cio San, Butterfly, geeft zicht echter helemaal over aan de liefde ook al wordt zij hierdoor verstoten door haar familie. Wanneer Pinkerton na drie jaar nog steeds niet naar haar is teruggekeerd, blijft Butterfly de enige die blijft geloven in zijn terugkeer naar haar en hun zoon. Hun zoon die werd verwekt tijdens de huwelijksnacht en waar Pinkerton zelfs niet van zijn bestaan op de hoogte is.

Wanneer de Amerikaanse consul Sharpless met een brief van Pinkerton komt aanzetten is Butterfly in de wolken. Zelfs een nieuwe huwelijkskandidaat, zoals voorgesteld door Goro, wijst ze af.

In Butterfly’s enthousiasme verliest Sharpless de moed om haar de waarheid te vertellen. Pinkerton is intussen met een Amerikaanse getrouwd. Sharpless vertrekt weer met de belofte Pinkerton het bestaan van zijn zoon te vertellen.

Wanneer Pinkerton, samen met zijn nieuwe echtgenote Kate aan land komt, kan de confrontatie met Butterfly niet langer uitgesteld worden. Wanneer Butterfly Kate ontmoet, weet ze meteen hoe de vork in de steel zit en ziet haar wereld instorten. Een terugkeer naar haar familie en traditie is geen optie meer en ze kiest hetzelfde lot te ondergaan als haar vader. Ze pleegt rituele zelfmoord.

Madame Butterfly is vooral een clash tussen het traditionele Oosten en het wereldse Westen. Een clash van culturen. Een wereld van tegengestelden. Een clash die nog steeds kampt met brandend actuele thema’s. De Vlaamse Opera in Antwerpen ligt op een boogscheut afstand van het Antwerpse Atheneum dat hiervan zeker kan meespreken.

De Russische tenor Mikhail Agafonov nadert de perfectie als Pinkerton. Karine Babajanyan speelt Madame Butterfly met verve. Vooral in het tweede bedrijf komt haar grandeur bovendrijven. Ook Katarina Bradic als Butterfly’s dienstmeid Suzuki en Eduardo Santamaria als huwelijksmakelaar Goro zijn perfect gecast. Nog een kleine eervolle vermelding voor het kleine blonde jongetje dat het zoontje speelt. We vragen ons af wat hij allemaal over zijn ervaringen op de speelplaats van de kleuterschool gaat vertellen.

Wij zagen een prachtige opera in een mooie enscenering en met uitmuntende vertolkingen. Een toegankelijke opera ook. Ideaal voor wie graag eens kennismaakt met het genre. Maar ook liefhebbers zullen snoepen van deze opera.

< Nathalie Charlier >