Recensie Van Peel overleeft 2016

Michael Van Peel kennen we als conferencier die een meester is in het aankaarten van ernstige gebeurtenissen op een manier die bedoeld is om het publiek aan het denken te zetten, maar die iedereen toch vooral doet lachen. Hij kaart wanpraktijken aan en schopt zijn publiek een geweten, maar je gaat toch met een goed gevoel naar huis. Op het einde van een show kon zelfs al eens een polonaise ingezet worden.

Sinds vorig jaar is er echter een verandering merkbaar in de eindejaarsconferences van Van Peel. Je voelde toen al dat zijn optimisme aan het dalen was en er een ondertoon van boosheid in de show kroop. Dit jaar heeft deze ondertoon van boosheid en verontwaardiging de bovenhand gehaald.

Van Peel opent zijn show luchtig met de vraag of het publiek op hem zou stemmen. Als de enthousiaste Arenberg volmondig “Ja!” roept, antwoordt Van Peel laconiek “Mooi, dan kan ik nu al mijn beloftes laten vallen.” De trend is gezet voor het eerste stuk van de show, waarin hij uithaalt naar de gebeurtenissen in de Amerikaanse politiek van het afgelopen jaar. De comedian wijst naar zijn decor: een simpele houten muur. “Ik heb een muur!” vertelt hij “Dat zou je ook moeten hebben, zo’n muur, al je problemen blijven daar achter zitten.” Allereerst moet Donald Trump eraan geloven. “Ik had door dat er het afgelopen jaar een trend was van horrorclowns die overal opdoken, maar ik had nooit gedacht dat ze er in de Verenigde Staten een tot president gingen verkiezen.”

Hierna legt Van Peel uit waarom hij toch een grotere fan was van Hillary Clinton. Zij is namelijk een vrouw en vrouwen zijn beter voor de economie. In het stuk dat volgt legt Van Peel op luchtige wijze uit dat vrouwen ooit het concept ‘beroep’ hebben uitgevonden en dat alle andere beroepen hieruit zijn voortgevloeid om de services van deze vrouwen te kunnen betalen. De Arenberg kan er hartelijk om lachen.

Van Peel kijkt nostalgisch terug naar de speeches van vroegere presidenten. Hij haalt voorbeelden aan van hoe deze grootse dromen hadden en mooie beloftes maakten. Nu, zo stelt hij, beloven politici ons geen dromen meer. Ze beloven enkel de bevolking tegen vijanden te beschermen. Van Peel noemt dit “het tijdperk van de bully, van de pestkop”. Waar is de tijd, vraagt hij, dat Noord-Korea de grootste pestkop van de wereld was? Dat we alleen van hen schrik moesten hebben dat ze op een dag kernwapens zouden afschieten?” Nu hebben we echter Trump, Erdogan en vele anderen die de titel van bully verdienen. “Kim Jong-un is nu de seut van de groep geworden.” aldus Van Peel.

Michael gaat verder in op hoe het zover is kunnen komen. Volgens hem hebben deze bullies het zo ver kunnen brengen omdat we niet meer in een democratie, maar in een mediacratie leven. Hij heeft het hierbij vooral over de Verenigde Staten, maar een steek naar de Belgische politiek blijft niet uit. “Zoiets kan bij ons natuurlijk niet, stel je voor dat een politicus zou meedoen aan een populaire quiz en plots de machtigste politicus van het land zou worden!”

Hij legt uit dat we tegenwoordig aan “fact-free politics doen”. Politiek draait niet meer om feiten, maar om gevoelens. “Dat is zoals met je vrouw discussiëren over de thermostaat, je wint niet meer op feiten.” “Ik heb het koud.” “Het is 25°C.” “Ik heb het toch koud!” De vergelijkingen met Van Peels thuisleven vormen een luchtige draad door de voorstelling.

Een ander voorbeeld van fact-free politics was de brexit, waar Nigel Farage de dag na de stemming al heeft moeten toegeven dat zijn beloftes niet 100% strookten met de waarheid. Zo is er tijdens de campagne gezegd dat het Verenigd Koninkrijk nu ook een Independence Day zou krijgen. De ironie hiervan ontgaat Van Peel niet: “Dat is nogal ironisch vind je niet, gezien de rest van de wereld op Independence Day viert dat ze eindelijk van die plunderende Britten van af waren geraakt?” “Het ergste van al is nog dat als die Independence Day er zou komen in Groot-Brittanië, dat Noord-Ierland en Schotland dat dan ook verplicht mee zouden moeten vieren!”

