Recensie Blessed

Kritiek op de toerist. Dat levert de tien jaar oude voorstelling Blessed van Meg Stuart in deSingel. De toerist is hier een metafoor voor de consumptiemaatschappij in het algemeen waar happiness een fake commercieel begrip is geworden. Die bubbel doorprikt de voorstelling ook op het einde wanneer het t-shirt met ‘Jesus’-tekst van performer Francisco Camacho uitgedaan wordt. Op die manier kan hij in zijn witte onderbroek met open armen een lijdende Jezusfiguur spelen terwijl hij niet veel later een helm met twee blikjes cola en waterpasdarm opgezet krijgt en confetti over hem gesmeten wordt wanneer hij een bontjas aan heeft (een sneer naar de mode industrie is dat). Maar ook de entertainmentbusiness moet eraan geloven wanneer Kotomi Nishiwaki op komt draven met carnavaleske pluimhoed uit Rio, terwijl ze een goudkleurige catsuit aanheeft met daaronder witte fetishschoenen op hoge hakken. Zij lijkt de zon bij te hebben en de valse hoop en weet tijdig van het podium af te wandelen wanneer een zoveelste plensbui over de mannelijke performer in zijn troosteloze witte onderbroek met doorschijnende poncho tekeer gaat.

Met 3 kartonnen figuren, een zwaan, een palmboom en een schuilhutje met een stoel creëert Francisco Camacho een paradijs rond hem. Een fake paradijs. Als een robot, de handen en armen gestrekt naar voor en achter gaand terwijl hij met zijn teenslippers over de bühne wandelt, volgt hij de lijnen van de grote vierkanten tegels op het podium. Soms wijkt hij daarvan af en trekt ie een diagonale lijn, onder andere wanneer hij naar de palmboom stapt en met zijn neus tegen de stam komt. Vervolgens trekt hij naar de zwaan, hurkt zich om net als de hals van het dier tot een kromme houding te komen. Onderweg zien we ook een over the top brede tandpastaglimlach op zijn gezicht waarna hij in het hutje trekt, zich schuin op de kartonnen stoel zettend, kijkend naar het publiek terwijl de allereerste regenbui van de avond die gecreëerde vrolijkheid met de grond gelijk maakt. De palmboom moet er als eerste aan geloven wanneer een palmblad onder het gewicht van de vele neerslag door begint te hangen en finaal de ganse kartonnen constructie halfweg in twee doet plooien. Ondertussen dreigt elk moment het dak van het hutje het te kunnen begeven onder het gewicht van het stromende water en zien we dat de hals van de zwaan ook gevaarlijk begint over te hellen door zo veel ‘natuur’geweld. Uiteindelijk is het de zwaan die als eerste tegen de grond gaat. Ondertussen blijft de performer in zijn utopie geloven en creëert ie de palmboom opnieuw door het in graffiti te tekenen op de wand van het kartonnen hutje. Maar lang zal dat niet duren want het water sijpelt ondertussen binnen langs de muren...

Ondertussen schrijft hij verwijten op als ‘You are a beast’ en ‘You have no feeling’, wellicht vervloekt ie op dat moment God. Maar de zondvloed is bikkelhard. En wanneer hij even denkt nog te proberen redden wat er te redden valt, door wat doorweekt karton bij elkaar te rapen en opnieuw een mini hutje te reconstrueren of een mini schuilhuisje (een gebogen stuk karton als een tent) is hij er al snel aan voor de moeite. Ongenadig worden ook die herleid tot wat pulp die hij bij elkaar scharrelt om zo een soort dekbedovertrekje rond hem te creëren.

Blessed toont via harde maatschappijkritiek aan in wat voor een fake happiness bubbel we leven en hoe natuurverschijnselen (of God als je wil) een gigantische kracht is die elk moment dat geluk met de grond gelijk kan maken. Iedereen kan deze voorstelling lezen zoals die dat wil, je kan er religieuze thema’s in zien, ecologische, ze letterlijk interpreteren als een toerist die tegenslag op zijn vakantie heeft, … maar Meg Stuart biedt meerdere lagen aan waarvan de psychologische ons ook erg weet te overtuigen. Camacho speelt op den duur een bijna psychotisch personage na al die rampspoed die hem overkomt. We zien hem tegen beter weten in door blijven ploegen om toch nog te redden wat er te redden valt wat het personage een tragikomische laag geeft. Het pijnlijke zit ‘m ook in zijn omgeving (hier een stagehand) die hem opnieuw een bubbel aanreikt met allerlei verkleedkledij terwijl hij net als Jezus de middelvinger en wijsvinger tegelijkertijd de lucht insteekt, een zegenend en vermanend gebaar als een leraar. Hier verwijst Meg Stuart naar de Pantocrator waarbij de almacht van God getoond wordt. De mens waant zich een hero terwijl de zero nooit ver weg is, lijkt het wel.

Dat Stuart met Blessed ondertussen de Franse Prix de la Critique in de categorie beste buitenlandse productie in 2008 won en in 2012 een Amerikaanse Bessie Award in de categorie ‘beste visuele design’ is dus niet meer dan terecht.

< Bert Hertogs >