Recensie Selon Desir ★★★

Verlangen op vier verschillende manieren gepresenteerd door 4 verschillende choreografen. Dat is het uitgangspunt van het avondvullende Selon Désir van Ballet Vlaanderen dat in Antwerpen in première ging. In ‘Les Noces’ *** van Edward Clug uit 2013 op muziek van Stravinsky zien we het gearrangeerde huwelijk, strak, en formeel aan de ene kant. Speels met hypersnelle erotische laag aan de andere kant (denken we maar aan het moment wanneer de bruidegom Philipe Lens zijn broek wil optrekken maar de bruid Lara Fransen die opnieuw naar beneden trekt, of wanneer de schijnbruid Teun van Roosmalen een pets geeft op Lens achterwerk). Philipe Lens herneemt zijn rol hiervoor en weet het sterkst van al te overtuigen in deze choreografie waar angst, nieuwsgierigheid overgoten wordt met een vleugje humor. Wanneer Fransen voor het eerst door de knieën gaat, is dat wat aarzelend.

Het hyperstatische en in alle opzichten hopeloos oubollige ‘L’après midi d’un Faune’ ** van Vaslav Nijinski op muziek van Debussy toont dan weer het erotische verlangen van de Faun (Wim Vanlessen) die op een sluier van een van de nimfen gaat liggen op het einde waarop die de benen en het bovenlichaam tot een ‘u’ kromt als symbool van een orgasme. Decor (een rots voor een geschilderd toneeldoek uit de jaren stillekes) en kostuums van Leon Bakst refereren naar 1912 maar vooral ook de erg klassieke benadering – vaak ook uitgevoerd door privé dansscholen – rond ballet. Verder deed de choreograaf vooral beroep op poses die op Grieks aardewerk te zien is. Net zoals erg klassieke lezingen van opera waar een bos een bos is, en een zwaard een zwaard, is er kennelijk een publiek voor dit soort ensceneringen bij het ballet. Jawel, we hoorden zelfs iemand hiervoor ‘bravo’ roepen in de zaal terwijl wij hier geen applaus voor over hadden. Geef ons maar ‘Faun’ van Sidi Larbi Cherkaoui op dezelfde muziek overigens. Nijinski’s werk is in alle opzichten hopeloos verouderd. Punt.

‘Selon Désir’ van de Griekse choreograaf Andonis Foniadakis op muziek van Bach (verschillende delen uit de Johannes- en Mattheuspassie) en Julien Tarride dateert van 2002. Het werk is letterlijk en figuurlijk een bevrijding om zien na ‘L’après midi d’un Faune’ wat de langste 11 balletminuten ooit in onze ganse carrière moeten geweest zijn. Let tijdens ‘Selon Désir’ **** vooral op de uitstekende Amerikaanse solist Matt Foley, die een erg sterk seizoen danst bij Ballet Vlaanderen, en samen met de Thaïse Nicha Rodboom (corps de ballet) indrukwekkende lifts uitvoert waarbij ze ook rond zijn bovenlichaam horizontaal wentelt. Foley die eerder onder andere in Faust opviel, wordt terecht gepromoveerd tot eerste solist vanaf volgend seizoen. De Britse principal Nancy Osbaldeston komt dan weer ontzettend energiek voor de dag in ‘Selon Désir’ dat gaat over komaf maken met onderdrukt verlangen (door de kerk) alsof ze haar aardse demonen aan het wegdansen is. Zo energiek dat ze even een andere danser met de hand aantikt om te passeren, een positioneringsfoutje wellicht. Licht als een veertje, alsof de lucht haar in beweging zet, springt ze bij momenten erg explosief op en reikt daarmee naar de hemel. Verwijzing naar religie zien we onder andere ook wanneer de dansers opgetild worden terwijl ze de armen links en rechts strekken alsof ze gekruisigd zijn.

Tot slot verwijst ‘The heart of August… continued’ ***, een wereldcreatie van Edouard Lock die ook instond voor het knappe lichtplan op muziek van Gavin Bryars die refereert naar Johann Strauss en Gluck, naar Orpheus en Eurydice. Hier staat het ongrijpbare verlangen centraal. De Australische eerste soliste Juliet Burnett weet zich hier samen met Morgana Cappellari en Laura Walravens in de kijker te plaatsen, waarbij die laatste twee ook de erotische kaart trekken door gezichtsexpressie met focus op de mond of door de jurk verleidelijk naar boven te doen. De choreografie op zich verwijst dan weer naar de drie eerdere werken in zijn lijnvoering (‘Les Noces’), pose (‘L’après midi d’un Faune’), en explosieve expressie (‘Selon Désir’). We hopen dat we Cappellari en Walravens (in de programmabrochure vermeld als ‘extra dansers’) binnenkort nog meer aan het werk mogen zien bij Ballet Vlaanderen.

Uiteindelijk draait de avond dus uit op contrasterende choreografieën die in zekere zin ook met elkaar verbonden zijn. Vorm/een formele danstaal versus die van de vrije beweging krijgen we uiteindelijk voorgeschoteld. Daarbij haalt – terecht – die van de vrijheid het in ‘Selon Désir’ van Andonis Foniadakis dat als enige choreografie getrakteerd werd op een overweldigend applaus en staande ovatie achteraf.

< Bert Hertogs >