Recensie 21 pornographies

In 21 Pornographies onderzoekt de Deense danseres en choreografe Mette Ingvartsen de relatie tussen pornografie en macht. Het Kaaitheater, waar Mette artist in residence was tussen 2013 en 2016 vroeg haar in het kader van haar programma ‘WoWmen!’ dat focust op de afschaffing van een duale samenleving. Mette die in 2004 afstudeerde aan PARTS en nu een van de huisartiesten van de Duitse Volksbühne is, klaagt in haar voorstelling gedwongen seksuele handelingen aan in een machtsrelatie. Of het nu gaat over de samenleving waarin politieke en religieuze machthebbers hun perverse wil opleggen, of een regisseur op een filmset, … Mette maakt er kortemetten mee en tast de grens af tussen wat zou moeten behoren tot de private en wat tot de publieke ruimte terwijl ze haar publiek een spiegel voorhoudt. Ze sleurt ons als het ware mee in de voorstelling wanneer ze ons een Ferrero Rocher laat eten, en daarna vertelt over een actrice die naakt warme chocolade over haar gegoten kreeg. Tevens neemt ze naakt, ze heeft enkel haar sokken nog aan, tussen het publiek plaats, spuit rook over de scène die vervolgens zijn weg naar de zaal vindt, en scant op het einde haar eigen naakte lichaam in met een witte led tl-lamp verticaal, en daarna van rechts naar links waarna ze dat ook doet met het publiek. Met stip levert dat visueel een van de sterkste momenten op uit deze productie wanneer haar lichaam in profiel, dan weer in frontaal zicht zijdelings (fel wit) belicht wordt en aan de andere kant van haar lichaam een sterke schaduw achterlaat. Wanneer ze met haar achterwerk naar het publiek gericht is en die lamp voor haar lichaam houdt, zien we dan weer haar contouren in tegenlicht.

Maar het is vooral wanneer ze een uitgeputte actrice toont in de chocolade die daarna intensief in party mode moet zien te gaan, dat 21 pornographies nog het hardst van al binnenkomt. Vooral ook de gelaatsuitdrukking, die totaal gespeelde glimlach naar haar publiek, terwijl ze vanuit haar rol aan het afzien is, toont niet alleen aan hoe pervers en veeleisend de regisseur in kwestie van het stuk in het stuk is, het werk maakt van het publiek geen neutrale, onschuldige toeschouwer. Integendeel, ze toont dat die net partijdig is én terecht geobserveerd trouwens een pervers en sadistisch kantje heeft. Het publiek wordt zowel bevestigd als ontkracht in zijn voyeuristische rol. Mette bouwt haar choreo ook net zoals een pornofilm op. Eerst nog plagend en ondeugend, later explicieter. Starten doet ze door even te moonen op het podium. Later laat ze haar rechterhand glijden naar haar rechterschaamlip onder haar zwarte broek die ze stimuleert. En met haar andere hand wrijft ze over haar rechtertepel onder haar wit hemdje. Niet veel later kleedt ze zich volledig op haar sokken na uit. Onderdanigheid toont ze wanneer ze kokhalst terwijl ze haar vuist in haar mond heeft (een verwijzing naar sm/orale fisting is het), dan weer zien we ze minutenlang rond haar as in wijzerszin draaien, dramatisch zwaaien met de handen, op handen en voeten kruipen, haar knieën tegen elkaar slaan, en verwijzen naar plasseks wanneer ze op het podium urineert.

De toon waarop ze haar tekst in het Engels vertelt aan het publiek is van een kille zakelijkheid en een klinische precisie wat de aanklacht eens zo scherp maakt. Veel details bevatten haar beschrijvingen. Van de actrice die chocolade over haar kreeg en niet veel later een hartje rond haar kut gevormd kreeg, tot de danseres waar nauwelijks aandacht aan geschonken werd op het podium omdat het mannelijke publiek champagne over de naakte lijven van vrouwen aan het uitgieten was, Mette beschrijft treffend hoe de bubbels in het alcoholische drankje reageren wanneer ze in aanraking komen met de huid. Humor zit dan weer in 21 pornographies wanneer ze vertelt dat een champagnekurk recht tussen de benen van de danseres vloog. Zelf eindigt ze haar choreografie trouwens door de led tl lamp in haar mond te nemen (verwijzing naar orale seks) terwijl die lamp meteen ook een diagonale lijn trekt over het podium. Niet veel later steekt ze die in haar kont (verwijzing naar anale seks). Dé quote van het werk is wellicht ‘I can’t see any civilization nearby.’ terwijl de beschrijving van seks met een dode vrouw – ‘Ik voelde nog de warmte in haar mond en haar vocht. Ik beet haar en proefde haar bloed.’ - zijn doel niet mist net als de parallel die ze trekt tussen militarisme, dwang aan de ene kant en porno/seks aan de andere. Verwijzend naar oorlogsporno, blijft ze als een helikopterschroef op het einde lange tijd rond haar as draaien, die neonlamp boven haar vasthoudend terwijl we drums hard horen slaan zoals in metalmuziek. De basdrum kickt stevig terwijl de troms een ritme laten horen dat veel weg heeft van een machinegeweer.

21 pornographies, dat na ‘69 positions’ uit 2014, ‘7 pleasures’ uit 2015 en ‘The permeable stage’ uit 2016 het vierde werk uit haar The Red Pieces-serie is, toont de donkere kant van seks, van onze maatschappij in het algemeen met zijn brutale en wrede kantjes. Het levert enkele zeer sterke beelden op, al hebben we in het werk van onder andere Jan Fabre al eens een vrouwelijke performer zien plassen op het podium en maakt 21 pornographies maar gedeeltelijk zijn premisse ‘na het bekijken hiervan kijk je nooit meer op dezelfde manier naar seks‘ waar.

< Bert Hertogs >