Recensie Origine

Origine, de titel van deze dansvoorstelling van Sidi Larbi Cherkaoui, laat het al vermoeden: afkomst is het thema dat de choreograaf hier bespeelt. 4 Dansers selecteerde hij uit de vier verschillende windrichtingen. Voor het Noorden staat de IJslandse Valgerdur Rúnarsdóttir (Vala). Het Zuiden wordt vertegenwoordigd door de Zuid-Afrikaan Shawn Mothupi. De Amerikaanse Daisy Phillips staat voor het Westen en de Japanner Kazutomi Kozuki (Tsuki) voor het Oosten.

Maar in een geglobaliseerde wereld is niemand helemaal representatief voor zijn of haar werelddeel. Internet verbindt ons allemaal. Iedereen doet verschillende culturele invloeden op via verschillende ontmoetingen, zowel in de virtuele als in de reële wereld. In al die mogelijkheden die onze wereld tegenwoordig biedt, valt in de choreografie van Cherkaoui toch een fundamentele eenzaamheid op bij het viertal. Als ze al relaties aangaan of met twee of meer een dans doen, dan is dat bijna steeds vanuit functionele overwegingen.

Bewegingen zitten in alledaagse zaken. Het opnemen van een gsm, wassen, de was aan een droogrek hangen, strijken, een sigaret opsteken, voeten vegen op een mat,… Deze soms dagdagelijkse handelingen integreert Cherkaoui in Origine, omdat ze alledaags zijn maar ook cultuuroverschrijdend. Tsuki wordt een puur functioneel object nadat hij als goudzoeker ei zo na Phillips’ sierraden wist te bemachtigen, die ze na een Oosters geïnspireerde solodans in een schaal had gelegd. Als een soort Egyptische koningin wandelt ze verder rond, waarbij Tsuki haar bijvoorbeeld Grappig is het moment wanneer de Japanner met zijn vingers een stel naaldhakken nabootst die de Amerikaanse aandoet. Het levert alweer een knap en vindingrijk beeld op wanneer ze daarmee gaat wandelen. Later zien we de apparaten of voorwerpen die Kazutomi Kozuki uitbeeldde als schaduwen in de woonst van de Ijslandse Vala opduiken. Die functionele relatie is vaak afstandelijk. Maar het wordt intiem wanneer objecten als bijvoorbeeld een handdoek, zeep, douchekop en badhanddoek worden uitgebeeld.

Ook nu laat Cherkaoui muziek beginnen bij een eenvoudige beweging. Twee vingers die elkaar aanraken zijn het startpunt voor gotische harp en luit. Het ensemble Saraband brengt twaalfde eeuwse muziek van de Duitse mystica Hildegard von Bingen, maar graaft ook dieper in de muziekcultuur en put onder andere uit de achtste eeuwse Rabi’a van Basra, liederen uit de Maronitische en Syrische traditie door vrouwen gezongen en vroeg-Byzantijnse liederen van vrouwelijke componisten. De poëtische composities en muziek van een moslim mystica ontmoet hier die van een Westerse.

Cherkaoui refereert ook naar zijn eerdere voorstelling Myth. Eerst en vooral maakt hij gebruik van schaduwspel. Maar ook zien we Tsuki beul en slachtoffer spelen. Zo wordt hij oorzaak en gevolg van zichzelf en zijn eigen handeling. Onbewust hebben de vier individuen met elk hun origine dus invloed op elkaar in samenlevingen die steeds meer neigen naar een waar massaconsumptie hoog tij viert. De Ijslandse zet haar afvalzakken bij Shawn Mothupi, die zo minder plek heeft op de landkaart waarop hij moet bewegen. Net daarvoor was hij onderworpen aan een medische test in mimevorm en schaduwspel. Daisy Phillips gebruikt een oogmasker om te kunnen slapen, wat we eerder van de Ijslandse verwachten. Phillips danst alleen en geblinddoekt. Eerder al wist ze ons een sterke indruk achter te laten na een adembenemende solo waar ze op één been het andere in verschillende richtingen bewoog. We dachten dat sommige van die beenbewegingen technisch onmogelijk waren, maar dat bleek dus niet zo. Phillips zal haar rechtervoet bijvoorbeeld plaatsen op haar rechterborst. Probeer dat thuis vooral niet uit!

Na zeventig minuten Origine waren we nog lang niet uitgekeken op deze verrassende en kleinschalige aanpak van Cherkaoui. Het kleine en subtiele in dans en muziek, wist ons te raken. Knappe productie.

< Bert Hertogs >