Recensie Meme de peetmoeder

Een oud spreekwoord zegt: “Elk huisje heeft zijn kruisje”. Voor de familie Van Eeckhout is het niet anders. De dood van dochter Viola, nu zo’n 35 jaar geleden, hangt als een zwaard van Damocles boven het leven van de familieleden. Het heeft hen gevormd en misvormd tot wie ze vandaag zijn. En hoewel hetzelfde bloed door hun aderen vloeit, konden de broers niet meer van elkaar verschillen. Luc werd een sociaal gestoorde tuinier en Laurent werd een geldwolf die telkens weer bezig is met het volgende plan om snel rijk te worden. Het contrast en de hunker naar het ware verhaal achter Viola’s ongeval namen je van bij de start van “Mémé - De Peetmoeder” mee in het verhaal.  Johan De Smet & Jan Sobrie hadden zich bij het schrijven van de tekst bediend van een vlotte taal die perfect aansloot bij de leefwereld en uitdrukking van de jongere generatie van dit moment. Vooral in het heerlijk tegendraadse personage van Maxence hadden ze zich lekker mogen laten gaan. Het was dan ook een erg dankbare rol die door Laurence Roothooft erg goed gestalte werd gegeven. Het tempo van het toneelstuk zat goed, er was gevoel voor humor, men bediende zich van mooie ensceneringen en slaagde er moeiteloos in om ondanks de karikaturen toch diepgang in hun personages te steken.

Het is niet eenvoudig om een theaterstuk voor jongeren te maken met daarin een beladen thema als rouwverwerking en het grappig te maken zonder daarbij afbreuk te doen aan het onderwerp. Met “Mémé - De Peetmoeder” was men daar wonderwel in geslaagd. Al van in het begin lieten auteurs Johan De Smet & Jan Sobrie weten dat de dood van Viola als een erg traumatische ervaring een enorme bres geslagen had in de verschillende relaties binnen het gezin Van Eeckhout. Geleidelijk aan werd dan telkens een volgend tipje van de sluier opgelicht tot we uiteindelijk bij de werkelijke toedracht kwamen. Een mooie spanningsboog werd over de voorstelling heen getrokken terwijl we stilaan veel beter de persoonlijke situaties van de personages gingen begrijpen. 

Het verhaal draaide eigenlijk rond de relatie tussen de broers Luc en Laurent die elkaar al een jaar niet meer gezien hadden. Luc Van Eeckhout, vertolkt door Lukas Smolders, was als oudste zoon altijd op het familiebedrijf gebleven om voor de planten, de zaak en zijn moeder te zorgen. Hij was sociaal gestoord en niet het helderste licht aan het firmament. Laurent , gespeeld door Jan Sobrie, was de man van de grote ideeën en de jacht naar het grote geld. Hij leefde volgens het motto: “Mij pa zei altijd: “Geld alleen maakt niet gelukkig. Ge hebt ook goud nodig.” Iedereen wil geld. What the fuck. Iedereen wil geld. Daarom noemen ze het: geld. Iedereen die zegt ik wil geen geld, is ne fucking leugenaar.” Hij is dan ook erg geschokt om te vernemen dat zijn ma wil stoppen met de zaak en er over denkt alles op naam van zijn oudere, maar zwakkere broer Luc over te schrijven.

De spanning tussen de broers leidde tot erg hevige woordenwisselingen die erg bitsig waren en heel vaak doorspekt waren met dingen uit het verleden. Het was erg herkenbaar hoe ze als volwassenen verwijten naar elkanders hoofd smeten in de trend van: “Maar toen jij jarig was, kreeg jij … en ik mocht niet …” Het leek wel een bende kleine kinderen, maar het illustreerde wel hoe ze beiden leefden met de ballast van het verleden. In het heetst van de strijd gebruikte Laurent zijn ultieme wapen: hij gaf Luc de schuld van Viola’s dood. Het ging er best wel hevig aan toe en toch bleef de broederliefde op de achtergrond toch doorschemeren. Wat als een ruzie begon, vloeide wel eens uit in het ophalen van mooie jeugdherinneringen. Was het hemd dan toch nader dan de rok?

Een geweldig sterke scène was die waar Lukas Smolders op een bepaald moment het feitelijke verhaal deed van wat er zich 35 jaar geleden nu werkelijk had afgespeeld bij het vijvertje. Hoe hij achteraf behandeld werd door zijn vader en hoe dit alles verklaarde hoe hij uiteindelijk was geworden tot wie hij nu was.

En dat het heden de sporen draagt van het verleden, was ook zo voor het personage van Maxence. Laurence Roothooft mocht hiervoor in de huid kruipen van een gevoelloze, manipulatieve bitch die openlijk uit was op het geld van de familie en dat niet eens onder stoelen of banken stak. Hoewel ze iets met psychologie gestudeerd had, was ze de diepgang van een druppel water. Laurence mocht zich voor deze rol volledig laten gaan en vooral de scène waarin ze het had over de wax-beurt bij haar schoonheidsspecialiste was erg plastisch en ronduit hilarisch. Maar ondanks dat Maxence met kop en schouders het meest oppervlakkige karakter van alle personages had, wisten auteurs Johan De Smet & Jan Sobrie haar toch diepgang te geven. In een gesprekje dat ze had met Mémé, konden we even achter haar masker kijken en wekte ze toch sympathie en medeleven op.

En dat was dan ook de rol van Mémé in de familie: het rustpunt zijn, de lijm tussen de personages, de stem van het geweten en een bron van wijsheid. Reinhilde Decleir kroop in de rol van Mémé en liet haar gedurende het stuk evolueren van een hulpbehoevende, licht dementerende vrouw die zat te mijmeren bij haar bonsaiboompje tot een steunpunt waar de rest op kon bouwen; de vrouw die de beslissingen nam om de familie te redden. Zij was het die tussen de ruzies van de broers met een sneer naar de maatschappij kwam en het ongebreidelde streven naar geld en macht veroordeelde. Zij was het die bij het snoeien van haar bonsai een levensles meegaf met een opmerking als: “We zouden dat wat meer moeten doen, den ballast wegknippen.” Ondanks haar leeftijd en het feit dat ze echt wel besefte dat ze af en toe stilaan wel wat hulp nodig had, was ze zonder twijfel de “peetmoeder” die de koers van de rest van de familie mee ging bepalen.

< Sascha Siereveld >

De cast:

Reinhilde Decleir als Mémé alias Virginie Van den Balk
Laurence Roothooft als Maxence
Lukas Smolders als Luc Van Eeckhout
Jan Sobrie als Laurent Van Eeckhout

Auteurs: Johan De Smet & Jan Sobrie
Productie: KOPERGIETERY