Recensie Totem van Cirque du Soleil

Cirque du Soleil doet voor het eerst Brussel aan met hun show Totem die geschreven en geregisseerd werd door Robert Lepage. Daaraan nemen acrobaten deel uit 46 verschillende landen, inclusief dat van ons. De voorstelling trekt de kaart van het ontstaan van alle leven, via amfibieën over aapachtigen tot de mens. Van de kip of het gevolgte en het ei. Van atomen tot moleculen. Was de zwakte van ‘Amaluna’, de vorige show van het gezelschap uit Québec dat ons land aandeed, nog diens opbouw met verschillende inkakmomenten en podiumwissels die niet al te best opgevangen werden, dan is Totem gewoon een wervelende show waar de vaart er wel goed in gehouden wordt, mede dankzij de percusieve muziek die hier een daar wordt aangevuld met (pan)fluit onder andere. Alleen, na een zeer straf en boeiend eerste deel heeft deze Cirque du Soleil-productie alle moeite van de wereld om in dat tweede deel even creatief uit de hoek te komen. Om kort te zijn, de opbouw van deel twee duurt véél te lang, en wanneer je het zoveelste bootje of vlot de scène ziet opvaren schiet er maar een ding door je hoofd: ‘alweer?’.

Aan visuele vondsten geen gebrek nochtans overigens. Al van bij de start daalt een amfibie in glitterpak neer uit de nok, als een dierlijke variant op de discobol. Ook de evolutie van de mens, van aap over neanderthaler tot zakenman is knap gedaan. Fans van metal moeten wel tegen een stootje kunnen. De draak wordt namelijk met hen gestoken wanneer de langharige neanderthalers met een been in de hand op metalmuziek opkomen. Ook de Italiaanse (massa)toerist die wat staat te pronken met het eigen afgetrainde lijf die constant foto’s zit te nemen en ronduit de omgeving vervuilt, wordt door de mangel gehaald. Hilarisch wordt het wanneer het fototoestel van de man stuk is, en hij voor de reanimatie gaat.

Openen doet de voorstelling wanneer het doek dat belicht wordt alsof het een schild van een schildpad is, een houten constructie tevoorschijn tovert die verwijst naar de carapax. Na een trampoline act met acrobatie aan enkele bars (met knappe synchrone bewegingen tussen twee acrobaten alsof ze een molenwiek zijn) door amfibieën en kikkers vallen de Amerindiaanse hoepeldansers wat tegen. Hoewel ook hier mooie poëzie in zit, waarbij de hoepels in elkaar worden verstrengeld tot vleugels, en daarbij het verlangen van de mens om te vliegen wordt onderstreept, stelt de acrobaat vast dat wanneer ie er twee tegen elkaar doet als een mond die opent en sluit met als bedoeling het publiek te laten meeklappen op het ritme, hij niet bereikt wat ie wil. Dat is ook duidelijk af te lezen in zijn ‘nee’-gezichtsuitdrukking.

De clownact die daarop volgt, is dan weer wél erg leuk. Die Italiaanse macho’s zijn niet alleen clownesk, ze beschikken ook over erg veel (arm)kracht zo tonen ze aan de ringen die de lucht in gaan wanneer ze parallel met de podiumvloer stokstijf blijven. Die podiumvloer wordt constant voorzien van video (water, gesteente, gras, magma) die ook in interactie gaat met de spelers op het toneel. Zo zien we het water kringetjes vormen wanneer de acrobaten er over lopen. Het creëert een mooi effect.

Valentino, een van de Italiaanse clowns, heeft borsthaar op zijn bovenlijf getekend en geeft zijn kaartje aan een vrouw in het publiek. Ook hier schuwt Totem het cliché niet om de Italiaanse verleidingskunsten te tonen en uit te vergroten. De knapste clownact is wellicht die wanneer een bootje komt aangevaren, de visser-clown met een spuitbus een grote mug doodt in openlucht en het als aas gebruikt om te vissen. Aanvankelijk lukt dat niet zo goed, dus gaat ie over om de mug op het vuur te leggen. Niet veel later heeft ie wel beet: een vis en een plastic zak. De vis gooit ie terug, het karton melk daarentegen daar gaat ie wel voor. Blijkt dat er een fles alcohol in verstopt zit. Mooi is het moment waarop ie met een pingpongballetje op zijn potten niet alleen iets muzikaals laat horen maar ook het balletje in beweging houdt net als het moment dat ie een vogel vouwt met het zakje en het een ei (pingpongbal) laat leggen. In zijn act komt ook ecologie even aan bod wanneer hij per ongeluk niet zijn anker ophaalt maar een XXL badstop waardoor het water in de visuals wegtrekt en alles verdort.

