Recensie De Radicalisering van Sadettin K

In  een grandioos spagaat: tussen behandeld worden als knuffelallochtoon of het uiterste als een dief aanzien worden van een fiets terwijl je wel degelijk op je eigen fiets rijdt. Niemand die iets doet of actie onderneemt om die valse beschuldiging aan de kaak te stellen. In die spreidstand zit hij al jaren en verontwaardiging maakt dus deel uit van Sadettin Kirmiziyüz’ leven. Maar niet alleen over hoe autochtonen hem behandelen, even goed om wat er in de moslimgemeenschap gebeurt of net niet gebeurt, roept bij hem vragen op. Tussen positieve discriminatie en zuivere discriminatie, in die spreidstand leeft  Sadettin K. die met zijn door de overheid gesubsidieerde monoloog  ‘De radicalisering van Sadettin K.’ het tot het Theaterfestival schopte. ‘Waarom ben ik niet naar Syrië getrokken?’ is de vraag die de theatermaker zich stelt en ook beantwoordt. Redenen genoeg zijn er nochtans voor hem om wel te gaan: hij heeft de leeftijd én behoort tot de doelgroep. Maar even veel redenen zijn er minstens om niet te gaan voor hem. Omdat de strijd van daar eigenlijk een strijd van hier is. Maar de reden waarom hij niet ging, is persoonlijk, dat ie in een prachtige finale van de tekst laat horen.

Sadettin geeft bondig en vlot de geschiedenis mee hoe groot het Ottomaanse Rijk ooit was, over de kruistochten (dat de katholieken er dus ook geen al te fraaie geschiedenis op hebben zitten) en gestopt werd aan de poorten van Wenen in de zeventiende eeuw om na Wereldoorlog I helemaal teruggedrongen te worden. ‘Wat als de Turken Europa wél veroverd hadden toen? Hoe zou Hitler er dan uit gezien hebben?’ vraagt de zelfverklaarde ‘afstammeling van de belegeraars in Wenen’ zich af. Terecht ziet ie dat de kiemen voor het huidige conflict Israël en Palestina dateren van de regeling na WOI.

Wat sterk is, is dat ie erg kritisch is voor zowel West-Europa (‘over Turken lees je niets dan negatief in de krant’) als moslimlanden zoals Saoedi-Arabië. ‘Wie heeft er hier al aan overspel gedaan? Is een homo? Heeft al iets gestolen? Iemand atheïst?’, vraagt hij aan zijn toeschouwers. In de ogen van het land zijn dit soort mensen die minstens één keer hun handje opstaken allemaal misdadigers wat hen het leven (steniging, onthoofding) of toch op zijn minst een lichaamsdeel kan kosten. Sadettin blijkt dus een democraat maar tegelijkertijd stelt hij de VN aan de kaak, de mensenrechten die geschonden worden, terwijl een internationale instantie niets of toch op zijn minst veel te weinig doet.

Sinds hij vader is geworden, kan hij naar verluidt niet onverschillig blijven of relativeren: ‘ik kan er niet niets te maken mee hebben’. Storen deed ie zich wel eens aan een onderschrift bij de Volkskrant. Maar in de pen kruipen, deed ie niet omdat hij die krant en goede recensies nodig heeft. Dat ie een pantser rond zich heeft gebouwd door zowat alle Turkenmoppen vanbuiten te kennen, zodat wanneer er een gelanceerd wordt, hij telkens met een straffere, groffere kan repliceren, laat ie optekenen. Een strategie: ‘if you can’t beat them, join them’. Zoiets. Maar evengoed stelt hij het gebrek aan humor aan de moslimzijde aan de kaak, en het gebrek dat daar wel eens vast te stellen is om zich in vraag te stellen, te durven relativeren. Het probleem volgens hem is dat Islamitische humor aan vier eigenschappen moet voldoen. Eén: het moet gebaseerd zijn op de waarheid (daarmee vallen alle Jantjes-moppen alvast af). Twee: schelden en vloeken, hoort er niet bij. Drie: niemand mag belachelijk gemaakt worden. En vier: erna dien je te glimlachen waarbij je bij voorkeur de voorste tanden lichtjes ontbloot.

Een mogelijk antwoord op zijn vraagstuk is het basisrecht: dat iedereen geluk mag nastreven. Maar er is een grens voor iedereen die stopt wanneer je iemand anders zoeken naar geluk doelbewust dwarsboomt. Hoewel de voorstelling op de klassieke 50 minuten even een inkakmoment kent, ook al omdat de verteller wel erg snel gaat, behoren de laatste tien minuten tot een van de sterkere eindes uit de theatermonologen van het afgelopen seizoen.  Het antwoord dat ie geeft aan een Marokkaanse tiener in de trein die niet kon lachen met zijn grap is er helemaal op. De mop: dat God respectievelijk Mozes en Jezus anaal nam. Vervolgens riep hij Mohammed tot hem maar die had alles gezien en rende weg naar de aarde. God slaagde er niet in om hem te pakken maar zweerde ‘ik zal je volgelingen 5 keer per dag laten bukken.’

De grote kanttekening bij deze voorstelling die onder andere de passieve houding van moslims in Europa aankaart die niet veel meer doen dan ‘Dit is niet mijn godsdienst’ op Facebook posten maar niet verder gaan dan dat als het om moslimterreur gaat, laat staan dat er demonstraties gehouden worden tegen IS, is dat ‘De radicalisering van Sadettin K.’ voor een uitsluitend wit publiek speelde van voornamelijk links georiënteerde zielen die de knuffelallochtoon maar al te graag subsidiëren. Als cultuurrecensent kan je enkel vaststellen dat ook hier een gigantisch spagaat te merken is. Dat zelfs het Theaterfestival, dat er prat op gaat het beste te tonen van de podiumkunsten uit Nederland en België van het afgelopen seizoen,er zo veel jaren later niet in slaagt om een divers en multicultureel publiek aan te boren. Wel steeds dezelfden: linkse jongens en meisjes, niet zelden 40+ overigens. Er is nog zo veel werk aan de winkel voor echte integratie in dit land…

< Bert Hertogs >