Maar de kritiek van Van Peel beperkt zich niet tot de politici. Ook de bevolking wil hij aan een geweten helpen. Wij zijn mee verantwoordelijk voor de fact-free politics, aangezien we met z’n allen de feiten bewust niet meer willen weten. Als voorbeeld legt hij gedetailleerd uit op welke manieren de Belgische overheid de bevolking “in het gezicht heeft geswaffeld”, een begrip dat terugkwam uit een vorige show. Het was de maand van de schandalen rond belastingontduiking, van de regering die hier niets aan deed en ook nog eens in beroep ging tegen de Europese Unie die beslist had dat verscheidene multinationals onze overheid geld moesten terugbetalen, ondanks het gigantische gat in de begroting. Verder waren er belastingen die niets opbrachten of zelfs geld kostten. “Dat had niemand ooit zien aankomen. Tenzij je natuurlijk mijn vorige show had gezien. Als kers op de taart kwam Kris Peeters ons vertellen dat we allemaal boven onze stand leven. Maar wat gaan we doen? Staken?”

We worden volgens Van Peel zo bestookt met feiten, dat we onze verontwaardiging zijn kwijtgeraakt. Dat geldt voor alles, behalve over “belangrijke dingen, zoals Zwarte Piet, boerkini’s en kerststallen”, waarop hij haarfijn uitlegt waarom de heisa rond de boerkini een afleidingsmanoeuvre was. “Dat is zoals de bal van een hond. Bots, bots, kijk naar de bal en absoluut niet naar wat elders aan het gebeuren is.”

Een ander triviaal nieuwsfeit waar Van Peel verontwaardigd over is, is de nieuwkomersverklaring. “Als je dat leest, wij zijn nogal eens helden. Dat gaat over onze normen en waarden.” Alleen zijn die in de praktijk nogal moeilijk uit te leggen aan nieuwkomers. Hier staan nu overal kerststallen. Die beelden het verhaal uit van een gezin op de vlucht maar die uiteindelijk door de goedheid van de mensen een onderkomen hebben gevonden. Dat behoort tot onze normen en waarden. Maar niet voor de vluchtelingen uit oorlogsgebied nu.

Naar het einde van de show bespreekt Van Peel terrorisme. Hij vraagt zich luidop af hoe veel vrijheden en mensenrechten wij nog bereid zijn af te geven in ruil voor een vals gevoel van veiligheid. “Het zijn niet de terroristen die ons onze vrijheden afpakken. Zij bedreigen enkel een deel van onze levens. Onze vrijheden afpakken, dat doen we zelf.” Wat we dan wel moeten doen in de strijd tegen het terrorisme? Van Peel rijkt een deel van de oplossing aan: “Lees de fax!”, waarmee hij verwijst naar de fax die Turkije naar onze ambassade had gestuurd om te waarschuwen dat El Bakraoui, een van de terroristen betrokken bij de aanslag op de luchthaven van Zaventem, een gevaarlijk man was. Hij pleit dus voor meer internationale samenwerking.

Gelukkig ziet Van Peel toch 1 lichtpuntje in de duisternis: de ene man of vrouw die openlijk durfde te rebelleren tegen alles wat verkeerd gaat in deze wereld: de held(in) die, tijdens dreigingsniveau 3, er in is geslaagd van een metershoge penis te graffiteren op een gevel in Brussel zonder dat iemand iets gezien heeft. Het dadaïsme als uitlaatklep voor frustratie en onmacht.

Zoals elk jaar sluit Van Peel zijn conference af met een eigen versie van ‘I will survive.’ Dit jaar is er echter geen polonaise te bespeuren. Deze heeft plaatsgemaakt voor een trage en triestige melodie. De tekst is niet veel vrolijker.

Het is duidelijk dat Van Peel dit jaar boos was en zich geen weg wist met de onmacht die hij voelt. Toch slaagt hij er ook dit jaar weer in een sterke show neer te zetten, vol met rake observaties en doorweven met goede oneliners. Het publiek heeft goed gelachen in de Arenberg, maar op het einde van de show hoorden we achter ons een dame het gevoel van de voorstelling mooi samenvatten: “Eigenlijk was dat niet grappig.” Of om het met een quote van Van Peel te zeggen: “Dat is grappig en schrijnend tegelijkertijd.”

< Sarah Vanherbergen >

Deze recensie werd geschreven door een lezeres van Concertnews.be die als gastredactrice uitzonderlijk onze hoofdredacteur wegens ziekte verving.