Recensie Faust

Iets meer dan tien jaar geleden creëerde de Franse choreograaf Jean-Christophe Maillot de dansvoorstelling ‘Faust’ voor Les Ballets de Monte-Carlo op ‘Eine Faust Symphonie’ van Franz Liszt dat voorafgegaan wordt door een proloog die Bertrand Maillot, de broer van de choreograaf, schreef. Voor het eerst mag een ander balletgezelschap deze titel op scène uitvoeren met respect voor het origineel. Die eer viel Ballet Vlaanderen te beurt waarbij de compagnie niet alleen mag tonen hoe sterk het emotie kan omzetten in dans, maar ook nog eens die emotie weet te acteren in gezichtsexpressie en handbewegingen. De Belgische Nini de Vet is als de Dood subliem. Ze maakt deel uit van het corps de ballet en weet dermate te intrigeren omdat ze een zekere sensualiteit neerzet in haar benenspel, en een lokkende choreografie neerzet in haar arm- en handbewegingen, dat ze wat ons betreft hiermee aanspraak mag maken op een promotie binnen het gezelschap. De manier waarop ze haar rol neerzet past ook perfect bij de Duivel waar Faust een pact mee sluit. De Dood is niet eenzijdig koud, maar heeft iets ambigu’s, een extra laag op die manier gekregen wat zeer boeiend is als idee. In ruil voor Fausts ziel wordt hem de eeuwige jeugd en een leven vol genot aangeboden. Maar de prijs die hij daarvoor betaalt, zal uiteindelijk veel zwaarder om dragen zijn.

Maillot lijkt te refereren in ‘Faust’ naar Michael Jacksons Smooth Criminal wanneer we Mephistopheles en zijn Diables in het eerste bedrijf zien. Les Diables zien we in zwart met zwarte hoeden. Ook de glitterhandschoen die Marguerite aan een van haar handen aan krijgt in het tweede bedrijf, zou wel eens kunnen verwijzen naar de King of Pop. Wat wél overduidelijk én zeker is, is dat de choreograaf naar de Bolero van Ravel verwijst in het derde bedrijf. Met dat verschil dat hier geen rode ronde tafel centraal staat, maar een wit rechthoekig exemplaar. Exact dezelfde stoelen lijkt hij wel gekozen te hebben, maar ook hier zijn die wit en niet rood geschilderd. Faust zien we ook plaatsnemen op de tafel overigens.

Dat derde bedrijf is met stip ook het meest erotisch geladen. De vrije liefde zien we hier bedreven in zowat alle mogelijke vormen. De doe-het-zelver gaat voor seks met een kussen, verder zien we anale seks, seks met meerdere vrouwen – hier 8 op een rij zittend op de tafel die via een mexican wave met de benen – hun diensten lijken aan te bieden en waar Faust langs passeert, en verder zien we hetero- en holebikoppels, … Het is deze onkuisheid die finaal bestraft wordt (met de dood). Marguerite (neergezet door de Australische eerste soliste Juliet Burnett) is het slachtoffer van dienst. Zij raakt zwanger van Faust maar verliest haar ongeboren kind, wat tot een ijzingwekkend sterke mimiek van pijn leidt in combinatie met de handen die naar de buik gericht worden en korte bewegingen naar beneden tonen. Behoort zij net als Les esprits de Marguerite in het eerste bedrijf tot de kuise meisjes in hun doorschijnende pastelkleurige nachtgewaden met daarop een kruis – die zitten en cirkelen op de grond - dan is haar kledingstuk op het einde niet alleen bezoedeld, aan het kruis hangt bloed.

Dat katholieke thema zien we overigens in wat misschien wel de strafste scène is van het ganse werk: die tussen de Dood én Marguerite waarbij het kruis al aan haar bed te zien is, maar waar ook de zondeval uit het boek Genesis waarbij Eva de verboden appel plukt en opeet, behandeld wordt. De Belgische half-solist Sébastien Tassin zet een indrukwekkende Duivel neer. Het pact tussen hem en Faust wordt bezegeld door een kus op de mond. Marguerite en Faust worden dan weer de dood ingejaagd wanneer de Dood hen een na een op de mond kust. Wie dat wil kan in deze Faust overigens ook een letterlijke interpretatie lezen, een waar HIV-besmetting door roekeloos seksueel gedrag tot de dood kan lijden.

In zijn choreografie trekt Jean-Christophe Maillot overduidelijk geometrische lijnen. Vooral in het eerste bedrijf valt dat op en worden er onder andere veel diagonalen getrokken (ook visueel ondersteund door het lichtplan dat naar een troon wijst overigens). Tevens zien we een ballerina op haar pointes vooroverleunend naar achter getrokken worden. Zeker, niet alles zet het corps de ballet even nauwkeurig neer in deze voorstelling. Zo zien we op een bepaald moment een trapezium geprojecteerd op de bühne en staan de dansers net niet centraal genoeg in deze figuur (ze staan net iets te veel links vanuit de zaal bekeken) en ook enkele sprongen,waaronder enkele in het derde bedrijf mochten iets meer uitgesproken uitgevoerd worden. Maar dat zijn zaken die enkel een geoefend oog ontwaart.

Naast de puike muzikale uitvoering door het Antwerp Symphony Orchestra, het mannenkoor van Fine Fleur en tenor Gilles Van der Linden onder leiding van Dominic Grier, is datgene wat ons het meest van al zal bijblijven in deze schitterende Faust vooral de sterke emotionele en psychologische laag die Nini de Vet, Sébastien Tassin en Juliet Burnett zeer treffend weten te vertalen naar het podium niet alleen in de manier waarop ze dansen, maar niet in het minst ook in de wijze waarop ze bewegen in de ruime zin van het woord inclusief de indrukwekkende mimiek en gebaren. Dát is wat ons betreft de kracht van het medium dans en de bijkomende troef van Ballet Vlaanderen. Dat ze in staat zijn hun personages tot in de kleinste vezel in zich te voelen en aldus ook weten overbrengen naar het publiek toe. Laat het duidelijk zijn, dit trio – dat je doet vergeten dat er een second cast voor je optreedt - is daar meesterlijk in geslaagd.

< Bert Hertogs >