Recensie Moeder

‘It’s a very sad day today’. Dat mag u ironisch nemen als het van Peeping Tom afhangt. Met ‘Moeder’ heeft het gezelschap na ‘Vader’ en voor ‘Kinderen’ zijn tweede voorstelling uit het drieluik, dat volgens sommige bronnen garant staat voor de hoeksteen van de samenleving en samen het – weliswaar traditionele – gezin vormt, klaar. De regie is van de hand van Gabriela Carrizo die de handeling laat afspelen in een ruimte die zowel museum, materniteit, rouwkamer, als opnamestudio is.

In die opnamestudio start de voorstelling. We zien een kist met daarin de moeder die haar laatste adem uitblaast terwijl twee micro’s dit registeren. Bij elke ademhaling gaat de rode lamp van de ‘in opname’ aan de buitenkant even aan en dooft die opnieuw. Tot de opname gedaan is, en de vrouw niet meer ademt. De kist wordt gesloten en ze wordt weggebracht. Wanneer het licht van de andere ruimtes aangaat, zien we het museum dat opent, waar de plastic van een deel gedaan wordt.

Een orgel maakt deel uit van het decor, een verwijzing naar ‘Vader’ is dat, waar ook een orgel in een bejaardentehuis een cruciale rol had.  Wat de producties van Peeping Tom zo interessant maakt, is de haarfijne analyse van de kleine kantjes in het menselijk gedrag. Dat gaat van de ingehouden passie van een kuisvrouw om een naakte sculptuur (dat uiteindelijk een echte man blijkt), een vrouw die haar liefde om de koffieautomaat omzet in stomende seks met het apparaat wat tot de dood van het apparaat leidt, een verpleegster van de materniteit die steeds onmenselijk streng moet zijn en erop dient te wijzen dat het bezoekuur voorbij is (terwijl ze niets liever dan extra tijd zou willen geven) en de man die allerhande zaken dient te doen in het museum (als naakte sculptuur o.a. poseren, of als mandolinespeler met valse snor optreden) terwijl hij zijn “fucking job” gewoon grondig hekelt en dat enkel uit wanneer de werkdag voorbij is wat hem steeds een banaal compliment oplevert als ‘You were great today. Don’t forget your umbrella’ dat hem niets meer doet.

Dat realisme combineren ze met een heerlijke dosis surrealisme: een mix die ook in ‘Moeder’ zeer goed werkt. Zo zien we een vrouw door de gang wandelen alsof die ondergelopen is. Later zien we een choreografie uitgevoerd, al glijdend op die schijnbaar natte vloer terwijl een foley artist, bij ons ook wel bruiteur of geluidsmaker genoemd, het geheel voorziet van geluidseffecten met een emmer water en een vod bijvoorbeeld. De tegenstelling tussen warm menselijk en kil afstandelijk zien we. Dat laatste en ook het narcisme (o.a. van de museumdirecteur) lijkt Peeping Tom (subtiel) aan te klagen op verschillende manieren. De zakelijke manier waarop de ouders behandeld worden die hun dochter zien opgroeien in een couveuse, de afstandelijke manier waarop bijna emotieloos nabestaanden tot het dode lichaam van de moeder worden gebracht en weggeleid in het mortuarium, de koele mededeling die museumbezoekers te horen krijgen wanneer het museum sluit tot het marketingpraatje toe om nog eens terug te komen om iets mee te maken wat helaas tijdens het bezoek die dag ‘uitzonderlijk’ niet mogelijk was, zoals de klaagzang van de madonna horen.

Heerlijk hilarisch wordt het wanneer een dievegge toeslaat in het museum en de security via walkie talkies, ook in slow motion, de dader beschrijft. De vrouw meent dat het om haar schilderij gaat. Peeping Tom neemt de zaken ook letterlijk. Zo zien we een kunstwerk van een hart, een bloedend hart, verwijzing naar de emotie van de moeder ook en blijkt de koffiemachine tenslotte zijn laatste adem uit te blazen. Geen reanimatie kan nog helpen waarna we de Madonna ‘Erbarme dich, mein Gott’ uit de Matthäus Passion van Bach horen zingen. ‘It’s a very sad day today’.

< Bert Hertogs >