Recensie Patti Smith

Geen akoestische set bracht Patti Smith zoals ‘An Evening of Words and Music’ in de programmabrochure werd aangekondigd. Wel zagen we een vrouw die de vrijheidsstrijder in zich losliet in Park den Brandt tijdens de vijfendertigste editie van Jazz Middelheim. “I’m not a jazz singer. Do the fuck what you want. Raise your fucking arms! You with your fucking chairs.” klonk het fel op het podium. Smith kreeg gehoor bij het publiek dat rechtveerde, met de voeten begon te stampen en danste dat het een lieve lust was. “Er is niet veel plek hier.” Zo had ze ook begrepen met die stoeltjes en de dikke rijen aan staande toeschouwers buiten de tent. “Maar wat mij betreft mogen jullie zelfs dansen in de toiletten.” Smith had al perfect aangevoeld tijdens ‘Dancing barefoot’ dat enkele toeschouwers al dan niet op blote voeten wilden dansen . Uiteindelijk speelde ze daar handig op in. Onze stoeltjes laten voor wat die waren, voelde dan ook nooit zo bevrijdend als tijdens dit optreden. 

Hoe gemoedelijk en gezapig het leventje op Jazz Middelheim ’s middags wel leek: alsof er een grote picknick georganiseerd werd met tussendoor wat concerten die geconsumeerd werden. Het nuttigen van eten en drinken in combinatie met zonnebaden. Het receptiegevoel leek kortom compleet. Wel die sfeer contrasteerde geen klein beetje met dat van het optreden van Patti Smith. Alsof alle toeschouwers hun energie van de dag hadden opgespaard om massaal tot uiting te laten komen tijdens de magistrale set van Smith.

Flauw moeten we er niet over doen. Het optreden had in de verste verte iets met jazz te maken. De zangeres, eind december wordt ze 70, zei wel dat haar optreden ook wat improvisatie in zich zou hebben, waardoor er min of meer een link was met jazz. Maar dat was niet meer dan een excuus om het publiek in haar rockwereld te krijgen, een wereld van verzet, van strijd waarbij het vuur van de zangeres nog lang niet uitgeblust is. Integendeel, haar oproep (net als U2 deed tijdens hun tour dit jaar) om actie te ondernemen en niet gewoon passief te blijven bij alles wat er om je heen gebeurt in de wereld, kwam zeer goed binnen op Jazz Middelheim. ‘People have the power’ werd als voorlaatste song dan ook zeer stevig meegekeeld en herhaald 2 keer vervolgens 1 keer in de handen meegeklapt. Smith riep in niet mis te verstane woorden op: “Don’t forget to use your voice!”

Zo veel improvisatie kwam er nu ook weer niet te pas in Park den Brandt. Smith had tekst bij die ze op muziek zette (deels in parlando deels in zang) of had de tekst ‘Footnote to Howl’ van Allen Ginsberg in een groot lettertype uitgeprint en de tekst aangepast naar “Holy Antwerp” op een bepaald moment. Daarvoor haalde ze haar bril boven terwijl ze de uitvinder van de lens daarvoor dankte.

Om haar woorden kracht bij te zetten, of omdat ze gewoon last van fluimen had, rochelde ze vier keer tijdens het optreden op het podium. Twee keer tijdens opener ‘Birdman’ overigens. Toen al voerde de vrouw een vrijheidsstrijd en maakte ze bij Jazz Middelheim duidelijk dat ze lak had aan het voor haar iets te formele karakter. Die fluimen konden aanvankelijk rekenen op enkele “hoho”-(wat doet ze nu?)-reacties in het publiek overigens. De overgangen tussen tekst en zang werkten moeiteloos omdat Smith een mix van parlando en zang bracht in haar tekst en zang (zoals bij ‘When doves cry’ van Prince) met haar karakteristieke stem waar een groffe korrel op zit en waar ze op het einde een hoog “oew” discogeluidje aan toevoegde. Zo voelde alles erg naturel aan.   

Tony Shanahan (bas, piano), haar eigen zoon Jackson Smith (gitaar) en Sebastian Rochford (drum) begeleidden haar tijdens het optreden. Jacksons vader eerde ze met ‘Frederick’ en later ook door ‘Because the night’ (belongs to Antwerp) aan hem op te dragen. Maar het meest opmerkelijk van al was ‘Summer Cannibals’ dat ze opdroeg aan de catering van Jazz Middelheim en niet in het minst aan kok Dirk. Het moet zijn dat Patti Smith het backstage erg naar haar zin had. ‘Ghost dance’ droeg ze op aan onze voorouders en kreeg de handjes van het publiek aan het wapperen op het einde. Terwijl ‘Tarkovsky (The Second Stop Is Jupiter)’ begeleid door cimbaalgetik het einde inluidde van het spoken word gedeelte van haar set.  Een optreden dat een uur en zesendertig minuten na de start eindigde op de tonen van Thems ‘Gloria’ met voetgestamp en  een oorverdovend langdurend applaus. Wat een bevlogen optreden! Jazz Middelheim rockte zo waar tijdens zijn 35^ste editie!

< Bert Hertogs >