Met stip hét strafste moment in de show zijn de vijf eenwielrijders, allemaal vrouwen als we ons niet vergissen en Oosters getooid, die hun eenwieler die 2,1 meter hoog is in evenwicht houden en tegelijkertijd met enkele metalen schalen die op hun hoofd staan jongleren. Op het nummer Koumaya houden ze met één voet de eenwieler stabiel, met de andere voet gooien ze een schaal op in de richting van het hoofd om het zo op te vangen. Later gooien ze schalen naar elkanders hoofd of blijft er eentje in het midden staan die de schalen een voor een opwerpt met de voet terwijl de vier anderen rond haar cirkelen. Wanneer ze ook enkele schalen achter haar hoofd laat vliegen en die mooi opgevangen worden, is het spektakel helemaal compleet. Wat een wervelende act! Ook de contortion act (slangenmeisjes) is mooi en degelijk, maar voor een doorwinterd circusganger weinig verrassend.

Warmden de clowns het publiek nog op voor de show startte, met een hilarische verdwijntruc van een bloem én de ondertussen klassieke ‘we gooien wat met popcorn in het rond’-act, dan ontbrak dat volledig voor het tweede deel startte. Totem begon het tweede deel met een opwarming door de Italiaanse toerist met zijn fototoestel die de linker- en rechterkant van het publiek vakkundig uitspeelde tegenover elkaar. Een knappe diabolo act volgde op flamencomuziek waarbij de koord bijna als een lasso gebruikt werd. Wat de acrobaat ook deed aan adembenemende toeren, de diabolo bleef steeds zijn koord vinden. Ook dat was indrukwekkend. Maar wanneer ook nog een clownact met een stier op een wiel te zien is, die echt wel erg zwak is, en een wetenschapper in chemieschort die in een turbine met lichtgevende bollen jongleert en deze manipuleert door ze te laten rondtollen door de lucht die in de trommel geblazen wordt, voelen we dat de show het ene showvullertje na het andere op het publiek afvuurt tijdens de start van deel twee. Een en ander is wellicht te verklaren in het feit dat we de trapezeduo act tijdens onze show niet te zien kregen. Ook het jongleren met de voeten door de Crystal Ladies dat aanvankelijk wel in Totem zat, was overigens niet in Brussel te zien. Resultaat is opmerkelijk weinig acrobatie in het tweede deel.

Het is dus lang wachten tot we een nieuw hoogtepunt kunnen aanstippen in deel twee van Totem, en dat is ongetwijfeld de rolschaatsact tussen man en vrouw op een trommel met een diameter van 1,8 meter. Waanzinnig is het moment dat zij haar voeten (met rolschaatsen aan) in de schouders legt van hem terwijl hij rondtolt en zij stokstijf diagonaal ondersteboven mee met hem draait. Helemaal adembenemend wordt het wanneer beiden een halsband aandoen en zich zo met elkaar verbinden. Haar halsband wordt deels rond het hoofd gedaan waardoor zij razendsnel rond haar as tolt terwijl hij ronddraait op zijn rolschaatsen. Haar gewicht moet hij deels via zijn nek opvangen. Een levensgevaarlijke act lijkt het ons omdat je nek breken tot de mogelijke opties behoort. Halsbrekende toeren zien we dus in Totem, en we mogen hopen dat die uitdrukking figuurlijk blijft.

Met de Russische stang op drie meebuigende staven, en een verwijzing naar Zuid-Amerika eindigt de voorstelling in fluo, wat ook al in de chemie act voor een deel als visuele truc gebruikt werd. Tenslotte komen alle artiesten op en geven ze nog een danschoreografie op een song.

Totem, dat zes jaar geleden al te zien was in Amsterdam, kende een zomerbreak van enkele weken voor het naar Brussel kwam en moet dus terug warmdraaien. Tot 7 september gelden de shows, waaronder diegene die wij zagen officieel als ‘preview’. Pas vanaf zijn officiële première en dat tot 29 oktober zou de show wél helemaal op punt moeten staan, hoewel Cirque du Soleil het publiek niet kan verzekeren dat elke act ook effectief te zien zal zijn. Ook acrobaten blesseren zich wel eens, geraken ziek of zwanger, of moeten elders (last minute) inspringen voor een andere show.

< Bert Hertogs >